Studiuesit tentojnë zgjidhjen e klimës së oqeanit

Me secilën nga këto përpjekje, rreziqet duhet të peshohen me kujdes për të siguruar që përpjekjet për të kufizuar ndryshimet klimatike janë vërtet efektive dhe nuk shkaktojnë dëm më të madh për planetin në këtë proces, thonë shkencëtarët

Mbi një maune 100 metra të lidhur në Portin e Los Anxhelosit, inxhinierët kanë ndërtuar një lloj laboratori lundrues për t'iu përgjigjur një pyetjeje të thjeshtë: A ka ndonjë mënyrë për ta pastruar ujin e detit nga dyoksidi i karbonit dhe më pas ta kthejë atë në oqean në mënyrë që të thithë më shumë gaz serrë nga atmosfera për ta ngadalësuar ngrohjen globale?

I quajtur mushkëritë e planetit, oqeani, bimët dhe rrymat e të cilit marrin dyoksid karboni, tashmë e ka ndihmuar jashtëzakonisht Tokën duke thithur 30 për qind të emetimeve të dyoksidit të karbonit që nga Revolucioni Industrial dhe duke kapur 90 për qind të nxehtësisë së tepërt nga ato emetime. Duke vepruar si një lavaman gjigant karboni, ai ka qenë një tampon vendimtar në mbrojtjen e njerëzve nga efektet edhe më të këqija të ndryshimeve të hershme klimatike.

Uji i detit mund të ruajë 150 herë më shumë dyoksid karboni për njësi vëllimi sesa ajri, afërsisht. Por thithja e gazit serrë ka sjellë një kosto, duke bërë që oqeanet të bëhen më acid, duke shkatërruar shkëmbinjtë koralorë dhe duke dëmtuar speciet detare, përfshirë pengimin e butakëve për të ndërtuar skeletet e tyre.

Teknologjia, e quajtur SeaChange, e zhvilluar nga fakulteti inxhinierik i Universitetit të Kalifornisë në Los Anxhelos, ka për qëllim të shfrytëzojë aftësitë natyrore të oqeanit, ka treguar Gaurav Sant, drejtor i Institutit të UCLA-s për Menaxhimin e Karbonit.

Procesi dërgon një ngarkesë elektrike përmes ujit të detit që rrjedh përmes rezervuarëve në maune. Kjo më pas nis një seri reaksionesh kimike që bllokojnë gazin serrë në një mineral të ngurtë që përfshin karbonet kalciumi - e njëjta gjë nga e cila përbëhen guaskat e detit. Më pas, uji i detit kthehet në oqean dhe mund të tërheqë më shumë dyoksid karboni nga ajri. Karbonati i kalciumit vendoset në fundin e detit.

Zbatimi i planeve

Planet tani janë duke u zhvilluar për të rritur idenë me një vend tjetër demonstrimi që fillon këtë muaj në Singapor. Të dhënat e mbledhura atje dhe në Portin e Los Anxhelosit do të ndihmojnë në projektimin e impianteve më të mëdha testuese. Këto objekte pritet të funksionojnë deri në vitin 2025 dhe të jenë në gjendje të heqin mijëra tonë CO2 në vit. Nëse ato janë të suksesshme, plani është të ndërtohen objekte komerciale për të hequr miliona tonë karbon në vit, ka thënë Sant.

Por edhe nëse projekti është në gjendje të heqë miliona tonë, kjo është ende mijëra herë më pak se ajo që do të nevojitet për të adresuar në mënyrë kuptimplote ndryshimet klimatike.

“Unë nuk po them se kjo nuk do të funksionojë, por gjëja përfundimtare është se sa CO2 do të tërheqë në të vërtetë në një shkallë prej dekadash?”- ka theksuar Margaret Leinen, drejtoreshë e Institutit të Oqeanografisë Scripps.

Sant nuk është dakord. Shkencëtarët vlerësojnë se të paktën 10 miliardë tonë metrikë karbon do të duhet të hiqen nga ajri çdo vit duke filluar nga viti 2050, dhe ritmi do të duhet të vazhdojë gjatë shekullit të ardhshëm.

“Kjo është me të vërtetë metrika themelore që duhet të keni parasysh”, ka sqaruar ai.

Kjo është arsyeja pse suksesi i ndonjë prej teknologjive do të mbështetet në “sa shpejt mund t'i ndërtoni ato”, ka shtuar ai.

Sipas ekipit të UCLA-s, të paktën 1.800 objekte të shkallës industriale do të nevojiteshin për të kapur 10 miliardë tonë dyoksid karboni atmosferik në vit, por më pak do të mund të bënin ende një dëm.

Projekti është ndër një mori idesh që po hulumtohen nga shkencëtarët të cilët paralajmërojnë se ulja e emetimeve nuk do të jetë e mjaftueshme për të kufizuar rritjen e temperaturës globale në 1.5 gradë celsius dhe për të shmangur ndryshimet katastrofike në ekosisteme.

Pjesa më e madhe e vëmendjes deri kohët e fundit ka qenë në iniciativat e bazuara në tokë, si mbjellja e pemëve ose ndërtimi i fabrikave për të kapur karbonin nga emetuesit, por ato kanë kufizime duke përfshirë kostot dhe sa tokë do të mbulonin. Kështu që shkencëtarët janë kthyer gjithnjë e më shumë për të ndihmuar nga oqeani, i cili mbulon 70 për qind të sipërfaqes së Tokës.

Opsionet e tjera

Ndër idetë që hulumtuesit po shikojnë është fekondimi i sipërfaqes së oqeanit për të shkaktuar një përhapje të fitoplanktonit të vogël që thith karbonin. Një tjetër do të spërkaste plazhet me minerale që mund të përfshihen ngadalë me baticat ose të depozitohen në shtretërit e bregdetit për të rritur alkalinitetin e ujit të detit në mënyrë që të mund të tërheqë më shumë dyoksidi karboni nga atmosfera.

Asnjë nga projektet nuk është testuar në shkallë globale dhe ka shqetësime për ndërhyrjen e oqeanit.

Aleck Wang, kimist i karbonit detar në Institutin Oqeanografik Woods Hole, ka thënë se me numrin e projekteve kërkimore që po zhvillohen për heqjen e dyoksidit të karbonit të bazuara në oqean, ka të ngjarë që nuk do të ketë një zgjidhje të vetme.

“Mendoj se kemi nevojë për të gjitha metodat, të paktën disi, në mënyrë që të mund të arrijmë me të vërtetë në objektivin, që është heqja e një sasie të madhe karboni”, ka theksuar ai.

Studiuesit nga Shkolla e Inxhinierisë Samueli e UCLA-s ndërtuan sistemin e demonstrimit në dy vjet. Një gjë që e dallon procesin është se ai prodhon hidrogjen. Për të hequr një ton metrikë dyoksid karboni, rreth 220 tonë metrikë ujë duhet të rrjedhin nëpër sistem. Kjo prodhon 35 kilogramë hidrogjen, ka thënë Sant.

Sant e ka themeluar startupin Equatic me bazë në Los Anxhelos për të rritur projektin. Do të gjeneronte të ardhura nga shitja e hidrogjenit, si dhe kreditë e karbonit që kompanitë, si ato në industrinë e linjave ajrore, mund të pretendojnë të balancojnë ndotjen e tyre, tha ai. Qëllimi është heqja e karbonit me një kosto shumë më të ulët se 100 dollarë për ton metrikë. Hidrogjeni do të prodhohej me më pak se 1 dollarë për kilogram, që do të ishte shumë më pak se kostoja aktuale e hidrogjenit të prodhuar pastër.

Projekti ka marrë dhjetëra miliona dollarë nga mbështetësit, duke përfshirë Iniciativën Chan Zuckerberg dhe Departamentin e Energjisë të SHBA-së.

Andres Clarens, profesor inxhinierie në Universitetin e Virxhinias, i cili hulumton heqjen e dyoksidit të karbonit, ka bërë të ditur se është një plus që procesi prodhon hidrogjen, por ai është i shqetësuar se do të kërkonte shumë energji për të bërë një ndryshim.

Sant ka thënë se një sistem filtrimi pengon thithjen e jetës detare me ujin e detit. Ai e quajti energjinë e kërkuar “minimale”. Sistemi përdor rreth dy megavatë orë energji për ton dyoksid karboni të hequr, por bashkëprodukti i tij, hidrogjeni, prodhon një megavat orë energji. Hidrogjeni mund të përdoret për të ndihmuar në fuqizimin e sistemeve ose të shitet për t’u përdorur si lëndë djegëse e gjelbër për industritë, ka shpjeguar Sant.

“Qasja bazohet në idenë se ju dëshironi të reduktoni akumulimet atmosferike të dyoksidit të karbonit”, ka thënë ai.

Me secilën nga këto përpjekje, rreziqet duhet të peshohen me kujdes për të siguruar që përpjekjet për të kufizuar ndryshimet klimatike janë vërtet efektive dhe nuk shkaktojnë dëm më të madh për planetin në këtë proces, thonë shkencëtarët.

Clarens nga Universiteti i Virxhinias ka treguar se deti mund të jetë vendi ku mund të gjenden zgjidhje të tilla.

“Oqeani është një lloj vendi i rëndësishëm i pashfrytëzuar dhe kjo është arsyeja pse unë jam shumë kurioz të shoh nëse ata mund ta bëjnë këtë të funksionojë”, është shprehur ai.

Përktheu: Blerta Haxhiu