Virusi vdekjeprurës që shpërthen pas transmetimit nga kafshët e infektuara

Virusi Nipah (NiV) është një virus zoonotik shumë vdekjeprurës që përhapet nga kafshët te njerëzit dhe ka shkaktuar shpërthime të shumta, përfshirë në Kerala, Indi. Që nga 2018, shteti ka regjistruar 10 raste të kalimit të virusit, me katër raste vetëm këtë vit. Simptomat përfshijnë encefalit dhe probleme të frymëmarrjes, dhe trajtimi përfshin antivirale me spektrin e gjerë. Përhapja e virusit është monitoruar me kujdes përmes një sistemi të fortë mbikëqyrjeje dhe masash të menjëhershme.

Më 12 korrik, një rast i ri infektimi me virusin Nipah u konfirmua te një burrë 52-vjeçar në distriktin e Palakkadit në Kerala, duke shënuar rastin e dhjetë me këtë virus, (transmetimi i patogjenit nga kafshët te njeriu) në këtë shtet të jugut të Indisë që nga viti 2018.

Vetëm këtë vit, Kerala ka raportuar katër raste me Nipah, përfshirë dy vdekje, të gjitha brenda një rrezeje prej 50 km nga kufiri i distrikteve Malappuram dhe Palakkad.

Shteti është në gjendje alarmi të lartë, me 675 persona nën mbikëqyrje në pesë distrikte.

Çfarë është virusi Nipah?

Virusi Nipah (NiV) është një virus zoonotik (virus që mund të transmetohet nga kafshët te njerëzit) dhe është shumë i rrezikshëm, duke shkaktuar vdekjen në 40 deri 75 për qind të rasteve të infektuara te njerëzit. Pjesë e së njëjtës familje është edhe virusi Hendra, që gjendet në Australi, mirëpo NiV është një nga viruset më të njohura të gjinisë henipavirus, e cila shkakton një gamë sëmundjesh neurologjike dhe shpesh edhe probleme me frymëmarrjen te njerëzit dhe kafshët.

Lakuriqët e familjes Pteropodidae, që gjenden në Oqeaninë, Azinë Juglindore dhe Jugore, dhe Afrikën Sub- sahariane janë “depo natyrale” të virusit, që do të thotë se virusi jeton dhe riprodhohet natyrshëm në këto kafshë pa iu shkaktuar dëm atyre, por të tjerëve po.

Përhapja e virusit te njerëzit mund të ndodhë drejtpërdrejt ose përmes kafshëve të tjera, siç janë derrat ose kuajt, të cilët mund të jenë në kontakt me njerëzit.

Cilat janë simptomat e virusit Nipah?

Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), infeksionet njerëzore me NiV variojnë nga infeksione pa simptoma deri në infeksione të rënda të frymëmarrjes, ngërçe dhe encefalit akut (inflamacion i trurit). Prezantimi klinik i infeksionit me NiV është neurologjik, duke prekur sistemin nervor qendror dhe duke shkaktuar sindromën e encefalitit akut (AES), e cila karakterizohet nga ngërçe, konfuzion dhe humbje të vetëdijes. Kur sëmundja përparon, mund të shkaktojë dëmtime në mushkëri dhe mund të çojë në sindromën e rrezikut të frymëmarrjes së rëndë (ARDS), që mund të jetë kërcënuese për jetën.

Koha e inkubacionit të virusit besohet të jetë nga 4 deri në 14 ditë.

Ku ka pasur shpërthime të virusit Nipah më parë?

Infeksioni i parë me NiV te njerëzit u regjistrua në vitin 1998, kur fermerët dhe kasapët nga Malajzia dhe Singapori u infektuan nga derrat e infektuar. Ky shpërthim preku më shumë se 250 individë dhe shkaktoi mbi 100 vdekje.

Në Bangladesh ka pasur shpërthime çdo vit që nga viti 2001, ku njerëzit infektoheshin duke pirë lëng nga frutat e palmës të ndotur nga urina ose pështyma e lakuriqëve.

Në vitin 2014, infeksionet me NiV në Filipine ishin të lidhura me therjen e kuajve dhe konsumimin e mishit të kuajve të infektuar.

India ka raportuar dy shpërthime në Bengalin Perëndimor në vitet 2001 dhe 2007. Në vitin 2018, India Jugore raportoi shpërthimin e parë të NiV në Kerala, ku 19 raste të konfirmuara shkaktuan 17 vdekje.

Që nga atëherë, Kerala ka raportuar shpërthime të NiV pothuajse çdo vit.

Çfarë ka ndodhur në Kerala?

Pavarësisht se Kerala ka regjistruar 10 raste të virusit Nipah që nga viti 2018, vetëm dy prej tyre u shndërruan në shpërthime me raste të transmetimit nga njeriu te njeriu.

“Po raportojmë tani raste të izoluara të infeksioneve me Nipah, në vend të grupeve ose shpërthimeve siç ndodhi në vitin 2018”, tha Thekkumkara Surendran Anish, zyrtar në Qendrën e Shëndetit të Keralas për Kërkimin dhe Qëndrueshmërinë e Nipahit.

Gjashtë rastet e fundit të infeksioneve me NiV në shtet kanë qenë shpërthime të rastësishme, pa transmetim nga njeriu te njeriu.

“Mijëra njerëz vdesin çdo vit në Indi nga AES ose ARDS, ku nuk dimë shkakun. NiV, në fakt, nuk është një shkak i zakonshëm për sindromat e frymëmarrjes dhe encefalitit”, tha ai. “Por në Kerala, pasi i gjithë sistemi shëndetësor ka prioritet Nipahin, po zbulojmë më shumë infeksione me Nipah”.
Megjithatë, është shqetësuese që të katër rastet e NiV në vitin 2025 janë regjistruar në një periudhë të shkurtër kohore dhe në një zonë të vogël, shtoi Anish. “Katër raste të pavarura të kalimit të virusit në një periudhë disamuajshe brenda një rrezeje prej 50 km sugjerojnë një prani shumë të lartë të lakuriqëve dhe virusit në këtë zonë”.

“Çfarë na tregon kjo është se në disa zona të caktuara të Keralas ka një mundësi të lartë për kalimin e Nipahit, kryesisht sepse lakuriqët në këto zona duken se janë shumë infektues për një periudhë të shkurtër gjatë vitit”.

Çfarë po shkakton përhapjen e virusit Nipah në Kerala?

Ndryshe nga Bangladeshi, ku dihet një burim më i saktë se nga mund të merret virusi, kjo gjë nuk është e qartë në Kerala.

Shkaku më i pranuar është kalimi i virusit përmes konsumimit të frutave të ndotura nga pështyma ose urina e lakuriqëve. Megjithatë, ekzaminimi virologjik i frutave të kafshuara nga lakuriqët nuk ka dhënë asnjë rezultat pozitiv deri tani.

Një studim i ri nga Këshilli Indian i Kërkimit Mjekësor sugjeron se virusi mund të përhapet përmes ajrit.

“Mikrobet, shkaktuese të sëmundjeve, kanë rrugë të ndryshme transmetimi për të arritur dhe infektuar njerëzit”, tha Thekkekara Jacob John, një nga autorët e studimit dhe profesor emeritus në Kolegjin Mjekësor Christian në Vellore. “Njëra prej këtyre rrugëve është transmetimi përmes ajrit, siç ndodh në tuberkuloz, ku mikrobet qëndrojnë në ajër për distanca të gjata dhe thithen”.

Autorë të studimit besojnë se hipoteza e tyre “shpjegon shpërthimet e rralla, por të përsëritura të NiV në Kerala” ku nuk ka vektorë mekanikë për virusin, siç ndodh në Bangladesh ose Malajzi.

Çfarë po bëjnë autoritetet për të kontrolluar virusin Nipah në Kerala?

Deri më tani, Kerala ka arritur të frenojë përhapjen e virusit duke përdorur procedura për gjurmimin dhe testimin e rasteve. Gjatë 10 “rasteve të kalimit të virusit”, numri i të infektuarve ka arritur vetëm 37 individë.

Çelësi i kësaj është një sistem i fortë mbikëqyrjeje, thotë Anish. “Kur një rast Nipah konfirmohet, të gjitha kontaktet primare të pacientit gjurmohen menjëherë dhe vëzhgohen në karantinë shtëpiake. Nëse ata rezultojnë pozitivë për virusin, ne fillojmë menjëherë trajtimin antiviral”, tha ai.

Trajtimi profilaktik i “kontakteve primare” me ilaçe antivirale me spektrin e gjerë ka ndihmuar në uljen e vdekshmërisë. “Nga përvoja jonë, nëse mund të trajtojmë Nipahin herët, mund të kurohet definitivisht”, shtoi Anish.

“Çdo pacient që paraqitet në spitale me AES ose ARDS testohet për Nipah”, tha Anish.

Kerala ka përmirësuar vazhdimisht sistemin e saj shëndetësor. Shteti tani ka katër laboratorë që mund të kryejnë teste RT-PCR për të zbuluar infeksionet aktive të NiV-it.

“Gjithçka varet nga angazhimi politik”, tha Anish. “Shteti siguron që përpjekjet e gjithë sistemit shëndetësor të mbeten të fokusuara te shpërthimet e Nipahit”.

Cili është trajtimi për virusin Nipah? A ka një vaksinë në zhvillim?

OBSH e ka identifikuar Nipahin  si një sëmundje prioritare për Planin e Kërkimit dhe Zhvillimit – një strategji globale dhe plan parapërgatitor për epidemitë.

Vaksina NiV nga Universiteti i Oksfordit, e cila ka filluar provat te njeriu në janar, ka marrë mbështetje nga skema e Barnave Prioritare (PRIME) të Agjencisë Evropiane të Barnave (EMA) në qershor.
Megjithatë, nuk ka ende ilaçe specifike që targetojnë infeksionin me NiV.

Për shkak se nuk ka protokolle të miratuara trajtimi për NiV dhe për shkak të rrezikut të lartë të vdekshmërisë, mjekët kanë përdorur antivirale me spektrin e gjerë. Ribavirina është antivirali i preferuar, pasi është gjetur se është efektive kundër infeksioneve të NiV në njerëz në disa raste.

Gjatë një shpërthimi në 2023 në Kerala, aplikimi i hershëm i antiviralit Remdesivir ka rezultuar në një normë më të ulët vdekshmërie. Antitrupat monoklonalë (kopje të antitrupave, të krijuara në laborator) janë përdorur gjithashtu për të parandaluar manifestimet e rënda të sëmundjes tek individët me rrezik të lartë. Afro 60 për qind e patogjenëve njerëzorë që po shfaqen janë zoonozë, të transmetuar nga kafshët te njerëzit. Prishja e ekosistemit dhe përhapja e popullsisë njerëzore në habitatet e egra janë shkaktarët kryesorë të shfaqjes së këtyre viruseve zoonotike.

Ndryshimi i klimës është një shqetësim gjithashtu, me ngritjen e temperaturave që ndikon në infeksionet, ngarkesën virale dhe ndërveprimet mes njerëzve dhe kafshëve.