Rregullimi i tregut të ushqimit

Për të gjetur zgjidhje për pasigurinë ushqimore në rritje duhet të zgjerojmë dialogun dhe të eksplorojmë nxitësit sistematikë të problemit. Me një bazë më të fortë të provave, anëtarët e OBT-së do të kenë mirëkuptim më të mirë se si tregtia mund të përdoret në masën më të plotë të mundshme për të rritur aksesin në ushqim për të gjithë

Gjenevë - Midis rritjes së urisë dhe perspektivës me më shumë mungesa të furnizimit, retë e errëta po fluturojnë mbi sistemin global të ushqimit. Jo vetëm që lufta në Ukrainë ka kufizuar qasjen dhe ka rritur çmimet për ushqimin dhe plehrat, por ngjarjet ekstreme të motit po pengojnë prodhimin dhe rëniet ekonomike kanë zvogëluar aftësinë e njerëzve për të përballuar dieta të përshtatshme dhe ushqyese. Ndryshimet klimatike po nxisin thatësirat dhe po përkeqësojnë mungesën e ujit, duke i shtuar listës së kërcënimeve me të cilat përballet prodhimi bujqësor.

Përparimi në trajtimin e urisë dhe kequshqyerjes tashmë po ngecte përpara pandemisë COVID-19. Tani, Programi Botëror i Ushqimit vlerëson se numri i njerëzve që përballen, ose janë në rrezik, nga pasiguria akute ushqimore (përcaktuar si ata që "u mungon qasja e rregullt në ushqim të mjaftueshëm të sigurt dhe ushqyes për rritje dhe zhvillim normal dhe një jetë aktive dhe të shëndetshme") është rritur me më shumë se 200 milionë që nga viti 2019. Objektivat kryesore globale si Objektivi i dytë i Kombeve të Bashkuara për Zhvillimin e Qëndrueshëm – i cili i detyron vendet t’i japin fund urisë deri në vitin 2030 dhe të përmirësojnë ushqimin dhe të promovojnë bujqësinë e qëndrueshme – janë dukshëm jashtë rrugës.

Tregtia është jetike për arritjen e sigurisë ushqimore, siç theksuan 164 anëtarët e Organizatës Botërore të Tregtisë në konferencën tonë të 12-të ministrore (MC12) qershorin e kaluar. Përveç rolit të saj bazë si një rrip transportieri për marrjen e ushqimit nga ku është i bollshëm deri aty ku nevojitet, tregtia mbështet punët, mjetet e jetesës dhe të ardhurat. Ai është një faktor kyç në përdorimin e qëndrueshëm dhe efikas të burimeve të pakta globale.

Por shumë shpesh tregjet ndërkombëtare për ushqimin dhe bujqësinë funksionojnë dobët, për shkak të problemeve si subvencionet që shtrembërojnë tregtinë dhe nivelet e larta të mbrojtjes. Në shumë rajone, nën-investimet e vazhdueshme në kërkime, shërbime dhe infrastrukturën që lidh tregun ka çuar në produktivitet të ulët dhe stagnues bujqësor. Rendimentet e të korrave në pjesën më të madhe të Afrikës janë veçanërisht të vogla dhe nuk janë krahasuar me rritjen e arritur në rajone të tjera në zhvillim.

Anëtarët e OBT-së kanë ndërmarrë disa hapa të rëndësishëm për të adresuar këto probleme. Në vitin 2015 ranë dakord të eliminonin subvencionet e eksportit bujqësor – pagesa që mbulojnë diferencën midis kostove të brendshme dhe çmimeve të tregut ndërkombëtar – të cilat shihen gjerësisht se shtrembërojnë prodhimin dhe dëmtojnë fermerët në vende të tjera. Përdorimi i subvencioneve të tilla ka rënë në mënyrë dramatike, nga pothuajse 7 miliardë dollarë në 1999 në nën 12 milion dollarë në 2020. Por të dhënat e OECD-së tregojnë se mbështetja totale publike për sektorin e fermave në 54 ekonomi të përparuara dhe 11 tregje të mëdha në zhvillim arriti në 817 miliardë dollarë në 2019-2021. Dhe vetëm 207 miliardë dollarë prej tyre ishin për shërbime të përgjithshme si kërkimi, trajnimi ose pagesa për konsumatorët.

Programet e tjera mbështetëse shpesh nxisin modelet e paqëndrueshme të prodhimit dhe konsumit dhe minojnë konkurrencën e ndershme në tregjet globale. Ndërsa tarifat mesatare për produktet bujqësore ishin rreth 6% në vitin 2020, shumë vende mbajtën tarifa jashtëzakonisht të larta për produkte të caktuara, me majat që arrinin në 1000%.

Në fillim të këtij viti, çmimet e ushqimeve tashmë kishin arritur nivele të larta krahasuar me vitet e fundit dhe agjencitë ndërkombëtare kishin filluar të paralajmëronin për rritjen e urisë. Pastaj lufta në Ukrainë e përkeqësoi shumë situatën. Çmimet u rritën në nivele rekord dhe monitorimi i OBT-së zbuloi se shumë qeveri reaguan duke kufizuar eksportet e ushqimit, duke lehtësuar potencialisht tensionet në shtëpi, por duke përkeqësuar mungesat gjetkë në botë.

Në këtë sfond bashkëpunimi shumëpalësh që pamë në MC12 në qershor ishte shumë i mirëpritur. Anëtarët e OBT-së u angazhuan kolektivisht për të përjashtuar blerjet humanitare të Programit Botëror të Ushqimit nga kufizimet e eksportit – duke i kursyer kohë dhe para agjencisë në ofrimin e ndihmës për miliona njerëz të cenueshëm. Ata u zotuan të mbajnë të hapur tregtinë agro-ushqimore dhe të minimizojnë shtrembërimet tregtare që vijnë nga masat emergjente. Dhe ata ranë dakord për një marrëveshje detyruese për të kufizuar 22 miliardë dollarë në shpenzimet publike vjetore për subvencionet e dëmshme të peshkimit, të cilat do të kontribuojnë në sigurinë ushqimore dhe jetesën duke përmirësuar shëndetin e habitateve detare.

Por gjatë muajit të kaluar kufizimet e eksportit për ushqimin dhe plehrat janë rritur përsëri, duke përmbysur prirjen e mëparshme rënëse. Numri i përgjithshëm i masave të tilla të prezantuara që nga shkurti – dhe ende në fuqi – është tani në 52. OBT-ja po punon shumë përmes monitorimit, transparencës dhe ngritjes së nofullës për të ulur këtë numër, por kjo mbetet një shkak për shqetësim global.

Sigurimi që tregtia kontribuon në një sistem global ushqimor më të qëndrueshëm dhe të barabartë do të kërkojë përpjekje më të mëdha për të harmonizuar politikat tregtare, mjedisore dhe ushqimore. Një qasje gjithëpërfshirëse për menaxhimin e mënyrës sesi prodhohet, shpërndahet dhe konsumohet ushqimi është e nevojshme për të ruajtur furnizimin e mjaftueshëm, për të adresuar rreziqet klimatike dhe mjedisore, për të siguruar përdorim të qëndrueshëm të tokës dhe për të menaxhuar burimet e pakta ujore. Një përditësim i vonuar i Rregullores së OBT-së për tregtinë bujqësore nevojitet më urgjentisht se kurrë, sepse ne duhet të krijojmë një kuadër më të mirë nxitës për investimet në këtë sektor.

Për të gjetur zgjidhje për pasigurinë ushqimore në rritje, ne duhet të zgjerojmë dialogun dhe të eksplorojmë nxitësit sistematikë të problemit. Me një bazë më të fortë të provave, anëtarët e OBT-së do të kenë mirëkuptim më të mirë se si tregtia mund të përdoret në masën më të plotë të mundshme për të rritur aksesin në ushqim për të gjithë.

(Autorja, drejtoreshë e përgjithshme e Organizatës Botërore të Tregtisë, është një ish-ministre e Financave dhe ministre e Jashtme e Nigerisë dhe ish-drejtoreshë menaxhuese e Bankës Botërore. Komenti është shkruar për rrjetin botëror të gazetarisë, “Project Syndicate”, pjesë e të cilit është edhe “Koha Ditore”.)