Pse fiton prapë Vetëvendosje?

Sepse e ka shndërruar shtetin në shtet social dhe jo shtet me zhvillim ekonomik

Ky pushtet ka arritur qëllimin: ta kthejë vendin në shtet social, ashtu siç edhe realisht pjesa dërrmuese e kësaj popullate e dëshiron. Të fitojë pa punë, të gjejë një vend pune ku nuk ka punë, të keqpërdorë vendin e punës, ta shfrytëzojë atë si mjet për arritjen e disa qëllimeve.

Pesë vite: asnjë projekt madhor, asnjë investim serioz, asnjë ligj i vetëm përmbajtjesor që rregullon jetën e popullatës apo bizneseve.

Çka ka ndodhur me këtë Qeveri?

Lideri e ka studiuar jashtëzakonisht mirë mentalitetin social të pjesës dërrmuese të popullatës. E ka prekur popullatën aty ku më së shumti ka dëshirë, duke ia “gjuajtur” secilin muaj nga një kafshatë për të mos vdekur, për të mos e lejuar të mendojë me trurin e vet, për të krijuar varësi nga skemat sociale, për t’u demotivuar për punë, për ta konsideruar liderin duke e quajtur jo rastësisht edhe “Babë”, duke e konsideruar si shpëtimtar të kombit, të emëruar si “analfabetë” (ndoshta edhe me të drejtë).

Para zgjedhjeve lokale apo nacionale, Qeveria ngrit përfitimet e këtyre skemave, merr vendime për ngritje të pagës minimale në sektorin privat dhe jo publik, merr vendim për pagën e 13-të në sektorin publik dhe jo privat, nuk stimulon bizneset private me asgjë, por vetëm i dëmton.

Ngritjen e çmimit të rrymës dhe hajninë ua atribuon qeverive të kaluara. Fshin projekte nga buxheti i shtetit për të mbuluar pagesat e premtimeve elektorale dhe askujt nuk i jep llogari.

Popullin e ka bindur se më mirë t’i ndajë mjetet me ta përmes skemave sociale sesa t’i investojë në zhvillim ekonomik dhe infrastrukturë, sepse aty janë kompanitë/bizneset e partive tjera që mund të përfitojnë dhe abuzojnë.

Me çka kënaqet një popullatë dhe si krijohet “miti”?

Popullin e ka bindur se do të ulë çmimet, se ata para tij “për 20 vite e kanë shkatërruar” këtë vend (fjali më e sofistikuar ndonjëherë, që meriton shpërblim milionësh nga partia për atë që e ka thënë i pari), se do ta reformojë arsimin, se do ta përmirësojë shëndetësinë, se do të kemi barna e sigurime shëndetësore, energji të lirë, “bashkim kombëtar”, banim social falas, çmime të lira dhe jetë të përballueshme lehtë.

Duke kritikuar numrin e madh të skemave sociale, ky pushtet vetëm sa i shtoi edhe disa prej tyre.

Popullata i pranoi si të tilla, iu gëzua pa masë dhe krijoi varësi të plotë nga to.

Kjo i garanton pushtetit aktual fitoren. Kundërshtarët e kësaj teze e kanë të kotë luftën, sepse ai ka arritur t’ua “djegë” të gjitha letrat. Partitë e tjera kanë edhe një mundësi: të bien pre dhe viktimë e “strategjisë sociale” dhe të premtojnë edhe më shumë rritje të skemave sociale, gjë që do të ishte dështim total i tyre.

Realisht, në Kosovë nga 1 560 000 banorë, rreth 770 000 persona preken nga ndonjëra skemë, që nënkupton se përqindja e madhe e tyre do të përkthehet në votë.

Anomalia më e madhe ka të bëjë me shpërndarjen e shtesave të fëmijëve me vendim e pa ligj, me shpërndarjen e pushimit të lehonave të papuna me vendim e jo me ligj, me shpërndarjen e skemës së ndihmës sociale me vendim duke anashkaluar ligjin në fuqi, e shumë vendime tjera me kosto qindra milionëshe.

Si dëshmi që gjithçka bëhet ad hoc dhe pa asnjë plan apo analizë: shtesat e fëmijëve në fillim kanë qenë 20 euro për fëmijën 0–2 vjeç dhe 10 euro për fëmijë deri në 16 vjeç, duke anashkaluar moshën deri 18 vjeç.

Më pas, me një “vendim të ri”, dy fëmijët e parë me nga 20 euro dhe fëmija 3, 4 e 5 me nga 30 euro; pastaj këto shuma u rritën me 50%, në 30 euro për fëmijën e parë dhe të dytë dhe 45 euro për fëmijët tretë e tutje. Statistikat tregojnë se rreth 90% e popullatës kanë më pak se tre fëmijë, politikë tipike populiste.

Një kryeministër i ri mund të marrë vendim për shfuqizimin e këtyre vendimeve dhe të mos realizohet asnjë pagesë përderisa të mos përligjen këto pagesa, gjë që është krejt normale.

Propaganda para fushatës mbështetet edhe në këtë tezë: se kushdo që vjen përpos tyre do t’ua ndalojë shtesat dhe pagesat që ata i japin si qeverisje. Të mbash pushtet pesë vite dhe të mos jesh në gjendje të rregullosh me ligj asnjë nga këto pagesa, është thjesht qëllim i përdorur në fushatë për fitore. Pse të votojë popullata dikë tjetër që mund të vendosë rregull dhe rend, por që mund të lërë pa këto pagesa?

Kosova me 1.56 milion banorë i ka të regjistruar 2.1 milionë votues.

Kjo në shifra përkthehet ndryshe: një numër i madh i regjistruar si votues në Kosovë përfitojnë pensione bazike të moshës duke mos jetuar fare në Kosovë, përfitojnë shtesa të fëmijëve edhe pse fëmijët nuk jetojnë në Kosovë, përfitojnë mjete për libra pa vijuar mësimin në Kosovë, përfitojnë pushim të lehonisë pa jetuar në Kosovë, sepse nuk ka mjet dhe sistem që i monitoron dhe inspekton këto parregullsi. Asgjë e rastësishme, por krejt e qëllimshme.

Mbi 400 000 përfitues nga shtesat e fëmijëve: rreth 168 milionë euro.

20 milion euro për libra nëpër xhirollogari, nga 3 milion euro kur janë shpërndarë libra drejt në shkollë për rreth 200 000 nxënës.

Bazuar në të dhënat e fundit, këto janë të dhënat e Agjencisë së Statistikave të Kosovës:

• Skema e ndihmës sociale: 16,538 familje apo 60,000 anëtarë

• Pensionet bazike të moshës: 154,583 përfitues

• Pensionet kontributpaguese për moshë: 47,772 përfitues

• Pensionet për persona me aftësi të kufizuara: 19,893

• Pensionet për personat paraplegjikë/tetraplegjikë: 3,270

• Pensionet familjare: 2,718

• Pensionet për ish-punonjës të “Trepça”: 1,048

• Pensionet e ish-punonjësve të arsimit (1990/91–1998/99): 14,403

• Pensionet për familjet e dëshmorëve dhe invalidët/veteranët e luftës: 12,614

• Veteranët: 36,990

• Shtesa të fëmijëve: mbi 400,000 fëmijë nga mosha 0 deri 16 vjeç

• Mbi 10,000 lehona të papuna me 325 euro për 6 muaj

• Disa mijëra polisa sigurimi për veturat e diasporës

• Disa mijëra pagesa për shpenzime të varrimit

Patjetër duhet përmendur edhe skemat tjera si “Super Puna” dhe “Qeveria për Familjen”, ku kanë përfituar shumë persona, për të cilët nuk ka asnjë të dhënë, asnjë kontroll, asnjë inspektim, me dyshim se kanë përfituar familjarë të pronarëve të bizneseve, OJQ-ve dhe militantë partie. Efekti i këtyre masave nuk është zero, por një minus i madh, për të cilin do të përflitet dhe “ndoshta” do të ketë edhe hetim penal.

Në total, arrin shifra prej rreth 770,000 përfituesve nga ndonjë skemë sociale, pa përfshirë rreth 227,000 nxënës përfitues për material shkollor, pra rreth 50% e popullatës e prekur në një apo formë tjetër.

Në fund, në një vend si Kosova, me kapacitet të ulët zhvillimi ekonomik dhe me një shtresë të gjerë shoqërore në rrezik social, skemat sociale kthehen nga një mjet mirëqenieje në një mjet mobilizimi elektoral.

Elektorati këto përfitime i sheh si: ndjenjë sigurie, lehtësim financiar të menjëhershëm, lidhje emocionale me qeverinë që “po jep”. Këtu krijohet një tip varësie pozitive (reciproke), ku qytetari ndihet përfitues dhe qeveria përfiton mbështetje.

Vetëvendosje mund t’i fitojë zgjedhjet prapë pasi ka arritur të: krijojë varësi, gjenerojë besnikëri, prodhojë frikë nga ndërrimi i qeverisë, prek emocionalisht shtresat e ndjeshme, mbulojë mungesën e zhvillimit ekonomik, duke krijuar automatikisht skemat sociale në model të fitores zgjedhore.

(Autori është ekspert i çështjeve sociale)