Për më shumë se gjysmë ore, skena e teatrit “Oda” në kryeqytet ka qenë dedikim për gruan, emancipimin dhe lirinë e saj. Performanca “Jepi ngjyra jetës” me mesazhe e rrëfime ka shpalosur kapitujt që ndryshojnë rrjedhë nga vendimet e të tjerëve. Ka ardhur si zë i shumë grave që patën ëndrra të pafundme, të prera nga mendësia e shoqërisë. E përgatitur dhe luajtur nga aktoret Anisa Ismaili dhe Fitore Broqi dhe përkrahur nga organizata “Artpolis” ajo alarmon kur dëshmon se historia e tillë vazhdon edhe sot.
Fillimisht në skenë vihen dy rrëfime fiktive, jehona e të cilëve e përcjell kaherë shoqërinë. Dritat pozicionohen tek Ismaili në ambientin me dekorin minimal me elemente tradicionale. E ulur pranë sofrës teksa gatuan, kujton periudhën kur i ishte ndaluar shkollimi. Është mërzia që përjeton prej rrëfimit që u përshtatet shumë grave. Çastet qesharake që krijohen për publikun janë ato që i kanë mbetur më së shumti peng në jetë. Nis në monolog e më pas ajo i drejtohet publikut.
Pamjet që identifikojnë hapat e grave nëpërmjet këpucëve elegante me take ndajnë fragmentet e performancës. Sa ndalet ekrani në skenë, vijon një tjetër ngjarje. Ngrihet një tjetër paralele: ajo e trashëgimit të të njëjtit fat te gratë, ndonëse paragjykimi tashmë vjen në një tjetër dimension.
Një vajzë e re nuk u lejua të ndjekë ëndrrën e saj, pikturën. Fitore Broqi me lojën e saj i jep shpirt pasionit të saj derisa përcjell edhe guximin e saj për të tejkaluar sfidat që ia kanë vështirësuar përcjelljen e ëndrrës.
Më pas një bisedë që vjen shumë natyrshëm mes dy protagonisteve zbulon prapaskena nga jeta e tyre reale. Takimi miqësor i Ismailit dhe Broqit ngjan në një bisedë relaksuese derisa kjo e fundit bën dhuratë kasnakun e qëndisur. Trauma shpaloset edhe në formën tjetër: atë të imponimit të vetvetes për të ndërruar kahun e jetës. Aty shpaloset edhe nevoja për t’u shprehur e kuptuar me dikë, qoftë edhe duke hedhur ndjenjat në letër. Aty Broqi nis të lexojë shkrimet e Ismailit për publikun.
Duket se biseda vjen shumë natyrshëm, si një bashkëbisedë aty për aty dhe që nuk ka pasur nevojë për shumë improvizime. E gjithë vëmendja ishte te skenari, skenografia qe minimaliste.
“Ndonjëherë sfidat e jetës në mbështesin për muri, por ne duhet t’i mirëpresim ato”, ishte fraza që në fund thanë autoret e performancës të enjten mbrëma derisa zbuluan pëlhurën e bardhë ku ishte shkruar: “Live, Smile, Love” (Jeto, qesh, dashuro)
Sipas aktores Broqi, performanca ka përfshirë elemente autobiografike për të treguar se gratë pa dallim janë ndikuar nga këto dukuri.
“Pjesa e tretë ka qenë komplet me momente të jetës sime dhe të Anisës. Kemi vendosur me qëllim t’i ndajmë me njerëzit, sepse shpesh artistët i shohin si të paprekshëm, se nuk u ndodh gjë. Jo edhe atyre u ndodh gjithçka. Ne jemi njerëz dhe të gjithë kemi momente në jetë që thjesht na mbështetin për mur. Kemi dashur të ndajmë ato momente me publikun se si kemi arritur t’i tejkalojmë ato”, ka thënë aktorja Broqi. Pas 11 vjetësh kur kishin bashkëpunimin e fundit, dyshja u kthye me këtë projekt, skenarin e së cilit e shkruan së bashku.
Aktorja Anisa Ismaili ka treguar se krejt ideja kishte nisur prej një bisede telefonike mes tyre.
“Ideja e parë ka lindur ndoshta para shtatë apo tetë muajsh kur unë dhe Fitorja e bëmë një bisedë gati një orë e gjysmë përmes telefonit dhe thamë se po bëjmë diçka. 11 vjet më parë e kemi dhënë një shfaqje këtu në teatrin ‘Oda’ dhe më nuk kemi punuar, ia kemi përcjellë punët njëra-tjetrës, dhe veç kemi filluar, unë kam shkruar diçka, Fitorja diçka, e kemi rregulluar më pas skenarin dhe ja ku jemi”, ka thënë aktorja Ismaili.
Triumfi i ëndrrës dhe dëshirës me anë të kurajës dhe guximit të gruas është akti solidar që synon ta fuqizojë gruan. Për këtë arsye synohet që performanca ta depërtojë sa më shumë mesazhin në shoqëri duke u bërë pjesë e programeve të teatrove.
“Ne mendojmë të vazhdojmë ta shfaqim këtë projekt dhe me siguri se shfaqja ka me qenë arsyeja që dikush nuk do të ndalojë shkollimin, sepse vërtet shkolla është çelësi i lirisë dhe secilës derë për të vazhduar tutje”, ka thënë Ismaili.
Rrëfimi për traumën përkufizohet si plagë e përditshmërisë në filmimet e përgatitura nga Mersime Ademi. Tema që trajtohet vjen si akt zinxhiror që përcillet ndër breza. Momentet qesharake vijnë si komedi e zezë, të përcjella me emocionet e vuajtjes së fatit që ishte përcaktuar kaherë nga dikush tjetër.
Aktorja Ismaili ka thënë se nuk do të duhej as të diskutohej apo të vihej në dyshim shkollimi i grave.
“Peripecitë e grave pothuajse asnjëherë nuk kanë fund. Do të donim që të mos ketë më dilema se a duhet të shkollohet gratë. Kjo nuk do të duhej as të diskutohej, ose t’u imponohet profesioni. Ndoshta shumë nëna i ndalojnë, e di vetë, sepse shumë vajza më kanë thënë: ‘Kam dëshirë të merrem me aktrim, por nëna më thotë se është profesion i vështirë’. Secili profesion është i vështirë, natyrisht edhe profesioni i aktrimit nuk është aspak i lehtë. Nuk ke orar, punon paradite, jep shfaqje në mbrëmje. Por është e arritshme. Prandaj duam që zëri ynë nëpërmjet kësaj performance të fuqizojë vajzat tjera”, është shprehur ajo.
Reagimet e publikut ishin përgjigjja e parë e performancës. Duartrokitjet dhe brohoritjet dëshmuan për entuziazmin e tyre.
Në mesin e tyre qe edhe poetja e gazetarja Ilire Zajmi, e cila e ka vlerësuar performancën si tejet interesante dhe diçka të re në skenën teatrore në vend.
“Interesante m’u duk, një lloj teatri eksperimental që ndoshta nuk e kemi parë në skenat tona. Të jep përshtypjen e një rrëfimi shumë spontan, shumë të natyrshëm, mirëpo jam e bindur që është punuar shumë për realizimin e kësaj shfaqjeje. Rrëfimi është shumë i sinqertë dhe është një thirrje për edukim, për realizimin e ëndrrave të grave dhe thjesht për rrugëtimin që shumëkush ndoshta e ëndërron në jetë, por rrugës has pengesa të ndryshme”, ka thënë Zajmi.
Sipas saj, e veçantë ka qenë edhe mënyra e realizimit. “Mesazhi ishte shumë i fuqishëm. Mënyra si është realizuar me dy personazhe më ka lënë shumë përshtypje, gjithashtu edhe gërshetimi i rrëfimit të dy aktoreve në skenë me video ishte shumë i bukur”, ka thënë më tej Zajmi.
Performanca “Jepi ngjyra jetës” ishte mbështetur nga fondi për art feminist i organizatës “Artpolis”.
Ajo ka qenë pasqyrë e jetës së grave me ëndrra të shkatërruara si alarm për prerjen e të njëjtin fat në gjeneratat e reja. Se gruaja duhet të marrë përsipër përzgjedhjen e paletës së ngjyrave të jetës.
© KOHA. Të gjitha të drejtat janë të rezervuara.
