17 korrik, 2017 - Bajram Sefaj u lind, në Novosellë, fshat afër Pejës. Shkollimin fillor, të mesëm dhe studimet universitare i mbaroi në vendlindje: në Novosellë, në Pejë dhe në Prishtinë. Shkon në Zagreb, ku ndjek studimet pasuniversitare. Ato studime atje, nuk i mbaroi kurrë. Vaftë e liga me to! Rrugën drejt “Rilindjes”, që mezi priste lindjen e agimit të saj, ia preu “Vjesniku” i Zagrebit, gazeta më e madhe dhe më prestigjioze në gjithë hapësirën e Jugosllavisë, tashmë të vdekur. Të humbura e të harruara qofshin, thotë Sefaj, ato katër vjet të punës në këtë gazetë. Më shumë se lekët (e tërë kësaj bote, të jenë!) gazetarit midis valëve të rrëmbyeshme të këtij zanati (që Albert Camus, e konsideron si profesionin më të shenjtë (më të mirë) në botë, i duhet lexuesi. Klienti (lexuesi) besnik që “prodhimet” (artikujt) e gazetarit të vet të preferuar i “konsumon” (lexon) me sabah, bashkë me kafen e mëngjesit... Sefaj, punën e vazhdoi në Televizionin e Prishtinës. Deri në shkatërrimin (zhbërjen) e tij definitive. E aty e tutje s’e di as vetë, (exactement) nuk e di se ç’ndodhi me të, e aq më pak, me fatin e 1.300 punëtorëve të tjerë të këtij institucioni, që gjithmonë ishte therë në sytë e hasmit, qorr dysysh qoftë...!
Pastaj vajti andej nga e çuan këmbët dhe instinkti.
Ndaloi në Paris. Aty ndaloi, aty pushoi, aty romanin “Parisi kot”, shkroi...
-----
Parisi nuk është kot! “Parisi kot” është titulli i romanit tim. Ai njëmend është kot për mua, për ty e, e më pak, fare pak e të rralla përjashtime, është qytet kot, për të gjithë shqiptarët që jetojnë dhe punojnë atje. Një kohë të gjatë derisa, në kokën time, rreshkej ideja për të shkruar një prozë të gjatë mbi ketë qytet, ai (shkrim) i ardhshëm, kishte një emër tjetër, “Kur Parisi zbret nga qielli”, apo kështu disi. Akoma ende pa i bërë as gjashtë muaj të plotë jetë skamnore, por intensive në këtë qytet famëmadh, pashë se ai është i bukur e me drita shumë atje lart, në ëndrrat tona dhe i bie edhe përtej tyre! Pashë një Paris tjetër. Real. Faqen e tij të galme. Që ka përditshmëri të përditshme, përditshmëri të mërzitshme madje...
E premtja e librit në Paris! Ashtu sikurse është dita e diel, ditë kur mund t’i vizitosh gati të gjitha ekspozitat e mëdha e të vogla, nëpër të gjitha galeritë e mëdha e muzetë..., dita e premte, si të thuhet, është ditë e librit, është ditë kur parisienët në grupe shokësh e miqsh vizitojnë libraritë. Sidomos ato që njihen dhe që janë në zë për asortiment të gjerë librash ndër më ndryshmet. Libraritë e Parisit, më parë se për blerësit e librit, hapin dyert e tyre krah me krah për dashamirët dhe miqtë e librit. Atë ditë të javës ti mund të futësh nëpër librari, jo të blesh akëcilin libër e të ikësh. Jo, atë ditë do të shoqërohesh me librin, do ta kesh pranë e pranë, ta prekësh e ta ledhatosh, nga çdo anë, derisa midis kapakëve të tij të gjesh kokrrën e fshehur të margaritarit, të perlës që të intereson.
Koncerte të mira, koncerte të lira... Për dy lloj koncertesh në Paris, është fjala. Për koncerte të muzikës së mirëfilltë artistike dhe për koncertet e muzikës tjetër, ashtu të quajturës, muzikës “rebele”, rok, pop e të tjera. Koncertet e të dyja këtyre llojeve të muzikës ngjajnë në Paris. Koncertet e muzikës klasike janë më të rralla (e më të mira) sigurisht, dhe ngjajnë në parqe të mëdha, sikur është kopshti i Luxembourgut, një hap larg prej shtëpisë, apartamentit parisien të shkrimtarit tonë me nam botëror, Ismail Kadaré. Por ky nuk është i vetmi park ku mbahen koncerte muzikore. Ka edhe shumë e shumë vende e ambiente të tjera publike, që shërbejnë edhe për këtë qëllim dytësor, të them. Parqe e sheshe të tjera ku mbahen (ekzekutohen) këto koncerte në Paris. Kurse sa u takon koncerteve të tjera, më pak artistike, por mjaft të popullarizuara, dhe dendur e masovisht të vizituara, ato mbahen në çdo cep rruge, e madhe a e vogël, qoftë e njohur apo më pak e njohur. Mjafton të jetë rrugë e gjallë e me frekuentim të lëvizshëm e dinamik. Shpesh ngjan që këto lloj koncertesh të jenë të nivelit të lartë artistik dhe e “keqja” më e madhe e tyre është se “hyrja” në to është e lirë, është falas fare (gratuitement) dhe mund të “hysh” e të “dalësh”, kur të duash. S’ka problem. Non problem!
Teatri në ritmin e rrugës...? Gjithnjë jemi në Paris, gjithnjë jemi në ambientin e gëzueshëm të ritmit të rrugëve të tij. Kësaj radhe nuk jemi nën tingujt, herë-herë tepër të fortë (même) të muzikës, por jemi, diku afër, nën kumbimin e zërit të dialogëve dhe të replikave, herë-herë të ashpra, midis aktorëve amatorë (a profesionistë, kësaj s’i dihet kurrë!) apo të aktorëve të rinj që, një ditë prej ditësh do të ngjitën në podiumet e një nga 350-60 teatrove të mëdha e më të vocrra që i ka Parisi sot!
Ç’duhet parë, gjithsesi (obligatoirement) në Paris. I vetëdijshëm se ky shkrim nuk është giudë, as reklamë publicitare nuk është, megjithatë me hidhet të shtoj se si çdo qytet i madh (e i bukur në këtë rast), kudo ne në botë, edhe Parisi ka disa pika që nuk bën, hiç nuk bën, të mos i prekësh (vizitosh), se paku disa nga ato, sikurse janë: Tour de Montparnasse, l’Arc de Triomphe, Beabeourg, Tour d’Eifel, e të tjera që, dikur, në kohën e entuziazmit romantik i pagëzova “Qiejt e Parisit”. Po të qëndrosh me gjatë, të jetosh në Paris, kur nis pamëshirshëm të shtrëngon, si me dara, përditshmëria e përditshme, kur edhe në Paris është e mërzitshme dhe të mbushë vrer, detyrimisht të bien ndërmend fjalët e atij poetit atje parisien kur thotë se aq shumë e urren Kullën e Aifelit, saqë kur nuk do ta shohë futet brenda saj. Po, në fakt ashtu është. Njëmend nuk ka kurrfarë kuptimi, nuk merr asnjë bojë, kur kjo Kullë, ai simbol dhe emblemë e Parisit famëmadh, është aq e shëmtuar. Ajo masë e kalakryqyr hekurishteje të murrmë, me parë ngjason në skeletin gjigant të një kafshe parahistorike, në një gjirafë të lemerishme qafëgjatë, po se po, e jo se jo, në një monument më të fotografuarin në botë. Ndoshta është fotozhenik dreqi. Kushedi!
Letërsia është letërsi. Libri është libër! Kopertinat e librit janë si kapakët e një kutie magjike! Libri nuk është për t’u parë, pos në vitrina e rafte librarish, mirë të aranzhuar e të kompozuar. Libri është për t’u lexuar, aman! Nuk (na) hyn në punë sot, në këtë mes. Po, ku synoj të dal, me këtë rast. Dua të pikas (të vras) një dukuri të shëmtuar, kur ngjan edhe më e keqe, sidomos kohëve të fundit, pothuajse përsëritët (ndeshet) çdo ditë, në çdo hap, e në çdo vakt. Madje edhe në mesin e gazetarëve, por edhe të disa kuazi krijuesve vetë.
Libri është art leximi, kurse art(et) pamor(e) është (janë), arti figurativ, punimet e çdo lloji, në pikturë, skulpturë e të tjera eksponate, te ekspozita kudo e kurdo.
Fund. Më në fund i erdhi fundi kësaj odiseje rrugëtimi të këndshëm nëpër (a sipër!), si mbi shtatë majat e rrëshqitshme të Himalajeve të ishin, shtatë shkronjat e kësaj rubrike, sa atraktive aq dhe interesante, në çastet e zorshme e intrigante, si shtatë shkallë ferri të ishin, megjithatë kapërcehen lehtë e pa brenga. Alfabeti i gjuhës shqipe i ka tridhjetë e gashtë shkronja, siç na mëson Abetarja... Ti, shfrytëzon lirinë demokratike të shprehjes se lirë, i zgjedh e i begenisë vetëm shtatë prej tyre. Punë për Ty është, si e qysh do i përdoresh ato! Veç mbaj (ke) kujdes të mos abuzosh, të mos luash me to!
“Shtatë shkronjat” e Bajram Sefajt u botuan në “E diela me Kohën Ditore” më 17 korrik të vitit 2017. Ribotohen pa ndërhyrje në shenjë kujtimi të autorit i cili vdiq të martën e kaluar në moshën 83-vjeçare
