Ushtria filmon vrasjet e djemve në Burkina Faso

Videoja që tregonte kokën e Adamas të shtypur nga një gur filloi të qarkullonte në grupet e bisedave në WhatsApp rreth 14 shkurtit. Disa ditë më vonë trupi i adoleshentit u gjet në anë të rrugës disa kilometra larg bazës ushtarake ku u filmua videoja

Ishte një shëtitje që 16-vjeçari Adama e kishte bërë shumë herë, duke ushqyer lopët jo shumë larg shtëpisë së gjyshes së tij në Burkina Fason veriore. Por një ditë në mes të shkurtit, adoleshenti që ëndërronte të bëhej imam nuk u kthye në shtëpi.

Herën tjetër që familja e tij e pa atë, ishte në një video tronditëse celulare që qarkullonte në mediat sociale në ditët pas zhdukjes së tij. Adama shtrihej përkrah gjashtë djemve të tjerë të gjakosur, me duar të lidhura dhe shumica të zhveshur deri në bel. Ata ishin të rrethuar nga dhjetëra burra, shumë të lodhur nga ushtria, që ecnin mes trupave, disa duke bërë video.

Duke kaluar me shpejtësi, një burrë u ndal mbi Adaman dhe përplasi një gur në kokën e tij. Ndërsa gjaku rridhte nga plaga e dhëmbëzuar, burri që xhironte videon qeshi.

"Ky ... ishte ende gjallë", tha burri, duke iu referuar Adamas, mbiemri i të cilit po mbahet fshehur nga Associated Press për shkak të shqetësimit për sigurinë e familjes së tij. “I mirë për asgjë! Nuk ke çfarë të bësh veçse të vrasësh njerëz. Ne do t'ju vrasim njëri pas tjetrit".

Ushtria e Burkina Fasos ka mohuar përgjegjësinë për vrasjet, të cilat janë një krim i mundshëm lufte sipas ligjit ndërkombëtar.

Një analizë kornizë për videon 83 sekondëshe nga AP-ja dhe një ekzaminim i imazheve satelitore tregon se vrasjet ndodhën brenda një baze ushtarake rreth 2 kilometra në veriperëndim të Ouahigouyas, një kryeqytet rajonal afër vendit ku Adama jetoi. Nga uniformat dhe automjetet e tyre, AP-ja përcaktoi gjithashtu se trupat në video ishin anëtarë të forcave të sigurisë së Burkina Fasos, të cilat deri vonë kryenin trajnime ushtarake dhe furnizoheshin me pajisje nga Shtetet e Bashkuara dhe nga Bashkimi Evropian.

Nëpërmjet intervistave ekskluzive me nënën dhe xhaxhanë e Adamas, AP-ja ishte gjithashtu në gjendje të rindërtonte orët e tij të fundit. Në përgjigje të një kërkese për koment në lidhje me gjetjet e AP-së, Qeveria e SHBA-së i cilësoi vrasjet si "të tmerrshme" dhe bëri thirrje që autorët të mbahen përgjegjës.

Epiqendra e dhunës ekstremiste

Burkina Faso është në epiqendrën e dhunës ekstremiste islamike në të gjithë Afrikën. Për shtatë vjet, vendi pa dalje në det është shkatërruar nga dhuna e lidhur me “Al-Qaidan” dhe me grupin e Shtetit Islamik që ka vrarë mijëra, ka zhvendosur rreth 10% të 20 milionë njerëzve të vendit dhe ka destabilizuar kombin.

Zhgënjimi nga paaftësia e Qeverisë për të frenuar dhunën çoi në dy grusht shtete vitin e kaluar nga juntat ushtarake që u zotuan për të shtypur kryengritjen. Megjithatë, pak ka ndryshuar, me Burkina Fason që ka kaluar Afganistanin si kombi me më shumë vdekje globalisht nga dhuna ekstremiste, sipas një raporti të fundit nga Global Terrorism Index.

Një ish-koloni franceze që fitoi pavarësinë e saj në vitin 1960, Burkina Faso, është një vend me shumicë myslimane që fillimisht u kursye nga dhuna xhihadiste që filloi në Malin fqinj 10 vjet më parë. Franca dërgoi trupa në rajon për të zmbrapsur militantët islamikë në vitin 2013. Dhuna ka përfshirë që atëherë rajonin Sahel, zonën e gjerë gjysmë të thatë, në jug të Shkretëtirës së Saharasë.

Pavarësisht dhunës xhihadiste, disa civilë thonë se tani kanë më shumë frikë nga forcat e sigurisë së Burkina Fasos, të cilët i akuzojnë për vrasje pa gjyq dhe zhdukjen e një numri të pallogaritshëm të të tjerëve, të akuzuar për mbështetje të militantëve. Shumë shpesh fëmijët janë viktima të konfliktit.

Vrasjet janë rritur nën juntën e udhëhequr nga kapiteni Ibrahim Traore, i cili mori pushtetin në shtator. Traore premtoi të frenonte dhunën, por njerëzit thonë se i frikësohen regjimit represiv ndërsa siguria në vend përkeqësohet.

Një pjesë e strategjisë së juntës ka qenë të rekrutojë rreth 50 mijë luftëtarë vullnetarë për të shërbyer së bashku me ushtrinë, por banorët thonë se kjo ka kontribuar vetëm në vrasjet e civilëve pasi vullnetarët grumbullojnë këdo që dyshojnë për lidhje me ekstremistët.

Shpesh ata që përfshihen nga forcat qeveritare janë Fulani etnik, një grup kryesisht mysliman që përbën më pak se 10% të popullsisë dhe kryesisht jeton në veri, ku luftimet kanë qenë më intensive. Fulani perceptohet të jetë duke punuar me militantët, të cilët i synojnë për rekrutim të pjesshëm për shkak të ankesave të tyre historike me shtetin dhe faktit që ata jetojnë në rajone ku militantët kanë pushtuar zona të mëdha.

Mënyrat e vrasjes

Ditën që Adama, i cili ishte Fulani, u zhduk, gjyshja e tij kreshpëronte fshatin e tyre në kërkim të tij. Disa orë më vonë ajo mësoi të vërtetën: nipi i saj dhe një bari tjetër bagëtish, i identifikuar nga familja vetëm si Ousseni, u kapën, iu lidhën sytë nga gjashtë burra me motoçikleta dhe u dërguan në një bazë ushtarake. Ousseni, i cili nuk është Fulani, i tha asaj se forcat e sigurisë e morën në pyetje për pak kohë përpara se ta lironin.

Ousseni tha se ndërsa djemtë ishin të mbyllur, ai dëgjoi se trupat i akuzonin ata si xhihadistë. I frikësuar për jetën e tij, Ousseni u largua nga vendi menjëherë pasi foli me gjyshen e Adamas.

Videoja që tregonte kokën e Adamas të shtypur nga një gur filloi të qarkullonte në grupet e bisedave në WhatsApp rreth 14 shkurtit. Disa ditë më vonë trupi i adoleshentit u gjet në anë të rrugës disa kilometra larg bazës ushtarake ku u filmua videoja.

AP-ja foli me anëtarët e familjes së Adamas që u larguan nga shtëpitë e tyre pasi ai u zhduk. Xhaxhai i Adamas dëgjoi nga gjyshja e djalit se nipi i tij ishte rrëmbyer nga forcat e sigurisë, e cila tregoi se çfarë i kishte thënë Ousseni. Nëna e Adamas dëgjoi veçmas për sekuestrimin e djalit të saj nga një i afërm, i cili e pa atë të kapur nga forcat e sigurisë. As xhaxhai i Adamas dhe as nëna e tij nuk donin që emrat e tyre të përdoreshin nga frika e hakmarrjes.

Gjatë një interviste me AP-në muajin e kaluar, xhaxhai 40-vjeçar tundi kokën ndërsa rishikonte videon që tregonte trupin e pajetë të nipit të tij.

“Askush nuk mund t'i shpëtojë vdekjes, por është mënyra se si vdes ajo që bën ndryshimin. Kjo mënyrë e të vdekurit është kaq e tmerrshme”, tha ai. Ai e njohu nipin e tij nga pantallonat blu që kishte veshur dhe trupin e tij, tha ai.

Nëna e Adamas nuk e ka parë videon; familja e ka mbajtur fshehur atë nga ajo për të kursyer ankthin e saj të mëtejshëm. Trupi i tij u varros nga fqinjët.

Imazhi i rrejshëm

Gati 300 civilë janë vrarë në sulmet që përfshijnë forcat e sigurisë së Burkina Fasos midis tetorit dhe shkurtit, krahasuar me rreth 100 në të njëjtën periudhë të një viti më parë, sipas Projektit të të Dhënave të Vendndodhjes dhe Ngjarjeve të Konflikteve të Armatosura, ose ACLED. Dhuna ka marrë gjithashtu një kthesë të mprehtë etnike, me Fulanin, duke përfshirë fëmijë, gjithnjë e më shumë në shënjestër nga forcat e sigurisë, sepse ata dyshohen se mbështesin xhihadistët, sipas organizatave të të drejtave.

“Gjatë operacioneve të spastrimit si pjesë e luftës kundër terrorizmit, shumica e fëmijëve të arrestuar janë Fulani. Ata fëmijë përgjithësisht kujdesen për bagëtinë”, tha dr. Daouda Diallo, një farmacist dhe sekretar i përgjithshme i Kolektivit Kundër Mosndëshkimit dhe Stigmatizimit të Komuniteteve, një grup lokal i të drejtave.

Ai tha se forcat e sigurisë gabimisht dyshojnë se fëmijët janë “spiunë që informojnë terroristët. Dhe kjo është arsyeja pse ata janë arrestuar”.

Mes dhunës kundër civilëve dhe ndarjeve etnike, junta po përpiqet të projektojë një imazh të unitetit kombëtar.

Muralet e ushtarëve që përzihen me banorët dhe bëjnë thirrje për t'i dhënë fund dhunës ekstremiste mbulojnë rrugët e kryeqytetit. Në njërën, një ushtar dhe një civil ngrenë një pishtar mbi fjalët: "Të mposhtim terrorizmin së bashku". Në një tjetër, një "X" i madh i kuq është pikturuar nën fjalët "Jo stigmatizimit".

Jean-Emmanuel Ouedraogo, një zëdhënës i Qeverisë së Burkina Fasos, mohoi se ushtria ishte përgjegjëse për vdekjen e djemve të paraqitur në video. Ai i tha AP-së se militantët shpesh maskohen si forca sigurie dhe filmojnë veprimet e tyre në mënyrë që të fajësojnë Qeverinë.

"Stërvitja e ushtarëve dhe vullnetarëve tanë përfshin një komponent të madh për të drejtat e njeriut dhe në të gjitha njësitë kemi marshallë provokues që rrinë vigjilentë", tha ai.

Por duke përdorur prova vizuale nga videoja, AP-ja ishte në gjendje të përputhte vendndodhjen ku u filmua me një bazë ushtarake të quajtur Camp Zondoma në veriperëndim të Ouahigouyas, jo shumë larg nga vendi ku u raportua se Adama u rrëmbye. Ndërtesat dhe pemët në video janë në përputhje me imazhet e fundit satelitore të një kompleksi brenda bazës. Hijet e objekteve në video e vendosin kohën rreth orës 11:00.

(Vazhdon)

Përktheu: Forca Jashari