Kina dikur gjobiste çiftet që kishin shumë fëmijë, tani i shpërblen

Rënia e lindshmërisë në Kinë pasqyron pasojat e politikës së vendit dhe sfidave ekonomike që përballen të rinjtë. Shumë breza të rinj zgjedhin të mos kenë fëmijë, duke u shqetësuar për kostot e larta të jetesës, mundësitë e kufizuara të punës dhe perspektivat e pasigurta të së ardhmes. Për të përballuar këtë krizë, qeveria ka nisur subvencione dhe programe mbështetëse, por ato shpesh janë të pamjaftueshme për të ndryshuar vendimet personale të individëve. Pa reforma më të gjera strukturore dhe mbështetje reale për familjet, sfida demografike e Kinës pritet të thellohet më tej

Zane Li ishte nëntë vjeç kur erdhi  në jetë motra e tij e vogël - dhe ardhja e saj e futi familjen e tij në një borxh të thellë në një qytet të vogël në Kinën lindore.

Në kohën kur ishte në fuqi politika e rreptë e një fëmije në Kinë, prindërit e Li-së u gjobitën me 100.000 juan (rreth 13,900 dollarë) për lindjen e një fëmije të dytë -  pothuajse tri herë më shumë sesa të ardhurat vjetore nga shitja e peshkut në tregun lokal.

“E tmerrshme, kishim shumë vështirësi për të mbijetuar”, kujton Li. Atëherë, si nxënës në klasën e tretë, ai u detyrua të rritet para moshatarëve, duke marrë përsipër shumicën e punëve të shtëpisë dhe duke kaluar pushimet shkollore duke ndihmuar nënën e tij në tezgën e tregut.

Tani 25 vjeç, Li thotë se nuk ka asnjë plan për të pasur fëmijë - qëndrim gjithnjë e më i zakonshëm për brezin e tij dhe diçka që e shqetëson qeverinë kineze, e cila po mundohet të shmangë një krizë popullsie që e ka krijuar vetë.

Për dekada me radhë, zyrtarët ushtrojnë presion mbi çiftet që të kenë më pak fëmijë, përmes gjobave të rënda, aborteve të detyruara dhe sterilizimeve, për të pasuar tani me një fushatë për të inkurajuar brezin e Li-së të ketë më shumë fëmijë.

Javën e kaluar, në nxitimin e saj më të fundit për të rritur lindshmërinë, Kina njoftoi se do t’u ofrojë prindërve një subvencion vjetor prej 3.600 juan (500 dollarë) për çdo fëmijë deri në moshën tre vjeç, efektiv që nga 1 janari.

Por për shumë të rinj si Li, oferta është thuajse e pavlerë.

“Kostoja e rritjes së një fëmije është e jashtëzakonshme, dhe 3.600 juan në vit është si një pikë në det”, tha Li, i cili mori një kredi studentore për të studiuar për një master në shërbime shëndetësore në Pekin.

Rritja e një fëmije deri në moshën 18-vjeçare kushton mesatarisht 538.000 juan (75.000 dollarë) në Kinë, që është më shumë se gjashtë herë më shumë se GDP-ja për kokë banori, duke e bërë atë një nga vendet më të shtrenjta për të pasur fëmijë në krahasim me të ardhurat mesatare, sipas një studimi të fundit nga Instituti i Hulumtimeve Populluese YuWa në Pekin.

Në Shangai, kostoja tejkalon 1 milion juan, me Pekinin pranë me 936.000 juan.

“Të kesh fëmijë do të sillte më shumë vështirësi. Nuk jam kapitalist apo diçka e tillë, dhe ndoshta fëmija im nuk do të ketë një jetë të mirë ashtu siç e shoh unë” tha Li, i cili është i shqetësuar për mundësitë e tij të punës dhe po mendon të ndjekë një PhD.

Ky këndvështrim pesimist mbi prindërimin,  i nxitur nga ekonomia në rënie e Kinës dhe papunësia e lartë e të rinjve paraqet një pengesë të madhe për përpjekjet e qeverisë për të nxitur të rinjtë të martohen dhe të kenë fëmijë.

Përballë një fuqie punëtore që po pakësohet dhe një popullsie që plaket me shpejtësi, Kina hoqi politikën e një fëmije në vitin 2016, duke i lejuar çiftet të kenë dy fëmijë, pastaj tre fëmijë në vitin 2021. Por shkalla e lindshmërisë ka vazhduar të bjerë. Popullsia tani po zvogëlohet për tre vjet radhazi, pavarësisht një rikthimi të vogël të lindjeve vitin e kaluar, dhe ekspertët tani po paralajmërojnë për një rënie edhe më të shpejtë.

Nga gjobat te subvencionet

Subvencioni i ri kombëtar për kujdesin ndaj fëmijëve shënon një hap të rëndësishëm në fushatën e Kinës për rritjen e lindshmërisë.

Për vite me radhë, autoritetet lokale kanë provuar një mori masash inkurajuese - nga uljet e taksave, përfitimet nga strehimi dhe shpërblimet financiare deri te lehtësitë për lejen e maternitetit. Tani, qeveria qendrore po merr udhëheqjen me një program të standardizuar në gjithë vendin, duke alokuar 90 miliardë juan (12.54 miliardë dollarë) në subvencione që pritet të përfitojnë 20 milionë familje këtë vit.

“Tanimë nuk është më një eksperiment lokal. Ky është një sinjal që qeveria e sheh krizën e lindshmërisë si një problem urgjent dhe kombëtar”, tha Emma Zang, një demografiste dhe profesoreshë sociologjie në Universitetin Yale.

Skema e re, e cila gjithashtu ofron subvencione për fëmijët nën moshën tre vjeç që janë lindur para vitit 2025, është mirëpritur nga prindërit që mund të përfitojnë, por Zang tha se është e pamundur që kjo të ndikojë ndjeshëm në shkallën e fertilitetit. Politikat e ngjashme kanë dështuar kryesisht për të rritur lindjet në shoqëri të tjera të Azisë Lindore, si Japonia dhe Koreja e Jugut, shtoi ajo.

Për shumë të rinj kinezë që po përballen me çmime të papërballueshme të strehimit, orë të gjata pune dhe një treg pune të pasigurt, subvencioni nuk e adreson fare shqetësimin themelor që i ndalon ata të krijojnë një familje.

“Nuk është thjesht çështje kostoje. Shumë të rinj janë skeptikë për të ardhmen, si sigurinë e punës, prindërit që plaken, dhe presionin social, kështu që një ndihmë financiare nuk e adreson lodhjen emocionale që ndiejnë njerëzit këto ditë”, tha Zang.

Ironia e kalimit nga gjobat për lindje të paligjshme te subvencionet për të pasur më shumë fëmijë nuk ka kaluar pa u vënë re nga brezi i Millenialëve dhe i Gen Z në Kinë - sidomos ata që kanë dëshmuar dënimet e rënda të politikës së një fëmije.

Në mediat sociale kineze, disa përdorues kanë postuar foto të recetave të vjetra që tregojnë gjobat që prindërit e tyre kishin paguar për t’i lindur ata ose vëllezërit dhe motrat e tyre.

Një prej tyre është Gao, e cila u rrit në malet e largëta të Guizhou dhe kërkoi të identifikohej vetëm me emrin e saj të familjes. Provinca jugperëndimore është një nga më të varfrat në Kinë dhe ishte ndër shumë zonat që morën një përjashtim nga politika e një fëmije, duke i lejuar çiftet rurale të kishin një fëmijë të dytë nëse fëmija i parë ishte vajzë- një lehtësim ndaj preferencës tradicionale të vendit për djem.

Si dy motrat e saj të mëdha, Gao u dërgua të jetonte me gjyshen e saj pak pas lindjes për t'u fshehur nga zyrtarët e planifikimit të familjes, në mënyrë që prindërit e saj të mund të vazhdonin të përpiqeshin të kishin një djalë. Ata vazhduan të kenë katër vajza para se të kishin më në fund një djalë.

Tani që jeton në provincën Jiangsu, Gao, 27 vjeç, thotë se nuk ka asnjë interes për martesë apo për të pasur fëmijë.

“Duke e ditur që nuk mund t’i siguroj një fëmije një mjedis të mirë për edukim dhe jetë, zgjedhja për të mos pasur një është gjithashtu një akt mirësie,” tha ajo. “Unë definitivisht nuk dua që fëmija im të rritet si unë … pa mundësi për të përparuar dhe duke luftuar në pjesën më të ulët të shoqërisë, ashtu siç kam bërë unë”.

Optimizëm në rënie

Për dekada me radhë, teksa ekonomia e Kinës lulëzonte dhe standardet e jetesës përmirësoheshin, brezat e rinj janë rritur me besimin se do të jetonin një jetë më të mirë se prindërit e tyre.

Por ky optimizëm po zbehet gjithnjë e më shumë.

Sot, shumë të rinj që janë rritur me premtimin se përmes arsimimit dhe punës së palodhur do të ngjiteshin në shkallët shoqërore, po ndihen gjithnjë e më të zhgënjyer: çmimet e pronave janë rritur përtej mundësive të tyre, dhe një diplomë universitare nuk garanton më një punë të mirë - pasi mundësitë më të mira po u rezervohen gjithnjë e më shumë atyre që kanë lidhje familjare ose sociale.

Ndjesia se përpjekjet e tyre të pandërprera po japin gjithnjë e më pak rezultat në një shoqëri gjithnjë e më konkurruese është duke u përhapur – një fenomen që është përmbledhur me termin popullor “involution”, i huazuar nga sociologjia për të përshkruar një rreth vicioz konkurrence të tepërt që nuk sjell përparim real.

Si reagim, shumë të rinj po zgjedhin të dorëzohen nga gara për të përmbushur pritshmëritë e shoqërisë, përfshirë martesën dhe krijimin e një familjeje.

June Zhao, 29 vjeçe, u rrit në një familje të klasës së mesme në një nga zonat më “të involuara” të Kinës: distrikti Haidian i Pekinit.

Me 3 milionë banorë dhe shumë prej universiteteve më të mira të vendit, Haidian është gjithashtu i famshëm për qasjen tepër konkurruese në rritjen e fëmijëve. Zhao filloi të ndiqte kurse shtesë që në klasën e tretë – dhe edhe atëherë ishte disa vite pas bashkëmoshatarëve të saj.

Pas përfundimit të studimeve bachelor dhe pasuniversitare jashtë vendit, Zhao u kthye në Pekin për të punuar në marrëdhënie me investitorët. Ajo thotë se presioni i madh me të cilin është rritur – dhe që ende e ndjen – ka ndikuar thellësisht në vendimin e saj për të mos pasur fëmijë.

“Kostoja është thjesht shumë e lartë dhe përfitimet shumë të ulëta”, tha ajo. “Në përgjithësi, kam një këndvështrim mjaft pesimist për jetën - kam dhënë shumë, por kam marrë shumë pak në këmbim”.

Zhao e konsideron veten me fat - puna e saj nuk kërkon shumë orë shtesë. Edhe kështu, ajo mezi e imagjinon të ketë kohë për të rritur një fëmijë. Pas punës dhe darkës, i mbeten vetëm dy apo tre orë kohë të lirë para se të flejë. Për miqtë e saj që janë të bllokuar në “rutinën 996” – të punuarit nga ora 9 e mëngjesit deri në 9 të darkës, gjashtë ditë në javë – është edhe më e pamundur, tha ajo.

Ashtu si shumë bashkëkohës të saj, Gao nuk është aspak optimiste për jetën që mund t’i ofrojë një fëmije apo për shoqërinë në të cilën ai do të rritej.

“Ndjen dëshirën për të pasur fëmijë vetëm kur beson se ditët që vijnë do të jenë të mira”, tha ajo.

Pastaj vjen edhe pabarazia e vjetër gjinore në rritjen e fëmijëve, së bashku me lodhjen fizike dhe emocionale që i bie kryesisht mbi gratë. Në rastin e Zhaos, ishte nëna e saj ajo që duhej të mbante një punë me orar të plotë, ndërkohë që e ndihmonte me detyrat dhe e shoqëronte në kurset shtesë.

“E pashë me sytë e mi sa e vështirë ishte për nënën time të më rrisë. E di me siguri që gratë bartin barrën dhe koston më të madhe kur bëhet fjalë për të krijuar dhe mbajtur një familje”, tha ajo.

Ndërsa shkalla e lindshmërisë bie, Partia Komuniste në pushtet ka theksuar rolin tradicional të grave si “bashkëshorte të ndershme dhe nëna të mira” - duke e paraqitur atë si një pjesë të çmuar të kulturës tradicionale kineze dhe thelbësore për “rritjen e shëndetshme të brezit të ardhshëm”. Zyrtarët kanë bërë thirrje që gratë të ndërtojnë një “pikëpamje të drejtë për martesën, lindjen dhe familjen”.

Por Zang, demografia nga Yale, thotë se është thjesht joreale të presësh që gratë të kenë më shumë fëmijë pa adresuar pengesat reale që ato përballojnë.

“Nuk mund ta kthesh kohën pas dhe të shpresosh që gratë do t’i mbështesin sërish rolet tradicionale. Gratë e sotme janë shumë të arsimuara, të përqendruara në karrierë dhe kërkojnë më shumë barazi. Nëse politikat nuk e mbështesin këtë realitet - për shembull përmes lejes atësore, mbrojtjes në vendin e punës dhe orareve fleksibël – atëherë shkalla e lindshmërisë nuk do të rikuperohet”, tha ajo.

“Qeveria do më shumë fëmijë, por shoqëria nuk është ndërtuar për të mbështetur familjet”, shtoi ajo. “Aktualisht, të bëhesh prind duket si një kurth, sidomos për gratë. Derisa kjo të ndryshojë, subvencionet nuk do të mjaftojnë”.