-
Përktheu:
Vita Abrashi-Kajtazi
- 28 gusht 2025 22:30
- Shpërndaje në:
Studimet kanë treguar se gjithçka, nga larja e dhëmbëve deri te ngjitja e shkallëve, mund të zbulojë shenja të hershme të demences. Tani, duket se edhe mënyra se si dikush ha darkën mund të tregojë nëse ka një formë të veçantë të sëmundjes, të quajtur demenca frontotemporale (FTD), ka raportuar Huffington Post.
Sipas Dementia UK, kjo formë e rrallë prek rreth 1 në 20 pacientë me demencë. Ajo dëmton kryesisht lobet frontale dhe temporale të trurit, të cilat janë përgjegjëse për personalitetin, sjelljen, gjuhën dhe të folurit.
Ndryshe nga format më të zakonshme, në fazat e hershme të saj nuk shfaqet gjithmonë humbja e kujtesës. Në vend të kësaj, një nga shenjat kryesore është sjellja obsesive ose përsëritëse, që shpesh lidhet edhe me ushqimin.
Si ndikon demenca tek ushqyerja?
“Dementia frontotemporale lidhet me një gamë të gjerë sjelljesh anormale në të ngrënë, si ngrënie e tepërt (hiperfagia), fiksim vetëm te një lloj ushqimi, madje edhe gëlltitja e objekteve jo ushqimore”, theksohet në raporton e studimit me këtë temë.
Shembull: një rast i njohur është përshkruar si “gruaja e bananeve”, e cila hante vetëm banane dhe pinte vetëm qumësht për muaj të tërë deri në vdekjen e saj.
Pas autopsisë u konstatua se ajo kishte FTD.
Të sëmurët mund të hanë gjëra që nuk janë ushqime, ose të marrin ushqim nga pjata e të tjerëve. Këto sjellje ndikojnë edhe shëndet.
“Pacientët shpesh shtojnë peshë, edhe pse pasojat janë të ndryshme nga individi në individ”, ka shpjeguar studiuesja, Marilena Aiello.
Ajo ka shtuar gjithashtu se disa njerëz humbin peshë, sepse ushqehen në mënyrë obsesive vetëm me një gamë shumë të kufizuar ushqimesh.
Pse ndodh kjo?
Shkencëtarët nuk janë tërësisht të sigurt.
“Origjina e anomalive të ushqyerjes te demenca frontotemporale ka të bëjë me shumë faktorë. Mund të lidhet me dëmtimin e sistemit nervor autonom, që kontrollon ndjenjën e urisë, ngopjes dhe oreksit. Dëmtimi i hipotalamusit mund të çojë në humbjen e sinjaleve frenues, duke shkaktuar ngrënie të tepërt”, ka thënë Aiello.
Ajo ka shtuar se pacientët që hanë objekte jo ushqimore, mund të kenë edhe një problem tjetër, ata nuk e njohin funksionin e objektit.
Cilat janë shenjat e tjera të FTD?
Fiksimi i tepërt tek ushqimet ose ngrënia e objekteve nuk janë ekskluzive vetëm për FTD.
Këto mund të shfaqen edhe në raste të tjera, si gjatë shtatzënisë apo tek individët me autizëm.
Por, nëse shoqërohen me simptoma të tjera, atëherë shanset për FTD janë më të mëdha.
Sipas institucioneve shëndetësore në Britani (NHS) shenjat kryesore janë:
-Ndryshime në personalitet dhe sjellje, si sjellje të papërshtatshme, impulsivitet, mungesë empatie, neglizhencë e higjienës, ngrënie e tepërt ose mungesë motivimi.
-Probleme me gjuhën, si të folurit e ngadaltë, vështirësi në shqiptim, renditje e gabuar e fjalëve ose përdorim i pasaktë i tyre.
-Probleme me aftësitë mendore, si shpërqendrim i lehtë, vështirësi në planifikim dhe organizim.
-Probleme me kujtesën (zakonisht shfaqen më vonë, ndryshe nga Alzheimer).
-Probleme fizike (zakonisht në faza të avancuara), lëvizje të ngadalta, vështirësi në kontrollimin e urinës apo jashtëqitjes, dobësi muskulore ose vështirësi në gëlltitje.