Me çfarë çmimi McCarthy?

Ekstremistët në Partinë Republikane duan t’i përçmojnë kolegët e tyre të moderuar si “Republikanë vetëm në emër” (RINO). Por kërkesat e të moderuarve ishin për të mirën e partisë (dhe të vendit), si kur sfiduan lidershipin në të kaluarën, ashtu edhe kur e mbështetën së fundmi. Pra, kush janë RINO-t e vërtetë?

Në katër ditët e fundit, amerikanëve dhe të tjerëve anembanë botës u janë ngulitur sytë te spektakli i Dhomës së Përfaqësuesve të SHBA-së, duke u përpjekur – dhe duke dështuar, 14 herë – për të zgjedhur kryetarin e ri. Tani, duke bërë edhe më shumë lëshime, kongresisti Kevin McCarthy i Kalifornisë më në fund u ul në karrigen e kryetarit. McCarthy ka fituar, por me kosto alarmante për vendin dhe partinë e tij.

Disa tipare të konfliktit në Partinë Republikane që pamë të ekspozuara këtë javë nuk janë asgjë e re. Çdo parti ka fraksionet e saj ideologjike. Të tjerat, megjithatë, përfaqësojnë ndryshim thelbësor. Ndryshe nga disidentët që sfiduan udhëheqjen e Kongresit në të kaluarën, qëndrimet e kësaj jave i përkasin krahut më ekstrem të partisë. Duke detyruar të bëhen lëshime, bindjet e tyre ideologjike personale i kanë bërë program të Partisë Republikane.

Në dy muajt e fundit të tregtisë në Partinë Republikane në rrezik ishte autoriteti i kryetarit të Dhomës, i vetmi zyrtar i udhëheqjes së Kongresit të specifikuar në Kushtetutë. Në masën e lejuar nga rregullat e Dhomës së Përfaqësuesve, kryetari përcakton agjendën e dhomës dhe mobilizon partinë e shumicës për të vepruar. Numër i republikanëve që nxitën bllokimin e punës së Dhomës së Përfaqësuesve u përpoqën të reduktonin ndjeshëm fuqinë e kryetarit. Ata e detyruan McCarthyn të pranonte ndryshimin e rregullit që do të lejonte edhe një herë një anëtar të vetëm të thërriste votë mosbesimi për udhëheqjen e tij. Dhe tani, duke qëndruar më gjatë, ata e kanë bërë McCarthyn të heqë dorë edhe më shumë.

Mosmarrëveshjet brendapartiake për kompetencat e lidershipit nuk janë të reja. Ngërçi i fundit për zgjedhjen e kryetarit, në vitin 1923, varej nga kërkesat e republikanëve përparimtarë për lëshime procedurale nga konservatorët e partisë, veçanërisht Frederick Gillett i Masaçusetsit, kryetar për dy mandatet e mëparshme. Në mënyrë të ngjashme, “revolta” e vitit 1910 kundër Joseph Cannon nga Illinois, e udhëhequr gjithashtu nga republikanët progresivë, e liroi kontrollin e kryetarit mbi politikën dhe prerogativat.

Por rreshtimi aktual i forcave është shumë i ndryshëm, sepse nuk janë më “të moderuarit” ata që kërkojnë ndryshime nga udhëheqja e partisë; janë ekstremistët. Edhe pse shumica e atyre që kanë mbetur u zgjodh në zgjedhjet e fundit, ata janë qartësisht pasardhësit shpirtërorë të lëvizjes “Tea Party” që hyri në Kongres në vitin 2010. Për duzinë vjetësh, anëtarët e këtij grupi i vendosën “parimet” e tyre mbi “përshtatshmërinë”, siç do të bënin, e shprehu atë dhe refuzoi të mbështeste faturat e ndarjeve buxhetore, rritjen e kufirit të borxhit dhe legjislacionin tjetër thelbësor. Më pas ata panë teksa liderët republikanë – të motivuar nga ndjenja e përgjegjësisë ose nga frika e pasojave të dështimit – ndërprisnin marrëveshje me demokratët në Dhomën e Përfaqësuesve dhe në Senatin për të siguruar që legjislacioni thelbësor të miratohej.

Pas këtij fakti, ekstremistët morën hakmarrjen e tyre ndaj udhëheqjes. Në vitin 2014, udhëheqësi i shumicës republikane në Dhomën e Përfaqësuesve, Eric Cantor – i pari në radhë për Kryesinë – pësoi humbje tronditëse nga sfiduesi i krahut të djathtë nga partia e tij. Ky ishte thjesht prelud: të njëjtat forca ekstremiste spastruan më pas kryetarin republikan John Boehner më 2015 dhe dëbuan kryetarin Paul Ryan në vitin 2019. Tani ata ia kanë dalë t'ia mohojnë lidershipit opsionin për të punuar me përgjegjësi në të gjithë rreshtin, duke rifutur mekanizëm që do ta nënshtrojë kryetarin ndaj kërcënimit të vazhdueshëm të shkarkimit të menjëhershëm.

Kjo nuk është çështje e vogël. Bën një ndryshim të madh nëse sfidat për udhëheqjen e partisë lindin nga mesi apo nga ekstremet. Rritja e peshës së të moderuarve në përgjithësi përfiton si partinë ashtu edhe vendin. Për vendin, nxit atë lloj bashkëpunimi dypartiak që është i nevojshëm për të kryer veprimtarinë e degës legjislative. Dhe për partinë krijon një rekord me apel më të gjerë, duke çuar në rezultate më të mira në zgjedhjet e ardhshme.

Në të kundërt, koncesionet që kanë arritur disidentët e sotëm do të dëmtojnë republikanët dhe vendin. Në fakt, ekstremistët kërkojnë që liderët e partisë së tyre të mos ndjekin asnjë legjislacion të cilin ata personalisht nuk e miratojnë, pavarësisht sa i rëndësishëm është për të ardhmen e partisë dhe sado jetik të jetë për vendin. Jo vetëm që duan të ndërpresin çdo bashkëpunim me demokratët (aq shqetësues është ai qëndrim); ata gjithashtu duan të detyrojnë kolegët e tyre republikanë që të përkulen ndaj vullnetit të tyre, vullnetit të disave.

Që kur republikanët rifituan kontrollin e Dhomës së Përfaqësuesve në vitin 1995, udhëheqja e partisë ka respektuar rregullin e Hastert-it. Zbatuar nga kryetari Dennis Hastert (republikan nga Illinois, i cili më vonë u burgos për ngacmim të fëmijëve), kërkon që udhëheqja të avancojë vetëm ato politika që kanë mbështetjen e shumicës së konferencës republikane.

Tani që ekstremistët kanë fituar, prangat e reja, të tepruara mbi udhëheqjen rrisin mundësinë e mbylljeve të zgjatura të Qeverisë dhe falimentimin historik të borxhit kombëtar. Ata gjithashtu rrezikojnë të ardhmen e partisë. Nga 200 republikanët që mbështetën McCarthy në votat fillestare për kryetar, 18 përfaqësojnë rajone që votuan për Joe Bidenin në vitin 2020. Disa duzina të tjera mund të rrezikohen nëse udhëheqja republikane nuk arrin të përmbushë përgjegjësitë e saj ndaj popullit amerikan.

Ekstremistët në Partinë Republikane duan të përçmojnë kolegët e tyre të moderuar si “Republikanë vetëm në emër” (RINO). Por kërkesat e të moderuarve ishin për të mirën e partisë (dhe të vendit), si kur ata sfiduan lidershipin në të kaluarën, ashtu edhe kur e mbështetën së fundmi. Pra, kush janë RINO-t e vërtetë?

(John Mark Hansen është profesor i shkencave politike në Universitetin e Çikagos. Komenti është shkruar për rrjetin botëror të gazetarisë, “Project Syndicate”, pjesë e të cilit është edhe “Koha Ditore”.)