Serbia nuk heq dorë nga gazi rus, pavarësisht thirrjeve të Perëndimit që të rreshtohet krah tyre në vendosjen e sanksioneve. Qasjen e fqinjit verior e kanë denoncuar udhëheqësit e Kosovës dhe e kanë kritikuar edhe ata të BE-së për lejimin e Serbisë që të mbahet edhe me Perëndimin, edhe me Lindjen. Gjatë debatit për këtë, opozita ia ka rikujtuar Qeverisë Kurti refuzimin për t’u përfshirë në projektet e gazit që mbështeten nga Shtetet e Bashkuara

Serbia vazhdon ta zgjerojë bashkëpunimin me Rusinë, pavarësisht thirrjeve të Perëndimit që ajo të rreshtohet krah tyre në refuzimin e produkteve ruse dhe në vendosjen e sanksioneve. Marrëveshja e një dite më parë me Rusinë, prej së cilës fqinji verior do të furnizohet me gaz natyror, është arritur pas një telefonate mes presidenti serb Aleksandër Vuçiq dhe homologut të tij rus Vladimir Putin.

Një ditë pas marrëveshjes, në Beograd kanë qëndruar komisioneri për Zgjerim i BE-së, Oliver Varhelyi, dhe eurodeputetja, Viola von Cramon.

Pas takimit, Cramon raportohet t’i ketë kërkuar Vuçiqit të dalë nga kthetrat e Rusisë.

“Nuk na takon neve nga BE-ja ta imponojmë këtë, por vendimi duhet të vijë nga brenda, nga Qeveria serbe, me mirëkuptimin e tyre që nëse duan të jenë pjesë e BE-së, kjo shkon me vlerat dhe standardet që përfshijnë zbatimin e sanksioneve”, ka thënë Cramon, e cila është raportuese për Kosovën në BE.

Ajo ka përsëritur edhe kërkesën e të Gjelbërve të Evropës për mbylljen e Qendrës Humanitare Ruse në Nish.

“Sigurisht që jemi të shqetësuar për Qendrën Humanitare në Nish. Nuk është vetëm një kërkesë e të Gjelbërve. Ne duam të shohim reduktimin e ndikimit rus dhe tërheqjen e diplomatëve dhe institucioneve ruse nga Serbia. Nuk mund të jesh nën ndikimin e dikujt që po bën një luftë të përgjakshme në skaj të Evropës”, ​​ka theksuar raportuesja Cramon.

Korrespodenti i KOHËS nga Brukseli, Augustin Palokaj, thotë se në BE janë të zhgënjyer me afrimin e Serbisë me Rusinë. Por ka theksuar se për momentin nuk përmendin sanksione konkrete me të cilat mund të përballet Beogradi.

“Diplomatët nga vendet anëtare gjithsesi theksojnë se Serbia mund të harrojë të ardhmen evropiane nëse vazhdon të ketë partneritet strategjik me regjimin e Putinit në Rusi. Se si do të manifestohet pakënaqësia e Bashkimit Evropian mund të shihet ditët në vijim, por në BE nuk përjashtojnë asnjë mundësi. Gjithsesi nga vendet që duan të bëhen anëtare kërkohet që të respektojnë vlerat evropiane, e ato janë kundërshtimi i Rusisë në këtë moment dhe i agresionit të saj ndaj Ukrainës”, ka thënë Palokaj.

Sipas Vuçiqit, lidhur me marrëveshjen e cila gjendet në tryezë janë njoftuar përveç Moskës edhe qendrat e Perëndimit, si dhe Ukraina, mbi të cilën po vazhdon agresioni rus.

Vuçiqi e ka falënderuar Rusinë që i ka ofruar një kontratë të re afatgjatë me kushte të volitshme për furnizim me gaz.

“Kemi rënë dakord që të nënshkruajmë elementin e parë të kontratës trevjeçare, që është jashtëzakonisht e përshtatshme për palën serbe dhe se platforma do të mbetet e njëjtë, pra çmimi do të jetë shumë i favorshëm. Mbetet për të diskutuar për sasinë me ‘Gazpromin’. Putini për shkak të industrializimit të vendit në vitet e fundit ka pasur më shumë konsum gazi, por do të flasim me ‘Gazpromin’ dhe do të kemi një dimër të sigurt në varësi të bisedës. Unë u jam mirënjohës partnerëve tanë rusë për korrektësinë”, ka thënë Vuçiq.

Sipas raportimeve, çmimi i gazit që Serbia do të blejë nga “Gazpromi” rus aktualisht është tri herë më i ulët sesa çmimi me të cilin e blejnë këtë lëndë shtetet e tjera evropiane, ndërkaq në dimër ky çmim do të jetë dhjetë deri në 12 herë më i ulët.

Vuçiqi ka thënë se çmimi pritet të jetë 340 deri në 350 dollarë për 1000 metra kub të gazit, por “ky nuk është çmimi final, sepse do të varet nga sasia që do të dërgohet”.

Ai ka theksuar se janë pajtuar për çmimin për furnizimin e 2.2 miliardë metra kub[ gaz në vit dhe ka shtuar se Serbisë i duhen edhe 800 milionë metra kub për shkak të zhvillimit të industrisë.

Ujdinë e komentoi edhe kryeministri i Kosovës, Albin Kurti. Ai ka thënë se Putini e Vuçiqi nuk po kanë më nevojë as të takohen, pasi marrëveshjet i arrijnë nëpërmjet bisedave telefonike.

“Ata as nuk kanë nevojë të takohen më: marrëveshjet midis Putinit dhe Vuçiqit tani arrihen përmes bisedave telefonike”, ka shkruar Kurti në Twitter, dhe ka bashkëngjitur lajmin për një bisedë që Vuçiqi e Putini e patën bërë më 25 nëntor 2021.

Ndërkaq Blerim Vela, shef i stafit të presidentes së Kosovës, Vjosa Osmani, ka thënë se Serbia në vend se të përafrojë qëndrimet me BE-në, ajo po bashkëpunon me Rusinë, teksa ka pyetur se deri kur do ta tolerojë Bashkimi Evropian këtë sjellje të Serbisë.

“Putini dhe Vuçiqi u pajtuan në një telefonatë sot që Rusia të vazhdojë të furnizojë Serbinë me gaz natyral dhe dy vendet do të vazhdojnë të përforcojnë partneritetin e tyre. Serbia, një vend kandidat i BE-së, në vend se të përafrojë sanksionet me BE-në, thellon bashkëpunimin me Rusinë. Deri kur BE-ja do ta tolerojë këtë?”, ka shkruar Vela.

Por, sipas opozitës, përgjigjja më e fuqishme kundër marrëveshjes Vuçiq-Putin do të ishte vendimi i Qeverisë së Kosovës për t’u përfshirë në projektin e gazsjellësit të mbështetur nga SHBA-ja, gjë të cilën ka refuzuar ta bëjë deri tash.

“Qeveria të lexojë situatën drejt karshi këtij bashkëpunimi të Serbisë me Rusinë. Ne partnerët tanë strategjikë i kemi pasur në SHBA. Ne vlerësojmë se Qeveria Kurti ka bërë disa hapa të gabuar në raport me SHBA-në. Ka qenë çështja e gazit. Kalimi nga projekti i gazsjellësit tek projekti i baterive ka qenë një gabim strategjik dhe trashanik që e ka bërë Qeveria”, ka thënë Abelard Tahiri, shef i Grupit parlamentar të Partisë Demokratike (PDK), pas mbledhjes së Kryesisë të hënën.

Kritik është treguar edhe Besnik Tahiri, shef i Grupit parlamentar të Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës (AAK).

“Qeveria është dashur sot të marrë një vendim për gazsjellësin amerikan. Kjo do të ishte përgjigjja jonë më e mirë, karshi këtij veprimi të Serbisë”, ka thënë Tahiri.

Në kuadër të përpjekjeve për të gjetur alternativa të tjera jashtë gazit rus, liderët e Ballkanit në fillim të këtij muaji u takuan në Greqi. Dakordimi u arrit mes kryeministrit të Maqedonisë së Veriut, Dimitar Kovacheski, atij bullgar, Kiril Petkov, dhe presidentit serb, Aleksandër Vuçiq. Shtytje këtij projekti, në të cilin nuk është edhe Kosova, i dha presidenti i Këshillit Evropian, Charles Michel.

“Ne, gjithashtu po sanksionojmë Rusinë për t’i bërë presion financiar, ekonomik dhe politik, sepse qëllimi ynë është i thjeshtë: Ne duhet ta thyejmë makinën ruse të luftës”, kishte thënë Michel. “Kam besim se Këshilli do të vendosë menjëherë sanksione të tjera, veçanërisht ndaj naftës ruse”.

Michel i bëri komentet në kohën kur BE-ja po lufton për të ndërtuar një konsensus mbi sanksionet ruse të naftës, me Hungarinë dhe Sllovakinë që janë ende kundër.

BE-ja dhe SHBA-ja mbështesin Gazsjellësin Trans-Adriatik pasi e shohin atë si një mundësi për të përmirësuar sigurinë energjetike dhe për të diversifikuar me gaz tregjet evropiane, të cilat dominohen nga gazi rus.

Qeveria e Kosovës për momentin nuk është shfaqur e interesuar për ndërtimin e rrjetit të gazit që do të lidhte Kosovën me Maqedoninë e Veriut.

Projekti për ndërtimin e infrastrukturës së gazit me Maqedoninë e Veriut parashihej të bëhej me mbështetje të agjencisë amerikane, Korporatës së Sfidave të Mijëvjeçarit (MCC), me kredi nga Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim (BERZH), si dhe nga Korniza e Investimeve për Ballkanin Perëndimor (WBIF). Ky projekt parashihej t’i kushtonte Kosovës 600 milionë euro, që, sipas Qeverisë, nuk ishte ekonomikisht i favorshëm.

Në anën tjetër, Serbia është pjesë edhe e projekteve të gazit që mbështeten prej Perëndimit, sikurse ai që u diskutua në Greqi.

Serbia dhe Bjellorusia janë ndër shtetet e vetme në Evropë që nuk i kanë vendosur Rusisë sanksione shkaku i pushtimit të Ukrainës.

Disa shtete evropiane tashmë kanë ndërprerë furnizimin nga shteti rus.

Më 21 maj, Finlanda konfirmoi se Rusia kishte pezulluar gazsjellësin, pasi ky shtet nordik refuzoi që të paguante me rubla për gazin e blerë nga “Gazpromi”.

Rusia, po ashtu, ka suspenduar furnizimet me gaz për Poloninë dhe Bullgarinë, të cilat kanë refuzuar që të paguajnë me rubla për energjinë ruse.