-
Nga:
Opinione
- 27 maj 2025 09:04
- Shpërndaje në:
Prof. Dr. Bejtush Gashi
Stërvitja shumëkombëshe “Defender Europe 2025”, që fillon këtë javë në Kosovë, është një ngjarje kyçe për sigurinë rajonale dhe integrimin euroatlantik të Ballkanit Perëndimor. Nën drejtimin e Komandës Evropiane të Shteteve të Bashkuara (EUCOM), kjo stërvitje përfshin pjesëmarrjen e një divizioni amerikan dhe trupave nga Shqipëria, Maqedonia e Veriut, Kroacia dhe Bullgaria, duke e vendosur Kosovën në qendër të një operacioni të rëndësishëm ndërkombëtar.
Kosova do të jetë një nga 18 shtetet pritëse të ushtrimit ushtarak “Defender Europe 2025”, që konsiderohet si stërvitja më e madhe shumëkombëshe e zhvilluar ndonjëherë në territorin e saj. Në këtë operacion të udhëhequr nga Komanda e Ushtrisë Amerikane për Evropë dhe Afrikë, pritet të marrin pjesë rreth 25 mijë trupa nga 29 vende aleate dhe partnere të NATO-s. Ky është ushtrimi më i madh ushtarak shumëkombësh i udhëhequr nga SHBA-ja. Pjesë e këtij ushtrimi do të jetë edhe Forca e Sigurisë së Kosovës (FSK), e cila do të bashkëpunojë me ushtritë pjesëmarrëse në skenarë që simulojnë operacione mbrojtëse, sulmuese dhe të stabilitetit.
Pjesëmarrja aktive e Kosovës në “Defender Europe 2025” shënon një hap të rëndësishëm drejt forcimit të kapaciteteve mbrojtëse dhe integrimit të saj në strukturat euroatlantike. Stërvitja zhvillohet në kuadër të operacionit “Immediate Response 25”, ku për herë të parë në Kosovë do të vendoset Komanda e Shtabit të Divizionit të 28-të të Gardës Kombëtare të Pensilvanisë, e cila mbikëqyr katër brigada shumëkombëshe dhe udhëheq operacionet në gjithë rajonin e Ballkanit gjatë këtij ushtrimi. Kjo përfshirje e thelluar rrit ndjeshëm rolin e Kosovës në arkitekturën e sigurisë së NATO-s, duke e shndërruar në një partner gjithnjë më të besueshëm dhe të gatshëm për të kontribuar në mbrojtjen kolektive.
Pjesëmarrja e Shqipërisë, Maqedonisë së Veriut, Kroacisë dhe Bullgarisë në këtë stërvitje është dëshmi e rritjes së bashkëpunimit rajonal në fushën e mbrojtjes. Të gjitha këto vende janë anëtare të NATO-s, dhe koordinimi ndërmjet tyre dhe Kosovës kontribuon në:
• Rritjen e ndërveprueshmërisë ndërushtarake;
• Përforcimin e stabilitetit në Ballkanin Perëndimor;
• Ndërtimin e një klime sigurie të përbashkët dhe afatgjatë në rajon.
“Defender Europe 2025” është një demonstrim i qartë i angazhimit të SHBA-së dhe NATO-s për mbrojtjen e aleatëve dhe partnerëve të saj në Evropë. Ajo synon:
• Testimin e aftësisë për dislokimin e shpejtë të trupave dhe pajisjeve ushtarake në Evropë;
• Ushtrimin e koordinimit ndërkombëtar në situata të krizave të mundshme;
• Dërgimin e një mesazhi të fortë ndaj çdo aktori që mund të kërcënojë paqen dhe stabilitetin rajonal.
Stërvitja shumëkombëshe “Defender Europe 2025” paraqet një mundësi strategjike për Forcën e Sigurisë së Kosovës (FSK) për avancim profesional dhe forcim të kapaciteteve operacionale dhe taktike. Pjesëmarrja në këtë aktivitet të gjerë ndërkombëtar i ofron FSK-së mundësinë të punojë ngushtë me forca të NATO-s dhe aleatë të tjerë, duke përfituar nga transferimi i njohurive, teknologjive dhe standardeve të larta ushtarake. Në kuadër të procesit të transformimit të FSK-së në Forcë të Armatosur me kapacitete të plota, i cili është një objektiv strategjik i qeverisë së Kosovës dhe i mbështetur nga komuniteti ndërkombëtar, stërvitja shërben si një shkollë praktike për zhvillimin e aftësive të nevojshme në menaxhimin e krizave, operacioneve të përbashkëta dhe përdorimin e pajisjeve moderne ushtarake.
FSK ka marrë pjesë në stërvitje të ndryshme rajonale dhe ndërkombëtare që kanë ndihmuar në rritjen e kapaciteteve të saj, si në:
• “Noble Partner” (Gjeorgji, 2023): Ku FSK u përfshi në skenarë të përbashkët me forca të tjera nga Ballkani dhe aleatë të NATO-s, duke praktikuar operacione të koordinuara mbrojtëse dhe shpëtimi civil.
• “Platinum Wolf” (Kosovë, 2022): Një stërvitje vendore me pjesëmarrje ndërkombëtare, fokusuar në sigurinë kufitare, mbrojtjen kundër kërcënimeve.
Stërvitja shumëkombëshe “Defender Europe 2025” ka nxitur reagime të forta dhe të përziera në Ballkanin Perëndimor, ku Serbia ka qenë ndër aktorët më kritikë. Mediat serbe, si “Politika” dhe “Blic”, e kanë paraqitur stërvitjen si një provokim të drejtpërdrejtë ndaj interesave serbe në Kosovë, duke aluduar se përfshirja e forcave të Kosovës dhe aleatëve të NATO-s synon ndryshimin e ekuilibrave në rajon dhe përforcimin e pranisë ushtarake perëndimore pranë kufijve të Serbisë.
Në një deklaratë zyrtare të Qeverisë së Serbisë, Ministria e Mbrojtjes theksoi se “aktivitetet ushtarake të organizuara pranë kufijve tanë, përfshirë Kosovën, rrezikojnë paqen dhe stabilitetin rajonal, dhe do të kenë pasoja për dialogun politik dhe marrëdhëniet dypalëshe.”
Nga ana tjetër, komuniteti ndërkombëtar, përfshirë NATO-n dhe Bashkimin Evropian, e vlerësojnë stërvitjen “Defender Europe 2025” si një veprim të domosdoshëm për forcuar sigurinë kolektive në një rajon që vazhdon të jetë i ndjeshëm për tensione etnike dhe politike. Zyrtarë të NATO-s kanë theksuar se këto manovra ushtarake janë të drejtuara vetëm ndaj përforcimit të kapaciteteve mbrojtëse dhe jo për të shkaktuar destabilizim. Në raportet e NATO Review dhe European Council on Foreign Relations, “Defender Europe 2025” konsiderohet një komponent kyç i strategjisë së përgjigjes ndaj sfidave të sigurisë që burojnë nga agresioni rus në Ukrainë dhe ndikimet e tij në Ballkan.
Gjithashtu, përfaqësues të Bashkimit Evropian kanë bërë thirrje për dialog të vazhdueshëm dhe zgjidhje paqësore të mosmarrëveshjeve në rajon, duke vënë theksin tek bashkëpunimi rajonal dhe integrimi euroatlantik si rruga e vetme për stabilitet afatgjatë. Në këtë kuadër, stërvitja është parë si një instrument i rëndësishëm për të demonstruar angazhimin e komunitetit ndërkombëtar në mbrojtjen e rendit dhe paqes. Kështu, ndërsa Serbia dhe aleatët e saj shohin “Defender Europe 2025” si një kërcënim, Kosova dhe partnerët e saj e konsiderojnë atë si një mburojë strategjike për ruajtjen e sovranitetit, stabilitetit dhe integrimit të plotë në strukturat euroatlantike. Kjo situatë reflekton tensionet më të gjera gjeopolitike në rajon, ku ndikimet e aktorëve të jashtëm dhe dinamika ndërkombëtare luajnë rol kyç në formësimin e sigurisë rajonale.
Stërvitja shumëkombëshe “Defender Europe 2025” zhvillohet në një periudhë të tensioneve të larta gjeopolitike në tri fronte kryesore globale, që përcaktojnë edhe rëndësinë strategjike të saj për sigurinë euroatlantike.
a) Lufta në Ukrainë: Që nga fillimi i agresionit rus ndaj Ukrainës në shkurt 2022, siguria në Evropën Lindore është përballur me një sfidë të paprecedentë pas Luftës së Ftohtë. NATO dhe SHBA kanë përshkallëzuar prani ushtarake dhe mbështetje logjistike për aleatët dhe partnerët në rajon, me qëllim kryesor parandalimin e përhapjes së konfliktit. Sipas studimeve të revistave të specializuara si Journal of Strategic Studies dhe International Security, prezenca ushtarake e NATO-s në Ballkan, përfshirë Kosovën, është e rëndësishme si një “barrierë parandaluese” (deterrence), duke penguar ndërhyrjet apo ndikimet destabilizuese nga aktorë të jashtëm, përfshirë Rusinë. Në këtë kuadër, stërvitja “Defender Europe 2025” funksionon si një mekanizëm përforcues i gatishmërisë së shpejtë të forcave aleate dhe partnerëve për të adresuar kërcënimet në vijën e parë të frontit euroatlantik.
b) Tensionet në Ballkanin Perëndimor: Rajoni i Ballkanit Perëndimor mbetet ende një nga zonat më të ndjeshme gjeopolitike në Evropë. Pas ngjarjeve dramatike si sulmi terrorist në Banjska në vitin 2023 dhe përshkallëzimi i retorikës revanshiste nga udhëheqja serbe, përfshirë përpjekjet për ndryshimin e kufijve etnikë në Bosnje e Hercegovinë, Ballkani vazhdon të përballet me sfida serioze ndaj stabilitetit. Analistët në revistat si European Security dhe Journal of Balkan and Near Eastern Studies theksojnë se rajoni mbetet një vatër ku forcat e ndryshme gjeopolitike – përfshirë Rusinë dhe influencat tjera jo perëndimore – kërkojnë të dobësojnë unitetin dhe integrimin euroatlantik. “Defender Europe 2025” shërben si një sinjal i fuqishëm politik dhe ushtarak i vendosmërisë së NATO-s dhe SHBA-së për të ruajtur paqen dhe rendin ndërkombëtar në këtë rajon të ndjeshëm, duke forcuar bashkëpunimin ndërkombëtar dhe duke zvogëluar hapësirën për ndikime destabilizuese.
c) Krizat në Lindjen e Mesme: Në Lindjen e Mesme, përshkallëzimi i konflikteve në Gaza, Liban dhe Siri, si dhe rritja e ndikimit të Iranit në këto zona, kanë krijuar një klimë të tensionuar me risk të lartë për shpërthime më të gjera rajonale apo ndërkombëtare. Sipas analizave të publikuara në revista si Middle East Journal dhe International Affairs, këto zhvillime kanë rëndësi të veçantë edhe për sigurinë evropiane, pasi çdo destabilitet në Lindjen e Mesme mund të ketë pasoja të drejtpërdrejta në flukset migratore, energjetike dhe të sigurisë në Evropë. Në këtë kontekst, stërvitja “Defender Europe 2025” është pjesë e një strategjie më të gjerë të NATO-s dhe SHBA-së për të mbajtur “frontin evropian” të sigurt dhe të qëndrueshëm, duke shmangur që krizat nga Lindja e Mesme të ndikojnë negativisht në sigurinë euroatlantike dhe të parandalojnë përhapjen e konflikteve në territoret më të afërta me Evropën.
“Defender Europe 2025” është shumë më tepër sesa një stërvitje ushtarake – është një deklaratë strategjike e unitetit euroatlantik, një provë e gatishmërisë kolektive dhe një përforcim i rolit të Kosovës si aktor i rëndësishëm në arkitekturën e re të sigurisë globale. Në një botë gjithnjë e më të paqëndrueshme, Kosova, përmes kësaj stërvitjeje, konfirmon aspiratat e saj për integrim të plotë në NATO dhe partneritet të qëndrueshëm me aleatët e saj perëndimorë.
