Shteti Islamik po riaktivizon luftëtarët, synon rikthimin në Siri dhe Irak

Më shumë se 20 burime, duke përfshirë zyrtarë të sigurisë dhe politikë nga Lindja e Mesme, SHBA-ja dhe Siria, kanë folur për Reutersin për mundësinë e riaktivizimit të ISIS-it në Irak e Siri. “Elementet e Shtetit Islamik kanë filluar të riaktivizohen pas vitesh qëndrimi të heshtur, të inkurajuar nga kaosi në Siri”, ka deklaruar një zyrtar irakian

Udhëheqësit e Lindjes së Mesme dhe aleatët e tyre perëndimorë kanë paralajmëruar se Shteti Islamik mund të shfrytëzojë rënien e regjimit të Bashar al-Asadit për të organizuar një rikthim në Siri dhe Irakun fqinj, ku grupi ekstremist dikur imponoi një mbretërim terrori mbi miliona njerëz.

Shteti Islamik (IS) është duke u përpjekur ta bëjë këtë, sipas më shumë se 20 burimeve, duke përfshirë zyrtarë të sigurisë dhe politikë nga Siria, Iraku, SHBA-ja dhe Evropa, si dhe diplomatë në rajon. Grupi ka filluar të riaktivizojë luftëtarët në të dy vendet, duke identifikuar objektivat, shpërndarë armë dhe duke rritur përpjekjet për rekrutim dhe propagandë, kanë thënë burimet.

Deri më tani, rezultatet e këtyre përpjekjeve duken të kufizuara. Operativët e sigurisë në Siri dhe Irak, të cilët e kanë monitoruar ISIS-in për vite me radhë, i kanë thënë Reutersit se kanë penguar dhjetëra komplote të mëdha këtë vit.

Një rast konkret ishte në dhjetor, muajin kur është rrëzuar Bashar al-Assad i Sirisë.

Ndërsa rebelët po përparonin drejt Damaskut, komandantët e ISIS-it të fshehur pranë Rakas, ish-kryeqytetit të kalifatit të tyre të vetëshpallur, dërguan dy të dërguar në Irak, kanë thënë pesë zyrtarë irakianë të antiterrorizmit për Reuters. Të dërguarit u çuan udhëzime verbale ndjekësve të grupit për të nisur sulme. Por ata u kapën në një pikë kontrolli ndërsa udhëtonin në Irakun verior më 2 dhjetor, sipas zyrtarëve.

Njëmbëdhjetë ditë më vonë, forcat irakiane të sigurisë, duke vepruar mbi informacionin nga të dërguarit, gjurmuan një bombardues vetëvrasës të dyshuar të ISIS-it në një restorant të mbushur me njerëz në qytetin verior të Daququt duke përdorur telefonin e tij celular, kanë thënë zyrtarët. Forcat e qëlluan për vdekje burrin përpara se ai të mund të shpërthente një rrip me eksplozivë, sipas tyre.

Sulmi i dështuar ka konfirmuar dyshimet e Irakut në lidhje me grupin, ka thënë koloneli Abdul Ameer al-Bayati i Divizionit të 8-të të ushtrisë irakiane, i cili është i vendosur në zonë. 

"Elementet e Shtetit Islamik kanë filluar të riaktivizohen pas vitesh qëndrimi të heshtur, të inkurajuar nga kaosi në Siri", ka thënë ai.

Megjithatë, numri i sulmeve të pretenduara nga ISIS-i ka rënë që nga rënia e Asadit.

ISIS-i ka marrë përgjegjësinë për 38 sulme në Siri në pesë muajt e parë të vitit 2025, sipas të dhënave nga Grupi i Inteligjencës SITE, i cili monitoron aktivitetet e militantëve në internet.

Në Irak, nga ku ka lindur ISIS-i, grupi ka marrë përsipër katër sulme në pesë muajt e parë të vitit 2025, kundrejt 61 sulmeve që ishin vitin e kaluar.

Qeveria e Sirisë, e udhëhequr nga udhëheqësi i ri islamik i vendit, Ahmed al-Sharaa, nuk iu përgjigj pyetjeve në lidhje me aktivitetet e ISIS-it. Ministri i Mbrojtjes, Murhaf Abu Qasra, i ka thënë Reutersit në janar se vendi po zhvillon përpjekjet e tij për mbledhje të informacioneve, dhe se shërbimet e tij të sigurisë do të adresonin çdo kërcënim.

Një zyrtar i mbrojtjes i SHBA-së dhe një zëdhënës i kryeministrit të Irakut kanë thënë se radhët e ISIS-it në Siri dhe Irak janë dobësuar në mënyrë dramatike, se ata janë të paaftë për të kontrolluar territorin qëkur një koalicion i udhëhequr nga SHBA-ja dhe partnerët e saj lokalë i dëbuan ata nga bastioni i tyre i fundit në vitin 2019.

Zëdhënësi irakian, Sabah al-Numan, ua atribuoi operacioneve parandaluese mbajtjen nën kontroll të grupit.

Koalicioni dhe partnerët goditën vendstrehimet e militantëve me sulme ajrore dhe i bastisën pas rënies së Assadit. Në operacione të tilla u kapën ose u vranë anëtarë, duke i penguar ata të rigrupoheshin dhe të kryenin operacione, sipas Numan.

Operacionet e inteligjencës së Irakut janë bërë gjithashtu më të sakta, përmes dronëve dhe teknologjive të tjera, ka shtuar ai.

Në kulmin e tij, midis viteve 2014 dhe 2017, ISIS-i kishte ndikim mbi afërsisht një të tretën e Sirisë dhe Irakut, ku imponoi interpretimin e saj ekstrem të ligjit të sheriatit islamik, duke fituar një reputacion për brutalitet tronditës. Asnjë nga zyrtarët që folën me Reutersin nuk kanë thënë se ka rrezik që kjo të ndodhë përsëri. Por ata kanë paralajmëruar për organizimin e grupit jashtë listës, duke thënë se ai ka provuar të jetë një armik i qëndrueshëm, i aftë në shfrytëzimin e një boshllëku.

Disa zyrtarë vendas dhe evropianë janë të shqetësuar se luftëtarë të huaj mund të udhëtojnë drejt Sirisë për t'u bashkuar me grupet xhihadiste. Për herë të parë në vite, agjencitë e inteligjencës gjurmuan një numër të vogël luftëtarësh të dyshuar të huaj që vinin nga Evropa në Siri në muajt e fundit, kanë thënë dy zyrtarë evropianë për Reuters, megjithëse nuk mund të thoshin nëse ISIS-i apo një grup tjetër i rekrutoi ata.

Shfrytëzimi i përçarjeve

Riorganizimi i ISIS-it vjen në një kohë delikate për Sharaan, ndërsa ai përpiqet të bashkojë vendin e larmishëm në aspektin etnik dhe të vërë nën kontrollin e qeverisë ish-grupet rebele pas 13 vjetësh lufte civile.

Vendimi i papritur i presidentit të SHBA-së Donald Trump, muajin e kaluar për të hequr sanksionet ndaj Sirisë u pa gjerësisht si një fitore për udhëheqësin sirian, i cili dikur drejtoi një degë të al-Kaedës që luftoi ISIS-in për vite me radhë. Por disa ekstremistë islamikë kritikuan përpjekjet e Sharaa- për të joshur qeveritë perëndimore, duke shprehur shqetësimin se ai mund të pranonte kërkesat e SHBA-së për të dëbuar luftëtarët e huaj dhe për të normalizuar marrëdhëniet me Izraelin.

Duke përfituar nga përçarjet e tilla, ISIS-i ka dënuar takimin me Trumpin në një numër të fundit të botimit të tij online të lajmeve, al-Naba, dhe u ka bërë thirrje luftëtarëve të huaj në Siri të bashkohen me radhët e tij. 

Në një takim më 14 maj në Arabinë Saudite, Trumpi i ka kërkuar Sharaas të ndihmonte në parandalimin e një ringjalljeje të ISIS-it, ndërsa SHBA-ja fillon një konsolidim trupash në Siri, duke parashikuar përgjysmimin e pranisë së tyre ushtarake prej rreth 2,000 trupash këtë vit.

Tërheqja e SHBA-së ka rritur shqetësimin midis aleatëve se ISIS-i mund të gjejë një mënyrë për të liruar rreth 9,000 luftëtarë dhe anëtarët e familjeve të tyre, përfshirë shtetas të huaj, të mbajtur në burgje dhe kampe të ruajtura nga Forcat Demokratike Siriane (SDF) të mbështetura nga SHBA-ja dhe të udhëhequra nga kurdët. Ka pasur të paktën dy përpjekje për arratisje nga burgjet që nga rënia e Assadit, ka bërë të ditur SDF-ja.

Trumpi dhe presidenti turk, Recep Tayyip Erdogan, duan që qeveria e Sharaas të marrë përgjegjësinë për këto objekte. Kjo pasi Erdogani i sheh fraksionet kryesore kurde si një kërcënim për vendin e tij. Por disa analistë rajonalë vënë në dyshim nëse Damasku ka fuqinë e nevojshme punëtore për të bërë këtë. Autoritetet siriane janë përballur gjithashtu me sulme nga besnikë të dyshuar të Assadit, shpërthime dhune vdekjeprurëse sektare, sulme ajrore izraelite dhe përplasje midis grupeve të mbështetura nga Turqia dhe SDF-së, e cila kontrollon rreth një të katërtën e vendit.

“Qeveria e përkohshme është e sforcuar nga një perspektivë sigurie. Ata thjesht nuk kanë fuqinë punëtore për të konsoliduar kontrollin në të gjithë vendin”, ka thënë Charles Lister, i cili drejton programin e Sirisë në Institutin e Lindjes së Mesme, një grup ekspertësh amerikanë.

Duke iu përgjigjur një kërkese për koment, një zëdhënës i Departamentit të Shtetit ka thënë se është thelbësore që vendet të riatdhesojnë shtetasit e ndaluar nga Siria dhe të mbajnë një pjesë më të madhe të barrës për sigurinë dhe kostot e funksionimit të kampeve.

Zyrtari i mbrojtjes i SHBA-së ka thënë se Uashingtoni mbetet i përkushtuar për të parandaluar një ringjallje të ISIS-it, dhe partnerët e saj të verifikuar sirianë mbeten në terren. 

“SHBA-ja do të monitorojë me vigjilencë qeverinë e Sharaas, e cila ka “thënë dhe bërë gjërat e duhura” deri më tani, ka shtuar zyrtari.

Tri ditë pas takimit të Trumpit me Sharaan, Siria ka njoftuar se kishte bastisur strehimoret e ISIS-it në qytetin e dytë më të madh të vendit, Aleppo, duke vrarë tre militantë, duke ndaluar katër dhe duke sekuestruar armë dhe uniforma.

SHBA-ja ka shkëmbyer informacione me Damaskun në raste të kufizuara, i kanë thënë Reutersit një zyrtar tjetër i mbrojtjes i SHBA-së dhe dy zyrtarë sirianë. Agjencia e lajmeve nuk mundi të përcaktonte nëse e ka bërë këtë në rastin e bastisjeve në Aleppo.

Koalicioni pritet të përfundojë operacionet në Irak deri në shtator. Por zyrtari i dytë amerikan ka thënë se Bagdadi ka shprehur privatisht interes për të ngadalësuar tërheqjen e rreth 2,500 trupave amerikane nga Iraku, kur u bë e qartë se Assadi do të binte. Një burim i njohur me çështjen e ka konfirmuar kërkesën.

Shtëpia e Bardhë, Bagdadi dhe Damasku nuk u janë përgjigjur pyetjeve në lidhje me planet e Trumpit për trupat amerikane në Irak dhe Siri.

Riaktivizimi i qelizave të fjetura

Kombet e Bashkuara vlerësojnë se ISIS-i, i njohur edhe Daesh, ka 1,500 deri në 3,000 luftëtarë në të dyja vendet. Por degët e tij më aktive janë në Afrikë, tregojnë të dhënat e SITE (grup konsulence amerikan që gjurmon aktivitetin online të organizatave supremaciste të bardha dhe xhihadiste).
Ushtria amerikane beson se udhëheqësi sekret i grupit është Abdulqadir Mumin, i cili kryeson degën e Somalisë, u ka thënë gazetarëve një zyrtar i lartë i mbrojtjes në prill.

Megjithatë, drejtoresha e SITE-s, Rita Katz, ka paralajmëruar që rënia e numrit të sulmeve të ISIS-it në Siri të shihet si një shenjë dobësie. 

"Ka shumë më tepër të ngjarë që të ketë hyrë në një fazë të ristategjisë”, ka thënë ajo.

Që nga rënia e Assadit, ISIS-i ka aktivizuar qeliza të fjetura, duke mbikëqyrur objektiva të mundshëm dhe duke shpërndarë armë, silenciatorë dhe eksplozivë, kanë thënë për Reuters tri burime sigurie dhe tre zyrtarë politikë sirianë.

Gjithashtu, sipas burimeve të sigurisë, ajo ka zhvendosur luftëtarë nga shkretëtira siriane, një fokus i sulmeve ajrore të koalicionit, në qytete duke përfshirë Aleppon, Homsin dhe Damaskun.

“Nga sfidat me të cilat përballemi, Daesh është në krye të listës”, ka thënë ministri i Brendshëm sirian, Anas Khattab, për televizionin shtetëror Ekhbariya javën e kaluar.

Në Irak, mbikëqyrja ajrore dhe burimet e inteligjencës në terren kanë vënë re aktivitet në rritje të ISIS-it në malet veriore Hamrin, një strehë e gjatë, dhe përgjatë rrugëve kryesore, sipas Ali al-Saidi, një këshilltar i forcave të sigurisë irakiane.

Zyrtarët irakianë besojnë se ISIS-i ka sekuestruar rezerva të mëdha armësh të lëna pas nga forcat e Asadit dhe shqetësohen se disa mund të futen kontrabandë në Irak.

Ministri i Jashtëm, Fuad Hussein, ka thënë se Bagdadi është në kontakt me Damaskun në lidhje me ISIS-in, i cili, siç i ka thënë Reutersit në janar, po rritej dhe po përhapej në më shumë zona.

“Shpresojmë që Siria, në radhë të parë, të jetë e qëndrueshme dhe Siria të mos jetë një vend për terroristët”, ka thënë ai,  “veçanërisht terroristët e ISIS-it”.