Nga të gjitha ilaçet antivirale, antibiotike, antiretrovirale dhe antimalarie që janë duke u hulumtuar në testimet klinike për trajtimin dhe parandalimin e COVID-19, një ilaçi i njohur si remdesivir është ndër të paktët, të cilët shkencëtarët dhe Organizata Botërore e Shëndetësisë po e konsiderojnë si ndër më premtuesit.
Shpresa për ilaçin u ringjall të mërkurën, kur eksperti kryesor për sëmundjet ngjitëse i Qeverisë së Shteteve të Bashkuara të Amerikës, dr. Anthony Fauci, ka thënë se të dhënat nga një testim klinik “tregojnë se remdesiviri ka efekte të qarta dhe të rëndësishme e pozitive në shkurtimin e kohës se shërimit nga koronavirusi”.
Por vetëm pak orë pas njoftimit të Faucit, revista prestigjioze mjekësore “The Lancet” publikoi rezultatet e një studimi të kryer në Kinë, në të cilin bëhet e ditur se remdesiviri nuk e përshpejton shërimin apo i redukton vdekjet nga COVID-19, krahasuar me efektin placebo të zbatuar te pacientët spitalorë, shkruan KOHA.
Andaj, çfarë mund të nxjerrë publiku nga këto rezultate skajshmërisht kundërshtuese nga testimet e remdisivirit?
Çfarë është remdesiviri?
Remdesiviri është një antiviral eksperimental i prodhuar nga kompania farmaceutike amerikane “Gilead”, fillimisht si një trajtim potencial për virusin e Ebolës. Ishte nxjerrë nxitimthi për testime klinike, pasi që tregoi rezultate premtuese në laborator, dhe pastaj ishte dhënë më gjerësisht në rajonet më të prekura me virusin në Afrikë.
Sidoqoftë, në vitin 2019 zyrtarët shëndetësorë të Kongos bënë të ditur se ky ilaç ishte më pak efektiv se ilaçet e antitrupave monoklonale, të cilat përdoren rëndom për trajtimin e kancerit dhe këto patën ndikim shumë më të madh në uljen e numrit të vdekjeve sesa remdesiviri.
Remdesiviri është kthyer në skenë me shpërthimin e COVID-19. Kjo për shkak se ka treguar rezultate premtuese në parandalimin e Sindromës Respiratore të Lindjes Së Mesme (Mers-CoV) dhe Sindromës së Rëndë Akute Respiratore (SARS), dy sëmundje këto që gjithashtu shkaktohen nga koronavirusët. Por këto studime janë bërë vetëm te kafshët.
Çka dihet rreth mënyrës së funksionimit të tij?
Ilaçi administrohet përmes injektimit ditor për rreth 10 ditë. Aktualisht, remdesiviri nuk është miratuar nga autoritetet shëndetësore përreth botës, dhe duke e pasur parasysh që është përdorur kryesisht për Ebolën, furnizimi është i mangët. Por po përdoret në testime klinike dhe shumë vende janë duke u munduar që ta sigurojnë për përdorim në studimet e tyre për COVID-19. Është shënuar rritje e numrit të aplikimeve në “Gilead” për sigurimin e ilaçit nga shtetet, ku COVID-19 ka qenë veçanërisht shkatërrues.
Në studimet e mëhershme te kafshët për Mers-CoV, hulumtuesit amerikanë kanë gjetur se remdesiviri e bllokon një enzimë të caktuar që nevojitet për shumimin e virusit. Shkencëtarët shpresojnë se do të ketë efekt të ngjashëm edhe te COVID-19.
Çfarë ka treguar studimi amerikan?
Studimi i lavdëruar nga Fauci ka të bëjë me testimin klinik të “Gilead”, i sponsorizuar nga Instituti Kombëtar për Alergji dhe Sëmundje Ngjitëse në SHBA. Testimi i kryer me më shumë se 1.000 pacientë ka treguar se ata që kanë marrë remdesivirin kanë shfaqur shenja përmirësimi pas mesatarisht 11 ditësh, krahasuar me mesatarisht 15 ditë sa iu deshën atyre që nuk e morën trajtimin. Nuk është shënuar përmirësim statistikisht i rëndësishëm sa i përket shkallës së vdekshmërisë mes dy grupeve të testuara.
Mjekia Elena K Schneider-Futschik, nga departamenti për farmakologji dhe terapeutikë në Universitetin e Melburnes, ka thënë se shkaku i mungesës së trajtimeve të tjera për COVID-19 dhe të dhënave premtuese nga studimi, “mund të supozojmë se ilaçi do të çohet përpara”.
Gideon Meyerowitz-Katz, epidemiolog nga Universiteti i Wollongongut, ka thënë se është me rëndësi të ceket se studimi i plotë ende nuk është publikuar dhe se, ndonëse është treguar se pacientët që kanë marrë ilaçin janë shëruar më shpejt, hulumtuesit e kishin zgjeruar definicionin e tyre për “shërimin” përgjatë testimit.
“Kjo jo doemos është gjë e keqe në vetvete, por pa shpjegime të mëtutjeshme është vështirë të kuptohet pse studimi i bëri zgjidhjet që i bëri”, tha ai. “Për shembull, ata i përfshinë njerëzit, të cilët ishin ende në spital, në përllogaritjen e tyre të ‘të shëruarve’, bazuar në regjistrin e studimit - derisa ta shohim hulumtimin e plotë të publikuar nuk mund të dimë nëse ky fakt është i arsyetueshëm apo jo”.
Çfarë tregoi studimi kinez?
Ky studim nga Wuhani i Kinës nuk ka treguar të dhëna të kënaqshme nga testimet klinike rreth përmirësimit të shëndetit apo vdekshmërisë te pacientët me COVID-19. Sidoqoftë, hulumtuesit kanë testuar numër më të vogël të pacientëve – vetëm rreth 200 sosh. Ata konstatuan se gjetjet e tyre do të kërkonin konfirmim nga studimet më të gjera. Studimi u ndërpre më herët nga bordi i monitorimit të sigurisë së të dhënave, për shkak të telasheve në rekrutimin e pacientëve të rinj. Sidoqoftë, ky është testi i parë i kontrolluar i ilaçit ndaj COVID-19, i cili konsiderohet si standard i artë për vlerësimin e efikasitetit të përdorimit.
Rezultatet ishin publikuar aksidentalisht në ueb faqen e Organizatës Botërore të Shëndetësisë në fillim të prillit, para se të tërhiqeshin menjëherë.
Dr. Philip A. Reece, këshilltar për industrinë farmaceutike dhe bioteknologjisë, ka thënë se gjetjet nga studimi amerikan ishin “qartazi preliminare” dhe mund të jenë përshpejtuar nga publikimi aksidental i rezultateve nga testimet kineze.
“Kjo gjë u mohua nga ‘Gilead’-i”, ka thënë Reece.
Çfarë mund të nxirret nga krejt kjo?
Schneider-Futschik ka thënë se krahasimi i rezultateve nga dy studimet është i vështirë.
“Mund te ketë dallime të shumta në vetë bazën e studimeve, dhe stade të ndryshme të inicimit të trajtimit”, ka thënë ajo.
“Gjithashtu, studimi kinez nuk është i kompletuar, meqë mjekët nuk mund të gjenin pacientë të rinj gjatë masave të karantinës. Kjo gjë mund të varet shumë nga ajo se kur dhe në çfarë faze u injektohet ilaçi pacientëve. Mund themi se nuk është e qartë se kush po përfiton nga remdesiviri. A po u ndihmon pacientëve, të cilët janë shëruar ashtu-kështu, që të përmirësohen më shpejt? A është remdesiviri më i dobishëm për pacientët më të rinj në moshë sesa për ata më të moshuar? Në çfarë faze të infeksionit, trajtimi jep rezultate më të mira. Me shpresë, studimi global klinik do t’u përgjigjet këtyre pyetjeve”.
Peter Collognon, profesori i sëmundjeve infektive në Universitetin Kombëtar të Australisë, ka thënë se ajo që ilaçi nuk ka treguar se mund të bëjë është që t’i ndalë vdekjet.
“Shkalla e vdekjes nga ky virus është e tmerrshme dhe duam që ta ulim”, ka thënë ai. “Ky ilaç mund të ketë disa dobi, por shihet qartë nga të dhënat që kemi deri më tani, se nuk do të jetë përgjigja e vetme”.
Bashkëdrejtuesja e Qendrës për Hulumtime të Viruseve, profesoresha Sarah Palmer ka thënë: “Nuk mund ta mbështesim përgjigjen tonë mjekësore në këtë studim premtues”.
“Megjithatë, ky studim i Institutit Kombëtar ka katërfish më shumë pacientë të përfshirë në testimin klinik, duke e pasur kësisoj fuqinë më të madhe për ta përcaktuar efikasitetin e remdesivirit. Në testimet e kryera në Kinë duket se remdesiviri është përfshirë në kombinim me terapi të tjera, të cilat mund ta kenë komplikuar vlerësimin e efikasitetit të remdesivirit”.
