Seminari – traditë që rinohet, urë komunikimi e albanologjisë

Pas punës intensive me ligjërata, kumtesa e sesione shkencore për gjuhësi e letërsi, Seminari Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare e ka kurorëzuar punën dyjavore. Ligjërata e tryeza shkencore me referime e kumtesa, të cilat kanë mëtuar të hedhin dritë mbi aspekte të gjuhësisë, të letërsisë, të folklorit e të zhvillimeve të fundit mediatike. Krahas tyre, mbi 100 studentë kanë ndjekur mësime të gjuhës shqipe në kurset që Seminari organizon çdo vit. Në ceremoninë përmbyllëse të edicionit të 43-të, të premten, Seminari është cilësuar si traditë e rinueshme, njëri nga institucionet më jetëgjatë në përhapjen e gjuhës dhe kulturës shqiptare

Qendra botërore e albanologjisë që këtë gusht ka organizuar edicionin e 43-të dhe ka shkelur në gjysmëshekullin e tij të dytë, të premten i ka mbyllur punimet. Nisi me atë që tashmë tradicionalisht njihet si “Ora e Rexhep Ismajlit”, si njëri prej anëtarëve themeltarë të institucionit me konceptin më të fortë të ndërkombëtarizimit të albanologjisë e mbaroi me sesionet e fundit shkencore.

Në sallën e kuqe me emrin “Idriz Ajeti”, gjithashtu themelues i këtij Seminari, janë organizuar ligjërata e tryeza shkencore me referime e kumtesa, të cilat kanë mëtuar të hedhin dritë mbi aspekte të gjuhësisë, të letërsisë, të folklorit e të zhvillimeve të fundit mediatike. Krahas tyre, mbi 100 studentë jabanxhinj kanë ndjekur mësime të gjuhës shqipe në kurset që Seminari organizon çdo vit.

Temat bosht në sesionin shkencor të gjuhësisë ishin dy: “Zhvillimet aktuale në leksikun e shqipes” dhe “Shqipja në rrjetet sociale”, përderisa në sesionin e letërsisë temë bosht ishte “Postmodernizmi në letërsinë shqipe”. Sesionet, siç ngjan përherë, ishin të hapura për publikun. Pas punës intensive me ligjërata, kumtesa e sesione shkencore për gjuhësi e letërsi, ceremonia e mbylljes, e mbajtur në Sallën e Kuqe në Fakultetin e Filologjisë, e ka kurorëzuar punën dyjavore.

Bazë e çmuar për hulumtime të mëtejshme

Drejtoresha e Seminarit, Lindita Sejdiu-Rugova, mes lotësh e ka nisur fjalimin përmbyllës, duke shprehur mirënjohje të thellë për pjesëmarrësit e këtij edicioni.

“Sot, në përmbyllje të punimeve 12-ditore të Seminarit të 43-të Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare, dua t’ju shpreh në emër të organizatorëve dhe gjithë stafit mbështetës mirënjohjen më të thellë për pjesëmarrjen tuaj aktive, për kontributet e vyera dhe për frymën bashkëpunuese që e karakterizoi këtë ngjarje”, ka thënë ajo në foltore.

Siç ngjan tash e disa dekada, mbi 100 studiues të albanologjisë e studentë që duan ta mësojnë gjuhën shqipe kanë marrë pjesë në edicionin e 43-të të tij, duke i përçuar ligjëratat e tryezat shkencore me referime e kumtesa që kanë tentuar të hedhin dritë mbi aspekte të gjuhësisë, të letërsisë, të folklorit e të zhvillimeve të fundit mediatike.

Prurjet e shumta akademike në këtë edicion, sipas drejtoreshës, do të shërbejnë si bazë e hulumtimeve më të gjera, duke krijuar në aspektin akademik edhe lidhje të reja.

“Njohuritë dhe mësimet që kemi shkëmbyer këtu do të mbeten një bazë e çmuar për hulumtime të mëtejshme dhe për lidhje të reja akademike. Ky rrugëtim nuk do të kishte qenë i mundur pa ndihmën institucionale të Fakultetit, të Universitetit, të Ministrisë së Kulturës dhe të asaj të Arsimit”, ka shtuar ajo.

Seminari, qysh prej themelimit ka qenë qendër për albanologët e huaj dhe vendtakim i seminaristëve të përhershëm.

Dekani i Fakultetit të Filologjisë, Abdulla Rexhepi, është shprehur se janë të kënaqur që si institucion ia dolën ta nisin gjysmëshekullin e dytë të këtij Seminari.

“Vërtet jemi shumë të kënaqur dhe shumë të lumtur që e arritëm edhe Seminarin e 43-të dhe e hodhëm hapin e vitit 51 prej nga viti i parë që është themeluar Seminari në vitin 1974. Kemi pasur shumë ligjërata interesante, të cilat kanë zgjatur nga 50 minuta ose 1 orë, pastaj kemi pasur një numër të madh referimesh nga albanologë të ndryshëm, sidomos nga vendet e Bashkimit Evropian, të cilët kanë ardhur dhe kanë shprehur punimet dhe zhvillimet e albanologjisë dhe vërtet jemi shumë të kënaqur për këtë arritje të Fakultetit të Filologjisë”, ka thënë për KOHËN dekani, pas përfundimit të ceremonisë mbyllëse.

Në shenjë falënderimi, u janë shpërndarë mirënjohje vullnetarëve të Seminarit, të cilët kanë ndihmuar në të gjitha aspektet e organizimit.

I pranishëm ka qenë edhe akademik Rexhep Ismajli, i cili është edhe drejtor nderi i Seminarit.

“Traditë të rinueshme”, e ka quajtur Seminarin që sjell çdo vit tematika të reja.

“Seminari ka këtë traditë që për çdo vit të rinjtë vijnë dhe i ekspozojnë këtu hulumtimet e tyre, problemet që kanë hetuar dhe ka larmi shumë të madhe. Edhe tematizime të reja, tash po shihet, po vijnë breza të rinj, janë shkolluar në ndërkohë, tani komunikimi është universal dhe njerëzit po sjellin vështrime nga më të ndryshmet. Unë mendoj që Seminari sa vjen e po begatohet me këto tematizime të reja”, ka thënë akademik Ismajli.

Si një nga institucionet më jetëgjatë në Kosovë, për Seminarin ka thënë se është një shprehje e interesimit për të komunikuar edhe ndërkombëtarisht, duke shkëmbyer gjuhën dhe kulturën.

“Seminari është një nga institucionet jetëgjatë tonat, është shprehje e interesit tonë për të komunikuar midis studiuesve, edhe për ta përhapur gjuhën tonë, kulturën. Me faktin që ka jetuar më shumë tashmë se gjysmë shekulli, kjo të bën të ndihesh krenar se ka qenë një nismë që ka qenë e qëlluar dhe frytdhënëse”, ka shtuar ai.

Rezultate shkencore nga të katër anët

Por mbylljes i kanë paraprirë sesionet e fundit shkencore. Në mëngjes kanë nisur seancat paralele në dy salla të ndryshme, derisa edhe audienca është ndarë në dysh. Drejtuar nga Mimoza Kore dhe Aristotel Spiro, seanca e Sesionit të Gjuhësisë ka nisur me prezantimin e punimit të këtij të fundit. Me titull “Rregulli i përdorimit emfatik dhe joemfatik të nyjave të përparme në shqipe”, ai ka shpalosur gjetjet e tij për këtë çështje.

“Ekzistojnë dy radhë të dëftorëve origjinalë, të cilat si rrjedhojë japin dy radhë nyjash të përparme. Kur përdoren format e dobëta të nyjave të përparme nuk kemi emfazë ose kemi emfazë shumë të dobët. Si rrjedhojë, përdorimi i nyjës së përparme është joempatik dhe përdorimi është fakultativ”, ka thënë Spiro gjatë prezantimit. Ka ngjallur diskutim të ngjeshur në fund të tij, jo në formë debati, por në trajtë diskutimi shkencor.

Pas tij, kanë prezantuar edhe Evalda Paci me temën “Çështje të diferencimit tekstor e semantik në brendinë e teksteve shqipe”; Isa Sulçevsi me “Një kontribut për turqizmat nga një përkthim i Hasan Kaleshit”, ku ka ardhur në përfundim se Kaleshi ka përdorur turqizmat si mjete stilistike dhe kulturore duke përçuar atmosferën orientale për lexuesin shqiptar; Edmond Cane e ka prezantuar i fundit për seancën e paradites kumtesën me titull “Mbi disa parashtesa foljeformuese të hershme të shqipes”.

Seanca e mesditës ka sjellë kumtesat edhe të katër studiuesve të tjerë: Qëndresa Jakupi me “Transformimet e shqipes në rrjetet sociale në epokën e internetit”; Miranda Sadikaj dhe Sonila Mehmeti me “Shkurtesat dhe gjuha e rrugës në rrjetet sociale”; Migena Balla me “Telekomunikimi dhe gjuha”; si dhe Alketa Fazliu-Gashi me “Gjuha e folur shqipe në mediet shqiptare në Kosovë”.

Paralelisht janë mbajtur seancat e Sesionit Shkencor të Letërsisë ku kanë prezantuar afro dhjetë studiues: Kosovar Berisha me “Fragmentarizmi në postmodernizëm”; Eronita Kqiku me “Fati, fakti dhe fiksioni”; Festina Krasniqi me “Postmodernizmi në letërsinë shqipe”; Loreta Loli me “’I ringjalluri i penduar’, një rrëfim surrealist për Skënderbeun e ringjallur dhe për shoqërinë shqiptare të shekullit XXI”; Blinera Hajdari me “’Tenxherja’ dhe ‘Procesi’ në raport krahasues”; Rrezarta Morina me “Postmodernizmi në veprën e Ag Apollonit (‘Kësulëkuqja, përrallë për të rritur’)”; Sidorela Kalemi-Doli dhe Orkida Backus-Borshi me “Transgresioni narrativ dhe diskursi gjinor në përrallën ‘Vajza që u bë djalë’”; Veron Dobroshi me “Ironia si mekanizëm kritik në postmodernizmin shqiptar: rasti i Bashkim Shehut”; si dhe Laura Haradinaj me “Krijimi i letërsisë/artit nën rrethanat diktatoriale”.

Vitin e kaluar, Seminari i Prishtinës kishte shënuar edicionin e 42-të, bashkë me jubileun prej 50-vjetorit të themelimit me pjesëmarrjen e qindra studiueseve – 300 sosh, dyfishin e vitit paraprak – nga të katër anët e botës e deri te performancat artistike. Ligjërata, tryeza, kurse të gjuhës, referime kanë qenë vetëm disa nga aktivitetet të cilat qenë mbajtur për të nxjerrë në pah gjithë punën e bërë sa i përket shkencës së albanologjisë.