Çfarë vërtet mendojnë spiunët e Amerikës për Kinën?

Shkurtimisht, vlerësimi vjetor i paklasifikuar i paraqitur mirë i komunitetit të inteligjencës duhet të kishte gërmuar më thellë. Kongresi dhe publiku meritojnë të dëgjojnë njohuritë e tij më të mira për problemet me të cilat përballet regjimi i Xisë. Siç e dimë të gjithë deri tani, ajo që ndodh në Kinë nuk mbetet vetëm në Kinë

Vlerësimi vjetor i kërcënimit të komunitetit të inteligjencës amerikane për vitin 2023 sigurisht që nuk mund të fajësohet për një fokus të ngushtë ose për perspektivë. Nga rritja e Kinës, agresioni rus dhe ambiciet bërthamore të Iranit te ndryshimet klimatike, pandemitë e ardhshme dhe shtrirja në rritje e krimit të organizuar ndërkombëtar, analiza e komunitetit të inteligjencës është sa gjithëpërfshirëse aq edhe shqetësuese.

I inauguruar dy dekada më parë si një gjest transparence dhe për të informuar Kongresin dhe publikun amerikan, vlerësimi vjetor i kërcënimeve ofron konkluzionet kryesore të agjencive të inteligjencës në lidhje me kërcënimet kryesore të vendit për sigurinë kombëtare – edhe pse gjithmonë në mënyra që nuk do të komprometojnë “burimet dhe metodat”. Ashtu si në të kaluarën, spiunët dhe analistët e Inteligjencës amerikane kanë qëndruar në korsinë e tyre dhe kanë shmangur pyetjet e politikave apo çdo sugjerim se disa probleme janë më të rëndësishme se të tjerat.

Megjithatë, kur dëshmoi në Komitetin e Inteligjencës të Senatit më 8 mars, drejtoresha e Inteligjencës Kombëtare të SHBA-së, Avril Haines, nuk ishte aq e kufizuar. Ajo e bëri të qartë se administrata e Bidenit e konsideron Kinën si "sfidën tonë të pashembullt" dhe si kërcënimin kryesor të sigurisë kombëtare të Amerikës.

Nëse vlerësimi vjetor i kërcënimit ishte më pak kategorik, kjo ndodh sepse ai përfaqëson një pikëpamje të harmonizuar. Ndryshimet në opinionin e ekspertëve dhe betejat burokratike në 18 agjenci të inteligjencës vijnë me territorin, duke kërkuar kompromise si në formulim ashtu edhe në thelb. Duke qenë se kam drejtuar shumë takime për të koordinuar vlerësimet e komunitetit të inteligjencës si anëtar i Këshillit Kombëtar të Inteligjencës, mund të dëshmoj për debatet e nxehta që janë përfshirë. Krijimi i një konsensusi mes një turme të tillë të animuar është një art i vërtetë.

Por sado e rëndësishme të jetë të debatosh mbi provat dhe gjuhën, e gjitha përfundimisht kalon në hapin e parë në çdo analizë: të gjesh se cilat pyetje duhet të adresojë produkti përfundimtar. Një pjesë e përgjigjes, natyrisht, varet nga presidenti dhe politikëbërësit e tjerë kryesorë. Me një buxhet prej 67 miliardë dollarësh, komuniteti i Inteligjencës u detyrohet pagave të saj të paktën kaq shumë. Por detyra kërkon gjithashtu një ekzaminim të matur të fakteve dhe implikimeve të tyre, pavarësisht nëse këto përputhen me pikëpamjet e administratës. Këtu, vlerësimi i kërcënimit të këtij viti dështoi.

Ashtu si Shtëpia e Bardhë, vlerësimi i komunitetit të inteligjencës thekson kërcënimet e përfaqësuara nga qasja konfrontuese e presidentit kinez, Xi Jinping, dhe përparimet në aftësitë ushtarake, ekonomike dhe teknologjike të Kinës. Por ka më pak njohuri për problemet e brendshme të Kinës dhe çfarë mund të nënkuptojnë ato për regjimin e Xi. Ndërsa vlerësimet e kërcënimit shkojnë, ky lëshim mund të jetë i justifikueshëm. Por kur bëhet fjalë për përmirësimin e të kuptuarit të politikëbërësve dhe amerikanëve të zakonshëm për konkurrentin kryesor global të vendit të tyre, vështirësitë e brendshme të Xisë nuk duhet të jenë kaq të shkurtra.

Merrni parasysh përpjekjet e Xisë për të ristrukturuar sektorin kinez të pronave pas dekadave të investimeve masive. Sipas Michael Pettisit nga Carnegie Endowment, ky sektor përbën sa një të tretën e PBB-së së Kinës, por është jashtëzakonisht i fryrë dhe si rrjedhim ka nënperformancë. Dy vjet më parë, autoritetet kineze u përpoqën të shtypnin huamarrjen nga zhvilluesit e mbivlerësuar, duke shkaktuar falimentime shumë miliarda dollarësh dhe duke lënë shumë qytete të mbushura me projekte të braktisura dhe të përballen me vonesa të gjata ndërtimi. Shumë nga zhvilluesit e mëdhenj janë ende në vështirësi, siç janë edhe qeveritë vendore që kanë grumbulluar borxhe masive duke financuar punën e tyre.

Edhe statistikat e dyshimta ekonomike zyrtare të Kinës zbulojnë një problem masiv të acaruar. 31 provincat e Kinës kanë grumbulluar 5.1 trilionë dollarë borxhe për të financuar zhvillimin dhe kjo shifër nuk përfshin as të gjitha mjetet shtesë të financimit të qeverisë lokale (LGFV). Këto entitete jashtë librave shërbejnë si dyer të pasme për qeveritë bashkiake për të kontrolluar bankat për kredi dhe për të shitur obligacione pasi ato të kenë marrë shumë hua për të financuar prona dhe projekte infrastrukturore. Sipas Fondit Monetar Ndërkombëtar, borxhi total i lidhur me LGFV-të ka shpërthyer në pothuajse 10 trilionë dollarë.

Kjo bojë e kuqe është po aq problem politik, aq edhe financiar. LGFV-të kineze kanë obligacione me vlerë 790 miliardë dollarë që do të paguhen këtë vit dhe 70 miliardë dollarë të tjerë borxh në det do të jenë maturuar deri në vitin 2025. Shitja e tokës për zhvilluesit ka qenë prej kohësh burimi kryesor i të ardhurave të qeverive vendore. Por me këto tanke, zyrtarët po detyrohen të ulin pagat, pensionet, shërbimet dhe kujdesin shëndetësor për të shërbyer borxhet.

Këto shkurtime kanë provokuar demonstrata në disa qytete – dhe nuk janë vetëm punëtorët dhe pensionistët ata që janë të mërzitur. Klasa e mesme në rritje e Kinës ka vënë baste të mëdha për pasuritë e paluajtshme vitet e fundit, duke i dhënë vendit një normë pronësie prej gati 90%. Por tani trazirat e sektorit të pronave po i godasin fort. Me 70% të pasurisë së familjeve kineze të lidhura në prona, pronarët kanë parë tkurrjen e vezëve të folesë së tyre.

Si përgjigje, Qeveria kineze lehtësoi edhe një herë kredinë për të stimuluar tregun e pasurive të paluajtshme nëntorin e kaluar dhe deri në janar, çmimet e shtëpive i kishin dhënë fund një rënieje 16-mujore. Por blerësit e mundshëm mbetën të kujdesshëm. Ka ende një grumbull të madh projektesh të papërfunduara dhe të gjithë i mbajnë mend protestat e mëdha të vitit të kaluar nga pronarët e mundshëm të shtëpive që kishin marrë hipoteka paraprake për shtëpitë që mund të mos ndërtohen kurrë. Më shumë projekte të ngecura dhe shitje të shënuara tashmë janë të këqija për vitin 2023.

Sigurisht, ashtu si sfidat e tjera afatshkurtra dhe afatgjata të brendshme me të cilat përballet Kina – nga papunësia në rritje e të rinjve te një fuqi punëtore në tkurrje – problemet e sektorit të pronës nuk janë një kërcënim i menjëhershëm për sundimin e Xisë apo pushtetin e Partisë Komuniste të Kinës. Por padyshim që ato paraqesin probleme për agjendën e tij, të jashtme dhe të brendshme. Pas protestave masive kundër politikës zero-COVID në fund të vitit të kaluar, zyrtarët kinezë janë të vetëdijshëm për rreziqet politike. Nën Xinë, Partia Komuniste Kineze po zgjeron praninë e saj në ministritë e qeverisë së Kinës, si dhe në sallat e bordeve të biznesit, dhe një sërë reformash ka forcuar qasjen ndaj zyrtarëve dhe informacionit.

Shkurtimisht, vlerësimi vjetor i paklasifikuar i paraqitur mirë i komunitetit të inteligjencës duhet të kishte gërmuar më thellë. Kongresi dhe publiku meritojnë të dëgjojnë njohuritë e tij më të mira për problemet me të cilat përballet regjimi i Xisë. Siç e dimë të gjithë deri tani, ajo që ndodh në Kinë nuk mbetet vetëm në Kinë.

(Autori, ish-analist i lartë i CIA-s, shërbeu si oficer i Inteligjencës Kombëtare për Azinë Lindore, shef i stacionit në Azi dhe drejtor i marrëdhënieve publike të CIA-s. Komenti është shkruar për rrjetin botëror të gazetarisë, “Project Syndicate”, pjesë e të cilit është edhe “Koha Ditore”.)