“Kopshti i Evropës” po shkretohet nga thatësia

Fushat pjellore plot me pemë ulliri që shtrihen në të gjithë Spanjën jugore e kanë bërë këtë vend prodhuesin më të madh në botë të vajit të ullirit, duke përmbushur rreth gjysmën e furnizimit global. Por i shkatërruar nga thatësia më e madhe e regjistruar ndonjëherë, i ashtuquajturi "ari i gjelbër" i Spanjës po bëhet më i rrallë. "Shikoni ato", thotë Francisco Elvira i dëshpëruar. "Ato duhet të shpërthejnë me ullinj tani, afër korrjes. Por ato janë bosh. Dhe kjo është kultura që duhet të prodhojë vajin në supermarkete vitin e ardhshëm"

Francisco Elvira zgjedh rrugën e tij përmes ullishtës së djegur, duke ndaluar për të inspektuar frutat e regjura në pemët pothuajse të zhveshura.

"Shikoni ato", thotë ai i dëshpëruar. "Ato duhet të shpërthejnë me ullinj tani, afër korrjes. Por ato janë bosh. Dhe kjo është kultura që duhet të prodhojë vajin në supermarkete vitin e ardhshëm".

Fushat pjellore plot me pemë ulliri që shtrihen në të gjithë Spanjën jugore e kanë bërë këtë vend prodhuesin më të madh në botë të vajit të ullirit, duke përmbushur rreth gjysmën e furnizimit global.

Por i shkatërruar nga thatësia më e madhe e regjistruar ndonjëherë, i ashtuquajturi "ari i gjelbër" i Spanjës po bëhet më i rrallë. Rendimenti i këtij viti është ulur tashmë me rreth një të tretën - dhe ende nuk ka asnjë shenjë shiu.

Në fabrikën Interóleo në Jaén, një provincë që prodhon gjysmën e të gjithë vajit spanjoll, pompat e nxjerrin atë në shishe qelqi dhe plastike, të cilat kalojnë përgjatë rripit transportues për t'u etiketuar "produkt i Spanjës".

Rënie prodhimi, ngritje çmimi

Por fabrika, e cila eksporton në vende përfshirë Britaninë e Madhe, po sheh rënie të prodhimit dhe rritje të çmimeve, duke përkeqësuar krizën globale të ushqimit.

"Blerësit po paguajnë 33 për qind më shtrenjtë se vitin e kaluar - por thatësia do ta rrisë atë edhe më shumë", thotë Juan Gadeo, kreu i kooperativës, i cili beson se ky sektor jetik për Spanjën tani është në rrezik.

"Me rënien, mund të na duhet të pushojmë disa punëtorë nga puna. Ka një ndjenjë depresioni dhe pasigurie. Një vit tjetër si ky do të ishte një katastrofë e madhe".

Është një pamje e ngjashme në të gjithë sektorin e bujqësisë, me hulumtimet e fundit që zbulojnë se pjesë të Gadishullit Iberik po kalojnën më të thatë në 1.200 vjet.

Boshllëku i shkaktuar nga lufta në Ukrainë

Fermerët spanjollë kanë mbjellë më shumë luledielli që nga fillimi i vitit, në përpjekje për të kompensuar humbjen e vajit të lulediellit nga Ukraina - prodhuesi më i madh në botë, ku lufta ka çuar në një rënie drastike të prodhimit.

Por një lule që adhuron diellin ka nevojë gjithashtu për bekimin e shiut - dhe nuk ka fare, gjë që çon në një masë kulturash të rrudhura që nuk prodhojnë as fara, as vaj.

Ndërsa gris luledielli të prishura nga fushat e saj të thara, Isabel Villegas mendon nëse do të provojë përsëri.

“Nëse nuk bie shi deri në fund të vitit, nuk ka kuptim të mbillet më shumë”, thotë ajo. "Kjo do të ishte thjesht si të hedhësh para në tokë pa korrje. Dhe nuk ka asnjë parashikim shiu për momentin".

Një raport i fundit nga Observatori Global i Thatësisë arriti në përfundimin se Evropa po vuan thatësirën më të keqe në 500 vjet.

Dy të tretat e Evropës janë nën një lloj paralajmërimi për thatësi. Raporti i fundit nga Observatori Global i Thatësisë thotë se 47% e kontinentit është në kushte "paralajmëruese", që do të thotë se toka është tharë. Një tjetër 17% është në gatishmëri - që do të thotë se bimësia "tregon shenja stresi".

Raporti paralajmëron se periudha e thatë do të godasë rendimentet e të korrave, do të ndezë zjarre dhe mund të zgjasë disa muaj më shumë në disa nga rajonet jugore të Evropës. Krahasuar me mesataren e pesë viteve të mëparshme, parashikimet e BE-së për të korrat janë ulur me 16% për misrin e grurit, 15% për sojën dhe 12% për luledielli.

Observatori i thatësisë është pjesë e krahut të kërkimit të Komisionit Evropian. Duke iu përgjigjur kësaj, Komisioni paralajmëroi se të dhënat paraprake sugjerojnë "thatësia aktuale ende duket të jetë më e keqja që prej të paktën 500 vjetësh".

Vala e vazhdueshme e të nxehtit dhe mungesa e ujit kanë "krijuar një stres të paprecedentë në nivelet e ujit në të gjithë BE", tha komisionarja e Kërkimeve, Mariya Gabriel.

"Aktualisht po vërejmë një sezon zjarresh mbi mesataren dhe një ndikim të rëndësishëm në prodhimin e të korrave. Ndryshimet klimatike padyshim janë më të dukshme çdo vit," shtoi ajo.

Raporti paralajmëroi se pothuajse të gjithë lumenjtë e Evropës janë tharë deri në një farë mase.

Disa vende në të gjithë kontinentin janë duke luftuar me zjarret dhe valët e të nxehtit, me Spanjën veçanërisht të goditur rëndë. Më shumë se 270.000 hektarë këtu janë djegur këtë vit, sipas Sistemit Evropian të Informacionit të Zjarrit të Pyjeve.

Mungesa e ujit

Vapa ekstreme dhe mungesa e reshjeve kanë çuar në një rënie dramatike të niveleve të rezervave natyrore të ujit të Spanjës. Rezervuari i Vinuelas pranë Malagës është në pak më shumë se 10% të kapacitetit të tij.

Diku tjetër, fshatrat mesjetare buzë ujore, të varrosura gjatë nën lumenj, janë ekspozuar ndërsa uji avullon.

Qeveria spanjolle tani po zgjeron impiantet e shkripëzimit dhe po ndërton të reja, duke shfrytëzuar oqeanin për të lehtësuar mungesën e ujit.

Në Campo de Dalias, pranë qytetit bregdetar Almeria, na çuan poshtë në objektin shpellor ku pompohet uji i detit.

Kripa nga gjysma e saj nxirret për të prodhuar ujë të pastruar, ndërsa gjysma tjetër thith kripën shtesë dhe më pas derdhet përsëri në oqean, ku nuk shkakton dëme mjedisore.

Fabrika prodhon 90.000 metra kub ujë të pastër çdo ditë, por është urdhëruar të rritet në rreth 130.000 metra kub brenda katër vjetëve.

Përreth objektit, fushat janë plot me mbulesa plastike, duke vepruar si serra për frutat dhe perimet që rriten poshtë.

Gjysma e ujit të prodhuar në fabrikën e shkripëzimit përdoret për ujitje të të korrave këtu. Spanja prodhon më shumë fruta dhe perime se çdo vend tjetër në Bashkimin Evropian.

Një "thatësi e fortë" ka qenë e pranishme në shumë vende gjatë gjithë vitit, por "është duke u zgjeruar dhe përkeqësuar më tej që nga fillimi i gushtit", thuhet në raport. Kushtet ka të ngjarë të zgjasin të paktën deri në nëntor të këtij viti përgjatë Mesdheut Evropian.

Raporti paralajmëron se situata po përkeqësohet në vende duke përfshirë Italinë, Spanjën, Portugalinë, Francën, Gjermaninë, Holandën, Belgjikën, Luksemburgun, Rumaninë, Hungarinë, Serbinë veriore, Ukrainën, Moldavinë, Irlandën dhe Britaninë e Madhe.

Paralajmërimi i ashpër i studiuesve pason nivelet e lumenjve të fundosur me shpejtësi në të gjithë Evropën, të cilët kanë ekspozuar relike të së kaluarës - duke paralajmëruar për urinë e mundshme dhe daljen në sipërfaqe të mbetjeve të fundosura të anijeve naziste të Luftës së Dytë Botërore.

Prishje ekulibri

Kjo, thonë disa shkencëtarë, është pjesë e problemit - që në një epokë të mungesës akute të ujit, ky vend thjesht nuk mund të përballojë më të jetë "kopshti i Evropës", siç quhet shpesh.

"Sipërfaqja e përgjithshme e tokës së ujitur në Spanjë është rritur gjatë dekadave të fundit, si legalisht ashtu edhe ilegalisht", thotë Julia Martinez, nga Fondacioni i Kulturës së Ujit të Ri.

Ajo beson se modeli aktual i menaxhimit të ujit në vend është i paqëndrueshëm.

“Toka e ujitur konsumon 85% të të gjitha burimeve ujore, me 15% të mbetur nuk është e mundur të plotësohen të gjitha kërkesat e mbetura për ujë, disa prej të cilave kanë prioritete më të larta.

Nëse nuk ndryshojmë ekuilibrin, ne nuk mund të përmirësojmë gjendjen e lumenjve tanë ose të përshtatemi me ndryshimet klimatike".

Tokë e plasaritur, lumenj të tharë, të korra të thara: toka e pasur e Spanjës po varfërohet nga një emergjencë klimatike e krijuar nga njeriu. Në planetin tonë dhe në xhepat tanë, kostoja e tij po bëhet gjithnjë e më e madhe.

Dhe nëpër fushat e bukura, por të djegura të Andaluzisë, ende nuk ka parashikime të shiut.

Përktheu: Forca Jashari