Prania e Kinës nuk është vetëm komerciale. Sipas revistës amerikane, përmes strategjisë së tij të shkrirjes ushtarake-civile, që synon të shfrytëzojë sistematikisht teknologjinë për qëllime ushtarake, Pekini po nxjerr teknologjinë dhe talentin e sektorit privat nga vendet anëtare të NATO-s për t’u përdorur nga Ushtria Çlirimtare e Kinës
Tubimi i udhëheqësve të 30 vendeve anëtare të NATO-s këtë pranverë në Bruksel nuk do të jetë një samit i zakonshëm. Sekretari i përgjithshëm i aleancës, Jens Stoltenberg, ka vendosur në agjendë të ardhmen e NATO-s. Do të jetë gjithashtu samiti i parë i rëndësishëm ndërkombëtar për presidentin e Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Joe Biden, që ka thënë se forcimi i aleancave do të jetë prioritet i politikës së tij të jashtme. Vendimet e këtij takimi do t’i përcaktojnë planet dhe prioritetet e NATO-s, për kohën që ka përpara.
Revista politike “Foreign Policy” ka shkruar se prioritet i këtij takimi duhet të jetë përballja me Kinën. Për këtë shkak është me rëndësi që samiti ta adresojë drejtpërsëdrejti temën me implikimet më të mëdha gjeopolitike të dekadës së ardhshme: Kinën.
I inkurajuar nga Washingtoni dhe kryeqytetet e tjera aleate, Stoltenbergu tashmë e ka shtyrë aleancën për t’u përballur në mënyrë më gjithëpërfshirëse ndaj kësaj sfide.
“Problemi është se disa aleatë nuk e shohin Kinën si biznesin e NATO-s, ndërsa të tjerët kanë frikë se vendosja e saj në agjendën e aleancës do të kundërshtojë një partner të fuqishëm tregtar”, ka shkruar revista e njohur amerikane.
Të dy shqetësimet janë të gabuara, vlerësohet në një shkrim të “Foreign Policy” në lidhje me të ardhmen e NATO-s.
Interesat e përbashkëta
“Veç pse Kina është një fuqi aziatike nuk do të thotë që aktivitetet e saj janë jashtë fushës së aleancës perëndimore. Është e vërtetë që garancia e Nenit 5 të NATO-s për ndihmë të ndërsjellë në rast sulmi ushtarak vlen vetëm për zonën Euroatlantike në veri të Tropikut të Cancerit. Por Kina është tashmë aktive pikërisht në këtë zonë gjeografike në mënyra që ndikojnë thellësisht në sigurinë e aleatëve”, shkruan revista “Foreign Policy”.
“Kontrolli i Kinës mbi një pjesë në rritje të infrastrukturës kritike evropiane - nga rrjetet telekomunikuese e deri te pajisjet fabrikuese - ndikon drejtpërdrejt në gatishmërinë, ndërveprimin dhe komunikimet e sigurta të NATO-s”, shton revista.
Prania e Kinës nuk është vetëm komerciale. Sipas revistës amerikane, përmes strategjisë së tij të shkrirjes ushtarake-civile, që synon të shfrytëzojë sistematikisht teknologjinë për qëllime ushtarake, Pekini po nxjerr teknologjinë dhe talentin e sektorit privat nga vendet anëtare të NATO-s për t’u përdorur nga Ushtria Çlirimtare e Kinës.
“Anijet dhe avionët ushtarakë kinezë janë gjithnjë e më aktivë në Mesdheun lindor, Atlantikun Verior dhe Oqeanin Arktik. Në të njëjtën kohë, Kina po zhvillon fushata agresive dhe gjithnjë e më të sofistikuara të informacionit për të ndikuar në popullatat e anëtarëve të NATO-s dhe vendimmarrësit - dhe për të përçarë nga brenda aleancën”, vlerëson revista “Foreign Policy”.
Nëse dikush mendon se injorimi i këtyre dhe dimensioneve të tjera të dukshme të sigurisë së veprimtarisë kineze do ta bëjë shoqërinë e tyre më të sigurt ose më të pasur, e kanë shumë gabim. Siç tregon sjellja kineze ndaj një liste në rritje të vendeve në Evropë dhe gjetkë, strategjia e preferuar e Pekinit për zgjerimin e ndikimit global është të sjellë fuqinë dhe pasurinë e saj të madhe ndaj shteteve më të vogla, të izoluara.
“Sa më e madhe të jetë asimetria në fuqi, aq më mirë është perspektiva e Pekinit. Sa më shumë vende perëndimore që mund të përparojnë së bashku me interesat e Pekinit, aq më të pajisur do të jenë për të kompensuar këtë asimetri”, shkruan “Foreign Policy”.
Dobësitë e NATO-s
Fusha e veprimit që NATO-ja të bëjë më shumë për Kinën është e konsiderueshme – mirëpo e pazhvilluar. Edhe pse Kina ka ndikim gjithnjë e më të madh në proceset e brendshme të NATO-s dhe punën e komisionit, mund të vijë si një befasi që aktualisht nuk ka asnjë strategji të NATO-s për Kinën, asnjë grup pune të rregullt ose një organ tjetër të përqendruar në Kinën brenda aleancës dhe asnjë mekanizëm të caktuar për mbrojtjen e aleatëve kundër programit të bashkimit ushtarak-civil të Pekinit ose sfidave të tjera kineze për sigurinë e NATO-s.
Për këtë arsye është krijuar një grup ekspertësh, të porositur nga Stoltenberg për të kryer një rishikim strategjik të aleancës. Ky grup e vendosi Kinën në krye të rekomandimeve. Në raportin përfundimtar për NATO-n në fund të vitit të kaluar, grupi (të cilin ne e bashkëkryesuam) vlerësoi: “NATO-ja duhet t'u kushtojë shumë më shumë kohë, burime politike dhe veprime sfidave të sigurisë të paraqitura nga Kina - bazuar në një vlerësim të aftësive të saj kombëtare , grumbulli ekonomik dhe qëllimet e deklaruara ideologjike të udhëheqësve të saj”.
Për t’u marrë seriozisht me Kinën dhe për t'iu përshtatur shumë ndryshimeve gjeopolitike që kanë ndodhur gjatë dekadës së kaluar, NATO-ja ka nevojë urgjente për të përditësuar Konceptin Strategjik të vitit 2010.
“Versioni aktual i këtij dokumenti, i cili përshkruan qëllimet dhe përparësitë për aleancën, pasqyron një botë para ardhjes së konkurrencës së fuqisë së madhe. Nuk përmend as Kinën. Prioritetet e saj janë ato të një aleance që me siguri mund të supozojë se nuk ka konkurrencë kolegësh - dhe të përqendrohet në operacionet jashtë zonës mbi atë bazë. Megjithëse NATO-ja ka bërë shumë për të përditësuar vetveten qëkur u shkrua ky dokument - në veçanti, duke forcuar aftësitë parandaluese dhe mbrojtëse kundër Rusisë pas sulmit të saj të vitit 2014 ndaj Ukrainës - asaj ende i mungon një plan gjithëpërfshirës që pasqyron realitetin gjeopolitik”, shkruan revista amerikan “Foreign Policy”.
Paralelisht me përditësimin e konceptit të saj strategjik, NATO-ja gjithashtu duhet të marrë hapa praktikë për të adresuar sfidat e Kinës. Raporti rekomandon krijimin e një organi konsultativ të modeluar në Komitetin Koordinues për Kontrollet Shumëpalëshe të Eksportit, që mbikëqyri kufizimet në transferimet e teknologjisë në Bashkimin Sovjetik gjatë Luftës së Ftohtë - dhe përfshirë Këshillin Evropian kur është e përshtatshme.
“Kjo më në fund do të krijonte një bazë të përkushtuar, institucionale për aleatët për të diskutuar Kinën dhe për të koordinuar politikat”, thuhet në analizën e revistës.
NATO-ja dhe partnerët
Ndoshta më e rëndësishmja, NATO-ja ka nevojë për një strategji gjithëpërfshirëse për Kinën me të cilën do të tregonte se si aleanca, për shembull, do të monitorojë dhe mbrohet kundër aktiviteteve kineze që ndikojnë negativisht në gatishmërinë dhe qëndrueshmërinë e NATO-s në rajonin Euroatlantik. Kjo gjithashtu duhet të identifikojë dobësitë e sektorëve kryesorë dhe zinxhirët e furnizimit dhe të përfshijë dispozita për ruajtjen e kohezionit të NATO-s kundër ndikimit kinez përmes “Belt and Road Initiative”.
Revista “Foreign Policy” vlerëson se NATO-ja ka një rol për të luajtur në sigurinë që anëtarët e saj të mbajnë një epërsi në teknologjitë në zhvillim të nevojshme për vitet në vazhdim me qëllim që të ruajnë përparësitë kritike ushtarake dhe për të mbrojtur privatësinë e qytetarëve të tyre.
“Kjo duhet të përfshijë mekanizma më të mirë për të mos rënë në konflikt me rregulloret e të dhënave të Bashkimit Evropian kur çështja e sigurisë është në rrezik. Aleanca duhet gjithashtu të krijojë versionin e saj të Agjencisë së Projekteve të Kërkimit të Avancuar të Mbrojtjes ngjashëm si të SHBA-së, për të nxitur dhe financuar kërkimet dhe zhvillimin e lidhur me mbrojtjen midis anëtarëve të saj”, shkruan revista.
Krejt në fund, NATO-ja mund të bëjë shumë më tepër për të forcuar partneritetet në rajonin Indo-Paqësor. Kjo mund të bëhet duke thelluar bashkëpunimin nën formatin ekzistues NATO + 4 - në të cilin aleanca angazhohet me Australinë, Japoninë, Zelandën e Re dhe Korenë e Jugut - ose përmes angazhimit të NATO-s me Dialogun Katërkëndësh të Sigurisë, që bën bashkë aleancën me Australinë, Indinë, Japoninë, dhe Shtetet e Bashkuara. Kjo duhet të përfshijë dialog të rregullt, shkëmbim informacioni dhe bashkëpunim teknologjik. Përveç këtyre formateve, NATO-ja duhet të zgjerojë ofertën e partneritetit zyrtar drejtpërdrejt edhe për Indinë.
A është joreal mendimi se NATO-ja do të veprojë ndaj sfidës së Kinës? Ne nuk mendojmë kështu. Disa vëzhgues pretendojnë se Shtetet e Bashkuara dhe Evropa janë në rrugë të ndryshme kur bëhet fjalë për Kinën, por të dy anët e Atlantikut kanë shumë më tepër gjëra të përbashkëta me njëri-tjetrën për interesat themelore të sigurisë kombëtare dhe vlerat demokratike sesa secila ka me Partinë Komuniste të Kinës.
“Ndoshta kjo është arsyeja pse shumica dërrmuese e 30 qeverive anëtare të NATO-s që patën konsultime me grupin tonë, vendosën sfidat e sigurisë që burojnë nga Kina në ose afër krye të listës së tyre të shqetësimeve”, thuhet në analizën e “Foreign Policy”.
Në adresimin e sfidave nga Kina, NATO-ja ka një arsyetim bindës, një mandat organizativ dhe shumë rekomandime vepruese për të punuar. Nën Stoltenbergun, aleanca ka ndërmarrë hapa të parë të rëndësishëm për t’u përballur me këtë sfidë, kështu që dështimi për të vepruar ndaj Kinës tani do të ishte një hap shqetësues prapa.
“Ndërmarrja e veprimeve do të kërkojë udhëheqje politike në nivelet më të larta. Por ora shënon vonë, dhe koha për të vepruar është tani”, vlerëson “Foreign Policy”.
