OpEd

Facebooku duhet t’u ndalohet më shumë liderëve botërorë

Ndërkohë i takon Facebookut të heqë qafe ushtritë gjenocidale, propagandën qeveritare që synon dhe manipulon popullatat, dhe udhëheqësit që bllokojnë përdoruesit. Qeveritë, zyrtarët publikë dhe partitë politike duhet të përballen me pasoja të shpejta dhe të rënda nëse shkelin kushtet e shërbimit të një platforme dhe e përdorin atë për të shkelur të drejtat e njerëzve

Unë isha avokate profesioniste e shprehjes së lirë për më shumë se një dekadë. Kjo është arsyeja pse unë mbështes vendimin e fundit të Bordit të Mbikëqyrjes së Facebookut për të mbështetur pezullimin e ish-presidentit Donald Trump nga platforma dhe protokollin e ri të Facebookut, ku figurave publike mund t’u ndalohet deri në dy vjet gjatë periudhave të trazirave civile. Në fakt, platforma duhet të shkojë më tej.

Trump përdori foltoren e tij ngacmuese në mediat sociale për të sulmuar dhe ngacmuar organizatat e lajmeve, kundërshtarët politikë dhe ish-aleatët politikë. Ai e përdori për të minuar besimin në zgjedhjet presidenciale të vitit 2020, me një pjesë të konsiderueshme të amerikanëve që vazhdojnë të dyshojnë në rezultatin, pavarësisht nga mungesa e ndonjë prove të parregullsive ose mashtrimeve të përhapura. Dhe ai e përdori për të përjetësuar dezinformimin gjatë pandemisë COVID-19.

Me fjalë të tjera, me ndihmën e platformave të mediave sociale, Trumpi minoi normat dhe institucionet që mbështesin funksionimin e qeverisë përfaqësuese, ndërsa rriti numrin e vdekjeve të koronavirusit në Shtetet e Bashkuara. Dhe ai u përfshi pikërisht në llojet e ngacmimeve dhe gjuhës së urrejtjes që platformat e mediave sociale ndalojnë.

Megjithatë, për katër vjet të gjatë, Trumpit iu dha një leje për këtë sjellje, sepse platformat që u konsideruan se bartnin deklaratat e tij, sado të gabuara apo të rrezikshme, të ishin në interesin e publikut. Facebooku prezantoi këtë të ashtuquajtur përjashtim të vlefshmërisë së lajmeve pak para zgjedhjeve presidenciale 2016.

Por ekziston një logjikë rrethore në këtë punë: udhëheqësit botërorë përjashtohen nga ndjekja e standardeve të komunitetit, sepse deklaratat e tyre janë "të vlefshme për lajmet", por është natyra ndezëse e postimeve që shkelin standardet që i bën ata të bëhen lajm. Në çdo rast, udhëheqësit botërorë - veçanërisht presidenti i SHBA-së - mund të marrin mbulim të lajmeve kur të duan, thjesht duke mbajtur një konferencë shtypi ose duke lëshuar një njoftim për shtyp.

Pezullimi i llogarive të mediave sociale të Trumpit, pasi ai nxiti kryengritjen e 6 janarit në Capitolin e SHBA-së ishte qartë një hap në drejtimin e duhur. Twitteri që atëherë ia ka ndaluar përgjithmonë. Por Facebooku ia la derën hapur Trumpit që të kthehej në platformën e tij.

Bordi Mbikëqyrës i Facebookut mbështeti pezullimin fillestar, por mori parasysh natyrën e tij të papërcaktuar, duke argumentuar se kompania nuk duhet të hartonte rregulla gjatë procesit dhe duhet të zhvillonte "politika të qarta, të nevojshme dhe proporcionale që promovojnë sigurinë publike dhe respektojnë lirinë e shprehjes". Në mënyrë thelbësore, përgjigjja e Facebookut duhet të jetë "në përputhje me rregullat që zbatohen për përdoruesit e tjerë të platformës së tij".

Këtu Bordi i Mbikëqyrjes i huqi gjërat. Po qëndrueshmëria duhet të jetë qëllim në vete. Por udhëheqësit botërorë nuk janë vetëm përdorues dosido; ata duhet t’i respektojnë standardet më të larta. Mbi të gjitha, ata mund të nxisin dhunë shumë më lehtë sesa mund të bëjnë qytetarët e rëndomtë. Për më tepër, shumë nga ato që ndodhin në mediat sociale sfidojnë normat ekzistuese. Në rrethana të jashtëzakonshme, duhet të merren vendime të jashtëzakonshme.

Politika e re e Facebookut të paktën pjesërisht e njeh këtë. Politika e saj thotë: "Kufizimet tona standarde mund të mos jenë proporcionale me shkeljen, ose të mjaftueshme për të zvogëluar rrezikun e dëmtimit të mëtejshëm, në rastin e figurave publike që postojnë përmbajtje gjatë dhunës së vazhdueshme ose trazirave civile”.

Por kjo logjikë duhet të zbatohet më gjerë. Trumpi nuk është i vetmi udhëheqës botëror që ka përdorur platforma të mediave sociale për të nxitur dhe manipuluar opinionin publik. Dhe, ndërsa Facebooku ka vepruar kundër abuzimeve të tilla në vende si SHBA, Koreja e Jugut dhe Polonia, ai deri më tani ka bërë pak ose asgjë në vende si Iraku, Hondurasi dhe Azerbajxhani.

Kjo mospërputhje nuk është e rastësishme. Shkencëtarja e të dhënave, Sophie Zhang, zbuloi kohët e fundit se gjatë 2.5 vjetëve të saj në Facebook, ajo gjeti "përpjekje flagrante" për të abuzuar me platformën nga dhjetëra qeveri që kërkonin të "mashtronin qytetarinë e tyre". Megjithatë, Facebooku vazhdimisht refuzoi të vepronte. Sipas Zhangut: "Ne thjesht nuk u kujdesëm mjaftueshëm për t'i ndaluar".

Përtej apatisë, Facebooku mund të ketë kërkuar të mbrojë interesat e veta të biznesit, gjë që ndoshta shpjegon pse drejtuesit e ndërmarrjeve thuhet se mbronin anëtarët e partisë në pushtet të Indisë, Bharatiya Janata, nga dënimi për shkeljen e politikave të gjuhës së urrejtjes së platformës. Edhe regjimet që bllokojnë popullatat e tyre nga hyrja në Facebook - përfshirë Kinë, Iran dhe Uganda - lejohen të përdorin platformën për qëllimet e tyre.

Ngurrimi i Facebookut për të vepruar kundër qeverive të tilla ka sjellë pasoja të tmerrshme. Një deklaratë nga Alex Warofka, menaxheri i politikës së produkteve të Facebookut, vëren se kompania "përmirësoi zbulimin proaktiv të gjuhës së urrejtjes" në Birmani dhe filloi të ndërmarrë "veprim më agresiv" kundër llogarive të krijuara për të "mashtruar të tjerët se kush janë ose çfarë janë ata" duke bërë". Në atë pikë, megjithatë, Facebooku kishte lehtësuar mizoritë masive kundër grupit pakicë, kryesisht myslimane rohingya të vendit. Po kështu, ndërsa Facebooku hoqi faqen zyrtare të ushtrisë birmane në shkurt për "nxitje të dhunës", ajo e bëri këtë vetëm pasi ushtria kishte përmbysur qeverinë e zgjedhur në mënyrë demokratike të vendit.

Na pëlqen apo jo, Facebooku ka një fuqi të jashtëzakonshme. Në shumë vende, është një nga alternativat e pakta për mediat e lidhura me qeverinë që dominojnë ekosistemet e mediave kombëtare. Për përdoruesit, shpesh është sinonim i internetit. Kjo është arsyeja pse autoritetet u kanë kushtuar kaq shumë burimeve për ta manipuluar atë, dhe pse Facebooku duhet të marrë përgjegjësinë për ndalimin e tyre.

Sigurisht se rregullatorët gjithashtu kanë një rol të rëndësishëm. Por, deri më tani, qasja e tyre ka qenë thellësisht e gabuar. Disa shtete - përfshirë Floridan, Teksasin dhe Poloninë - kanë bërë presion në drejtim të kundërt, duke kërkuar t’ua ndalojnë platformave e mediave sociale të heqin përmbajtje ose llogari që nuk janë të paligjshme. Rregullatorët në SHBA dhe Bashkimin Evropian po konsiderojnë nëse disa elemente të internetit duhet të trajtohen në thelb si shërbime publike ose "transportues të përbashkët". Por, në përgjithësi, rregullatorët duhet të përqendrohen më pak në përmbajtje dhe më shumë në hartimin e platformës, teknologjinë e reklamave dhe fuqinë monopolistike.

Ndërkohë i takon Facebookut të heqë qafe ushtritë gjenocidale, propagandën qeveritare që synon dhe manipulon popullatat, dhe udhëheqësit që bllokojnë përdoruesit. Ndërmjetësimi algoritmik i sferës publike nga platforma private, fitimprurëse të krijuara për të maksimizuar angazhimin dhe polarizimin, ka qenë gjithçka pos emancipim. Për shumëkënd ka qenë vdekjeprurëse. Qeveritë, zyrtarët publikë dhe partitë politike duhet të përballen me pasoja të shpejta dhe të rënda nëse shkelin kushtet e shërbimit të një platforme dhe e përdorin atë për të shkelur të drejtat e njerëzve.

(Radsch, ish-kryeavokate në Komitetin për Mbrojtjen e Gazetarëve, është autore e librit “Aktivizmi kibernetik dhe gazetaria qytetare në Egjipt: Disidenca digjitale dhe ndryshimi politik”. Komenti është shkruar për rrjetin botëror të gazetarisë, “Project Syndicate”, pjesë e të cilit është edhe “Koha Ditore”)