Ish-ministri i Integrimeve Evropiane dhe profesori Blerim Reka ka postuar në faqen e tij zyrtare në Facebook shtatë parime për dialogun Kosovë-Serbi, pjesë e librit të tij, “Balkans Geopolitics: Between Cold War and Hot Peace”.
Ai ka thënë se që nga publikimi i librit, sot pas dy vjetësh ka ndryshuar shumëçka, por sipas tij, nuk ka humbur aktualiteti i parimeve të cilat ai i kishte përmendur.
Parimi i parë, sipas Rekës janë “negociatat ndërshtetërore”. Ai ka thënë se dialogu mund të vazhdojë vetëm si proces negociator midis dy shteteve, të cilat mund të mos njohin njëra-tjetrën gjatë dialogut, por duhet ta bëjnë këtë në fund të tij me njohjen reciproke ndërshtetërore.
Reka thënë se mosnjohja e pesë shteteve anëtare të BE-së, nuk duhet të jetë prejudikuese e as të dëmtojë substancën e dialogut, pasi sipas tij, BE-ja është organizatë multilaterale, që nuk duhet ta dëmtojë dialogun me veto unilaterale.
Parimi i dytë të cilin e ka renditur Reka është “normalizimi dhe jo statusi”, pasi ka thënë se dialogu për normalizim nuk guxon të shndërrohet në dialog statusor.
“Aq më pak, që nga negociata midis dy shteteve, të përfundojë (si dialogu i gjertanishëm i Brukselit) në negociata për statusin e njërit shtet. Statusi, integriteti territorial dhe sovraniteti unitar shtetëror i Kosovës, janë të pa-negociueshëm”, ka shkruar ai.
Ndërkaq në parimin i cili flet për “simetrinë”, ai ka thënë se dialogu i gjertanishëm ishte ndërmjetësuar në mënyrë asimetrike, duke trajtuar palët negociuese në mënyrë të pabarabartë, njërën si shtet, e tjetrën me “status të pa-paragjykuar”, njërën me emrin e plotë, e tjetrën me “fusnotë”.
Sipas tij, dialogu nuk mund të vazhdojë si negociata asimerike, aq më pak si deri më tash, të ndërmjetësohet vetëm nga BE-ja, përmes neutralitetit asimetrik.
“4. NEUTRALITETI MEDIATOR. BE-ja gjatë dialogut të Brukselit, ndonëse deklarohej si mediator neutral ndaj palëve negociuese, me qëndrimin neutral ndaj statusit të Kosovës, u bë jo-neutral. Nuk mund të jesh mediator neutral, nëse që në start je neutral ndaj statusit të njërës palë negociuese. Fusnota e BE-së: “edhe në Rez.1244/99 edhe mendimi i GJND-së”, është kundërthënëse, sepse ky i dyti njeh realitetin e ri pas 2008, ndërkaq e para - ende virtualitetin inekzistent të vitit 1999! BE-ja duhet ta aplikojë maksimën themelore juridike, se ligji i mëvonshëm derogon të mëparshmin. Rrjedhimisht, mendimi i gjykatës së OKB-së së 2010, derogon Rezolutën e KS të OKB-së 1999. 5. SHQYRTIMI I MARRËVESHJEVE. Negociatat nuk kanë kuptim, nëse ato që nënshkruhen nuk jetësohen. Palët negociuese duhet të shqyrtojnë marrëveshjet e nënshkruara, për të nënshkruar marrëveshje të reja”, shpjegon Reka.
Reka ka renditur edhe parimin mbi “reciprocitetin”. Ai ka thënë se parimi kyç i këtyre negociatave duhet të jetë reciprociteti bilateral ndërshtetëror, si normë themelore e së drejtës ndërkombëtare. Pra, sipas tij, çdo veprim i njërës palë negociatore, do të përcillet me veprim pasues të palës tjetër. Pas vendosjes së reciprocitetit, e për ta debllokuar vazhdimin e negociatave, Reka ka thënë se Republika e Kosovës, mund ta ç ‘fuqizojë taksën tregtare, kurse Serbia ta ç ‘fuqizojë bllokadën diplomatike kundër anëtarësimit të Kosovës në organizatat ndërkombëtare.
Në parimin e fundit për marrëveshjen finale, ai ka thënë se tërë ky proces negociator, duhet të përfundojë me normalizimin e plotë të marrëdhënieve bilaterale midis dy shteteve, përmes njohjes reciproke në kufijtë e tyre ekzistues dhe vendosjes së marrëdhënieve diplomatike.
© KOHA. Të gjitha të drejtat janë të rezervuara.
