Heqja e masave që nuk u desh të vendoseshin fare

Heqja akoma “graduale” e masave ndaj Kosovës po dëshmon se ato nuk ishin as të limituara, as të kthyeshme e as të përkohshme. Madje edhe vetë disa diplomatë të vendeve të BE-së po shokohen kur tash po e zbulojnë se ato ishin gjithëpërfshirëse dhe sanksionuan projekte si uji i pijshëm, programet për të rinjtë dhe goditën edhe projektet për sundimin e ligjit. Vështirë të gjenden raste të masave të ngjashme të BE-së ndaj dikujt tjetër

Kosova jo vetëm se është vendi i vetëm në Evropë që ka aspirata të anëtarësimit në BE, por nuk e ka statusin e vendit kandidat, por është edhe i vetmi vend nga ky grup i kandidatëve dhe aspirantëve që vazhdon të jetë nën masat ndëshkuese të BE-së. Disa prej tyre tashmë u hoqën, për tri a katër programe me vlerë rreth 34 milionë euro. Të tjerat u vendos që të hiqeshin së shpejti, ndërsa që të gjitha masat financiare diku në “pjesën e hershme të vitit të ri”. Në këtë mënyrë, nëse strukturat e BE-së nuk e zbulojnë edhe ndonjë trik magjik tjetër për t’i mbajtur disa masa në fuqi, do të hiqen masat të cilat qëkur ishin vendosur ishin quajtur të pabalancuara, të padrejta, të paqarta dhe jotransparente.
Strukturat e BE-së, para së gjithash ish-i dërguari për dialog, Miroslav Lajçak, dhe drejtori i Drejtorisë së Përgjithshme për Zgjerim, Jan Gertg Kopman, që patën në dorë vendosjen dhe menaxhimin e këtyre masave, bënë çmos që ato të zgjasin sa më shumë që të jetë e mundur. Nuk pati një vendim formal në Këshillin e BE-së që ato të vendosen. Prandaj edhe nuk u quajtën sanksione klasike. Por, vendet e BE-së vërtet përmes një deklarate politike i kishin dhënë mundësi përfaqësuesit të lartë të atëhershëm që të vendosë masa. Përfaqësuesi i lartë dhe Komisioni e përdorën atë deklaratë politike për t’i vendosur masa vetëm Kosovës edhe pse, sipas së njëjtës deklaratë, masa të ngjashme kanë mundur t’i vendosnin edhe Serbisë. Sepse deklarata e Këshillit jepte mundësi që masat të ndërmerren kundër secilës palë që shihet si përgjegjëse për hapa që krijojnë tensione. Sidomos pas sulmit terrorist në Banjskë, për të cilin asnjë zyrtar serioz në Bruksel nuk beson as sot e kësaj dite se ka mundur të ndodhte pa dijeninë e strukturave shtetërore të Serbisë, u shtuan thirrjet që t’i hiqen masat Kosovës, ose t’i vendosen së paku edhe Serbisë. Sepse edhe ata që pajtoheshin se Kosova i ka merituar këto masa për shkak të asaj që e quanin “veprime të pakoordinuara dhe të njëanshme”, mendonin se masat do duhej vendosur edhe ndaj Beogradit.

Kështu ato struktura në BE që nuk donin t’i vendoseshin masat Serbisë, por nuk donin as t’i hiqeshin Kosovës, krijuan një situatë në të cilën kërkohej që për heqjen e masave ndaj Kosovës të pajtohen të gjitha shtetet e BE-së, ndërsa për t’i vendosur masat Serbisë po ashtu kërkohej pajtim i të gjithëve. Për më shumë se dy vjet u dëshmua se të dyja ishin të pamundshme dhe vetëm Kosova mbeti me masa. Për dy vjet shumica e madhe e vendeve anëtare, Parlamenti Evropian e madje dhe vetë përfaqësuesi i lartë kërkuan apo rekomanduan heqjen e masave. Nga BE-ja gjithmonë përgjigjja ishte se “është në duart e Komisionit” e Komisioni thoshte se “pret që për këtë të pajtohen vendet anëtare”. Kështu u krijua një rreth vicioz.

Sa herë që “përshëndetej” Kosova për disa hapa drejt uljes së tensioneve, ajo kritikohej për disa veprime të tjera “unilaterale” dhe masat mbaheshin. Kështu për Kosovën heqja e masave u bë një cak lëvizës dhe ato u mbajtën deri më tash duke lënë pasoja serioze për shumë përfitues në Kosovë, që deri në vendosjen e masave financonin projektet nga mjetet e BE-së.

Tash kur po hiqen masat, po shihet se nga ato kanë pasur pasoja edhe organizatat nga vetë BE-ja, të cilat ishin zbatuese të disa projekteve. Nga paratë që BE i ndan për Kosovën shpesh përfitojnë edhe entitete nga BE-ja, kështu që një pjesë e atyre parave mbetet në BE.  

Heqja akoma “graduale” e masave ndaj Kosovës po dëshmon se ato nuk ishin as të limituara, as të kthyeshme e as të përkohshme. Madje edhe vetë disa diplomatë të vendeve të BE-së  po shokohen kur tash po e zbulojnë se ato ishin gjithëpërfshirëse dhe sanksionuan projekte si uji i pijshëm, programet për të rinjtë dhe goditën edhe projektet për sundimin e ligjit. Vështirë të gjenden raste të masave të ngjashme të BE-së ndaj dikujt tjetër.

Duke parë sjelljen e deritashme të strukturave të Komisionit Evropian fitohet përshtypja se ata nuk do të preferonin fare heqjen e masave. Por, duket se pak i ka zënë të befasuar shefja e tyre, presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, me njoftimin për heqjen e pjesës tjetër të masave. E këto struktura nuk kanë mundësi aq lehtë që të veprojnë kundër asaj që ka thënë Von der Leyen, megjithëse as një gjë e tillë nuk do të na befasonte kur është Kosova në pyetje. 

Tash edhe BE-ja dëshiron që sa më shpejt t’i heqë masat në mënyrë që të shpëtohen nga humbja qindra miliona. Por koha e humbur dhe pasojat për pezullimin e shumë projekteve në Kosovë për shkak të këtyre masave nuk mund të kompensohet. Shumica e madhe në BE pajtohen po ashtu se nuk ishte dashur të ekzistonin fare këto masa, se ndaj autoriteteve politike të cilat u panë si “jo bashkëpunuese” kanë mundur të ndërmerreshin veprime të tjera e jo të dënoheshin qytetarët dhe tash shpresojnë që nga kjo BE-ja të nxjerrë mësime për të ardhmen dhe masat të tilla të mos i vendosë më askujt. Nëse duan të vendosin sanksione ta bëjnë këtë sipas rregullave që ekzistojnë dhe ato të jenë transparente.