Qëndrimi i subjekteve që mandatin e kaluar ishin në opozitë u kritikua, jo vetëm nga LVV-ja, por edhe nga përfaqësues të shoqërisë civilë, sidomos ndaj PDK-së për mosvotimin e kandidatit Basha që nuk ka qenë pjesë e ekzekutivit. Hekuran Murati ka thënë se këto janë makinacione e jo për parime. Sa herë që LVV ofron kompromis, partitë opozitare sipas tij sjellin një kusht të ri. Ehat Miftaraj nga Instituti i Kosovës për Drejtësi i vlerësoi të kota arsyetimet e PDK-së për mosvotimin e Bashës
Gjatë vazhdimit të seancës konstituive, Hekuran Murati, Arbërie Nagavci dhe Dimal Basha nga Lëvizja Vetëvendosje s'arritën të siguronin 61 votat e nevojshme për t'u zgjedhur në krye të Kuvendit të Kosovës. Qëndrimi i subjekteve që mandatin e kaluar ishin në opozitë u kritikua, jo vetëm nga LVV-ja, por edhe nga përfaqësues të shoqërisë civilë, sidomos ndaj PDK-së për mosvotimin e kandidatit Basha që nuk ka qenë pjesë e ekzekutivit.
Pas seancës, deputeti i LVV-se, Hekuran Murati, tha se qëllimi i partive që mandatin e kaluar ishin në opozitë është që të bllokojë formimin e institucioneve të Kosovës.
"Qëllimi i këtyre partive që rezultatin që nuk ua dha me votë qyteti, me këto makinacione të tentojnë të vjedhin rezultatin në tavolinë, përmes zvarritjeve të tilla", tha Murati.
Sa i përket votës kundër të Partisë Demokratike të Kosovës për Dimal Bashën - ndonëse kjo parti ka shprehur se ka votë kundër vetëm ndaj personave që kanë qenë ministër në Qeverinë e Albin Kurtit - Murati tha se kjo dëshmon se problemi nuk ka të bëjë me emra të përveçëm.
"Edhe kjo fraza 'na duhen konsulta' është vetëm një tentativë për shtyrjen dhe vonesën e radhës sepse po shihet qartë qëllimi i tyre. Bëhet fjalë për makinacione – e jo për parime – sa herë që LVV ofron kompromis, partitë opozitare sjellin një kusht të ri", tha Murati.
Kreu i Partisë Demokratike të Kosovës, Memli Krasniqi, tha se kërkuan nga kryesuesi Avni Dehari pauzë 10-minutëshe me partitë e tjera para se të votohej për Bashën, por kjo nuk iu dha.
"Shpresoj që pasnesër Dehari të mos ketë arrogancë. Nëse ka një propozim që mund të marrë votat e PDK-së të japë një pauzë 10-minutëshe", tha ai.
PDK-ja ka thënë se nuk voton ministrat e Qeverisë së Albin Kurtit, kujtoi Krasniqi, por Basha është deputet dhe tha se mund të marrë vota të partisë së tij.
"Rezerva kam për secilin", theksoi Krasniqi, por shtoi se Basha sot edhe mund të zgjidhej kryeparlamentar nëse do të kishte një konsultë para votimit.
Pas seancës, deputeti i Lidhjes Demokratike të Kosovës, Arben Gashi, sqaroi se Basha ia kishte kërkuar votën më parë, prandaj ai e votoi.
Besian Mustafa tha se LDK-ja ka qëndrimin e saj që nuk voton kandidat të LVV-së pa një marrëveshje politike, por shtoi se deputeti Gashi, me votën për Bashën, shprehu qëndrimin e tij.
"Në mungesë të një marrëveshje politike, cilado parti që do të propozonte dikë për kryekuvendar, LDK-ja nuk ka pse ta votojë", tha Mustafa.
Ndërsa në AAK thanë se Dimal Basha është konfrontues dhe se LVV-ja e ka nominuar pasi e dinte se nuk do të votohej.
“Besoj që qëllimshëm është propozuar Dimal Basha, sepse ka qenë tepër agresiv ndaj partive të tjera me deklaratat e tij dhe sigurisht kanë menduar që nuk do t’i marrë votat... Duhet konsultim mes grupeve parlamentare se si do të veprojmë. Ne i kemi dhënë disa qëndrime e emra që me automatizëm do t’i votonim, por për kandidatët e tjerë duhet konsultë paraprake, gjë që është mohuar edhe nuk kanë pranuar që të diskutohet”, tha deputetja e AAK-së, Time Kadrijaj.
Shoqëria civile kritikon PDK-në për mosvotimin e Bashës
Mosvotimi nga PDK-ja i Dimal Bashës është kritikuar nga pjesëtarë të shoqërisë civile, të cilët e kanë parë këtë veprim në kundërshtim me qëndrimin e shprehur nga partia që në zgjedhje doli e dyta.
Ehat Miftaraj nga Instituti i Kosovës për Drejtësi (IKD) e kritikoi PDK-në që nuk votoi për Bashën, pasi kishte thënë se voton deputetët që nuk kanë qenë pjesë e ekzekutivit.
“Arsyetimet koti pas seancës janë pa ndonjë vlerë. Kosova ka nevojë për Kuvend të konstituuar për t’i hapur rrugë formimit të Qeverisë. Kosova ka nevojë për institucione legjitime për t’i dhënë fund kolapsit institucional. PDK provoi, dështoi”, shkroi Miftaraj në Facebook.
Eugen Cakolli, nga Instituti Demokratik i Kosovës, e vlerësoi si hap pozitiv propozimin e Bashës dhe "afrim drejt zgjidhjes - të paktën nominalisht".
"Në anën tjetër, PDK-ja dhe disa deputetë të tjerë nuk iu qëndruan pas deklarimeve të tyre. Edhe pse vetë kishin vendosur si kriter mbështetjen vetëm për kandidatë që nuk kanë qenë ministra, sot nuk votuan për një të tillë. Nuk ka rëndësi se si e arsyetojnë – mospërputhja me qëndrimet e mëhershme është fakt", shkroi ai në Facebook.
Cakolli shtoi se në këtë situatë, zgjidhja nuk është "më aq e largët".
"Megjithatë, ajo varet nga vullneti i LVV-së për konsultim real dhe konstruktiv dhe nga gatishmëria e grupeve tjera për t’iu qëndruar pas premtimeve të tyre publike".
Analisti politik, Imer Mushkolaj, tha se mosvotimi i Bashës nga PDK-ja, e nxorri "blof" këtë parti.
"Njëkohësisht ka konfirmuar se as opozita nuk mund ta krijojë qeverinë. VV e kalli lojën", shkroi ai në Facebook.
Ky ishte vazhdimi i tretë i seancës konstituive që nga publikimi i aktgjykimit të plotë të Gjykatës Kushtetuese më 18 gusht.
Sipas aktgjykimit, deputetët kanë 30 ditë kohë për të zgjedhur kryetarin dhe pesë nënkryetarët.
Kryeparlametari duhet të zgjidhet me votim të hapur dhe një emër mund të hidhet në votim deri në tri herë.
Që nga publikimi i aktgjykimit, Lëvizja Vetëvendosje ka propozuar edhe Albulena Haxhiun dhe Donika Gërvallën, por ato nuk kanë arritur të marrin 61 votat e nevojshme.
Partia Demokratike e Kosovës (PDK) dhe Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës (AAK) kanë thënë se votojnë për kandidatë të caktuar nga LVV-ja. Ndërkaq, Lidhja Demokratike e Kosovës dhe Nisma Socialdemokrate kanë argumentuar se nuk kanë votë për asnjë kandidat për kryeparlamentar pa një marrëveshje politike.
LVV-ja në seancat paraprake – para aktgjykimit të fundit të Kushtetueses – kishte insistuar në emrin e Haxhiut për kryeparlamentare. Tani kjo parti thotë se pas dështimit që Gërvalla dhe Murati të zgjidhen në drejtimin e Kuvendit, argumenti i partive që mandatin e kaluar ishin në opozitë, se Haxhiu nuk është person i papërshtatshëm për këtë post, nuk qëndron. LVV-ja akuzon partitë e tjera për bllokim të krijimit të institucioneve.
Por, partitë e tjera thonë se tani LVV-ja po propozon emra që e di se nuk kanë votë për t’u zgjedhur kryeparlamentar. AAK-ja ka kërkuar të dijë emrin e kandidatit të LVV-së, para se ai të propozohet, por nuk gjë e tillë ende nuk ka ndodhur.
Si nisi ngërçi politik?
Seanca konstituive ka nisur më 15 prill. Por, ajo deri më tani nuk është përmbyllur për shkak të mospajtimeve mes partive politike lidhur me formën e votimit të kryeparlamentarit.
Pasi kandidatja e Lëvizjes Vetëvendosje për kryeparlamentare, Albulena Haxhiu, disa herë dështoi të zgjidhej në krye të organit ligjvënës në gjashtë votime të hapura, Dehari më 1 maj ndryshoi rendin e ditës.
Ai më pas kërkoi nga Partia Demokratike, Lidhja Demokratike, Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës dhe Lista Serbe që të propozonin nga një anëtar për një komision që do të mbikëqyrte votimin e fshehtë për kryeparlamentarin.
Kjo u kundërshtua nga partitë që mandatin e kaluar ishin në opozitë, të cilat refuzuan që të propozonin anëtar për këtë Komision.
Fillimisht, Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës iu drejtua Kushtetueses për çështjen e ngërçit. Gjykata u përgjigj më 26 qershor, duke thënë se votimi duhej të bëhej sipas praktikave të deritanishme. Ajo u dha deputetëve 30 ditë afat ta përmbyllnin procesin e konstituimit, por ky afat u shpërfill.
Në ndërkohë, PDK-ja dhe LDK-ja, dorëzuan lëndë të ndara për çështjen e votimit të kryeparlamentarit.
Kushtetuesja vendosi masë të përkohshme nga 27 qershori deri më 8 gusht, duke ua ndaluar deputetëve që të ndërmerrnin vendime dhe veprime për konstituimin e Kuvendit.
Më 8 gusht, Kushtetuesja njoftoi për vendimin për dy lëndët e paraqitura - aktgjykimin e plotë të të cilit e publikoi më 18 gusht - përmes së cilit tha se ndryshimi i rendit të ditës ishte shkelje, duke obliguar Kuvendit që t'i kthehet votimit të hapur.
Asnjëra nga subjektet nuk ka fituar vota të mjaftueshme për të bërë vetë shumicën dhe po ashtu nuk është arritur një marrëveshje politike.
LVV-ja e kryeministrit në detyrë, Albin Kurti, i fitoi 48 ulëse gjatë zgjedhjeve të 9 shkurtit dhe partitë e tjera parlamentare nuk kanë pranuar ta votojnë kandidaten e saj për kryetare të Kuvendit, për emërimin e së cilës nevojiten të paktën 61 vota.
PDK-ja doli e dyta me 24 ulëse, LDK-ja e treta me 20, pasuar nga Lista Serbe - partia më e madhe e serbëve në Kosovë me 9, dhe koalicioni mes AAK-së dhe Nismës Socialdemokrate, me 8 të tilla. Edhe 11 ulëse tjera janë të pakicave.