Arsyeja përse nuk mund të ndalem së menduari për shuarjen e tetë fëmijëve në Beograd, është sepse jam i frikësuar për fëmijët këtu në Prishtinë. Kjo çfarë ka ndodhur në Beograd, nesër mund të ndodhë edhe në Prishtinë. Koha e kufizuar që prindërit shpenzojnë me fëmijët dhe bullizmi në shkolla kanë krijuar një mjedis të pashëndetshëm për fëmijët. Në kohën e teknologjisë, të rrjeteve sociale dhe telefonave mobilë na duhet më shumë kohë, vëmendje, dashuri për fëmijët

Thonë se dhimbja është një nga motivuesit kryesorë për të shkruar. Nga dhimbja e humbjes së familjes (dhe shpresës) Viktor Frankl shkroi librin “Në kërkim të kuptimit” vetëm nëntë ditë pas lirimit nga kampi i përqendrimit. Kështu u ndjeva sot: dhimbje e madhe. Edhe pse nuk kisha në plan të shkruaja për tragjedinë e Beogradit, isha i paaftë të mendoja për diçka tjetër. Për dy minuta u shuan tetë fëmijë. Tetë fëmijë të bukur dhe të pafajshëm: shtatë vajza dhe një djalë. Tetë jetë të pajetuara, tetë rrëfime të patreguara. Tetë fëmijë të cilët asnjëherë nuk do të përjetojnë maturën, diplomimin apo martesën.

Vazhdoj të rindërtoj më vete se çfarë kanë menduar këta tetë fëmijë në ato momente të fundit të zeza? Çfarë ka menduar viktima e parë? Ajo së bashku me shoqen e saj ishte ulur në tavolinën e kujdestarisë në hyrje të shkollës: për çfarë kanë folur në momentet e fundit? Kur ka parë vrasjen e shoqeve të saj çfarë ka menduar viktima e tretë – vajza e cila në hollin e shkollës ishte ulur pranë pianos? Dhe derisa vdekja ishte duke ardhur nga korridori i shkollës drejt klasës së historisë, çfarë kanë menduar katër fëmijë të tjerë të cilët së shpejti do të vriteshin? A kanë tentuar të ikin? A kanë pasur frikë? Po çfarë ka menduar në ato momente vrasësi: fëmijë 13-vjeçar? Ai ishte fëmijë i shkëlqyer, por i bullizuar. Ka kërkuar të transferohet në paralelen tjetër për shkak të bullizimit. Çfarë e ka shtyrë të bëjë këtë? A ka folur me dikë për shqetësimet që ka pasur? A e kanë dëgjuar?

Po tetë prindërit? A i kanë përqafuar këtë mëngjes të kobshëm fëmijët e tyre? Apo i kanë qortuar për diçka triviale sikur detyrat e papërfunduara shtëpie, duke mos ditur se ishte hera e fundit që do t’i shihnin? Ku kanë qenë prindërit kur kanë kuptuar çfarë ka ndodhur? Vazhdoj të imagjinoj se si të gjithë prindërit e mbledhur para shkollës i përqafojnë fëmijët që kanë arritur të shpëtojnë, por tetë prindërit nuk ka kush t’i përqafoj. I ka përqafur vdekja.

Dhe në fakt arsyeja përse nuk mund të ndalem së menduari për shuarjen e tetë fëmijëve në Beograd është sepse jam i frikësuar për fëmijët këtu në Prishtinë. Kjo çfarë ka ndodhur në Beograd nesër mund të ndodhë edhe në Prishtinë. Sistemi arsimor, struktura sociale dhe kodi kulturor nuk dallojnë thelbësisht në mes dy shoqërive tona. Çdo ditë e më shumë shoqëritë tona janë të ekspozuara ndaj një mjedisi të pashëndetshëm për rritjen e fëmijëve.

Presioni ekonomik mbi prindërit nuk iu lejon kohë të mjaftueshme për rritjen cilësore të fëmijëve. Atë që dështon ta bëjë familja, nuk po arrin ta kompensojë as shkolla. Në vazhdimësi sistemet arsimore në rajonin tonë po shkojnë drejt degradimit. Kosova nuk është rast përjashtimi dhe në fakt është lidere e këtij degradimi. Në mjedise shkollore përveç mungesës së arsimimit cilësor fëmijët janë të ekspozuar ndaj bullizimit. Rreth 72 për qind e fëmijëve në Kosovë i janë ekspozuar bullizimit, sipas anketës së realizuar nga Agjencia e Statistikave e Kosovës, Organizata Botërore e Shëndetësisë dhe UNICEF-i.

Rrjedhimisht të dy hallkat e shoqërisë – familja dhe shkolla – janë duke dështuar në rritjen cilësore të fëmijëve. Këtë boshllëk fëmijët janë duke e mbushur me Iphona, TikTok, videolojëra dhe YouTube. Tinejxherët shpenzojnë mesatarisht shtatë orë në telefon në ditë. Kjo është shumëfish më e madhe se koha që shpenzojnë me prindërit. Psikologët liderë në fushën e ndikimit të teknologjisë tek fëmijët, sikur Jonathan Haidt dhe Jean M. Twenge kanë gjetur ndërlidhje të drejtpërdrejtë në mes proliferimit të teknologjisë dhe shëndetit mendor të fëmijëve. Dhe në këtë sens viti 2012 është annus horribilis. Viti 2012 është kur “smartphonat” kanë filluar masivisht të hyjnë në jetën e tinejxherëve dhe deri në vitin 2019 shkalla e depresionit tek tinejxherët është dyfishuar. Gjetjet e tyre u konfirmuan edhe nga PISA. Në mes të tjerash PISA mat dhe ndjenjën e izolimit të fëmijëve në shkollë. Nga viti 2012 ndjenja e izolimit të fëmijëve në shkollë është dyfishuar pothuajse në gjithë botën.

Në veçanti rrjetet sociale janë të ndërtuara në atë formë që të promovojnë materialet të cilat zgjojnë emocione ekstreme tek përdoruesit. Shpesh ky DNA i koduar në algoritmet e rrjeteve sociale përfundon në ekspozimin e fëmijëve ndaj dhunës, urrejtjes dhe ekstremizmit. Videolojërat e dhunshme janë të shoqëruara me forumet sociale ku fëmijët takojnë bashkë-moshatarët e tyre nga e gjithë bota, të cilët ndajnë të njëjtat shqetësime dhe sforcojnë ndjenjat e tyre polarizuese. Në studio televizive dhe në spote muzikore shpesh promovohen sjellja dhe gjuha që glorifikojnë dhunën dhe forcën. Ato më pastaj bëhen virale në rrjete sociale dhe shndërrohen në stil të jetës së fëmijëve.

Në kohën e teknologjisë, të rrjeteve sociale dhe telefonave mobilë na duhet më shumë kohë, vëmendje dhe dashuri për fëmijët, sepse çfarë nëse kjo që ka ndodhur në Beograd nesër ndodh edhe në Prishtinë? Derisa i shkruaj këta reshta fëmija im i moshës së fëmijëve që janë shuar dje në Beograd është në dhomën e tij me mikun e tij më të mirë: telefonin. Çfarë nëse...