Ani pse kanë kaluar më shumë se gjashtë shekuj prej kur mijëra arbëresh ishin zhvendosur në jug të Italisë, shumë prej tyre E përcjellin edhe sot traditën e të parëve. Zakonet, veshja, ritet, arti e gastronomia përbëjnë elemente të kulturës shqiptare. Por më thelbësore është gjuha që flasin. Atë edhe synon pop/folk grupi “Shega” nga Sicilia, muzika autentike e të cilit e tejkalon me emocion çdo pengesë gjuhësore. Inspirim është përditshmëria e jetës atje nëpërmjet së cilës grupi prej pesë anëtarësh hedhin dritë mbi kulturën minore në Itali, por kuptimplotë për ta e historinë. Gati dhjetë vjet më parë, njëri nga anëtarët e tanishëm të grupit “Shega”, Giorgio Fusco, filloi të hedhë fjalët shqipe në partiturat e këngëve që do të interpretoheshin nga bendi. Pos si autor, është vokalisti kryesor i grupit.
Këngët kanë çdoherë elemente reale të jetës së tij. Në vargje i vë ato që i jeton. Të tilla janë dy këngët e fundit të tyre: “Një” dhe “Mos më thuaj jo”. Me të parën u paraqitën në Festivalin e Këngës në Radiotelevizionin Shqiptar, ndërsa me “Mos më thuaj jo” fituan edicionin e 40-të të Festivalit të Këngës Arbëreshe në San Demetrio të Kalabrisë. Ato janë dy këngë dashurie por të ndryshme në esencë: në njërën këndohet për gjetjen e dashurisë e në tjetrën për atë të humbur. Ato do të publikohen në platforma online të muzikës më 10 shkurt e më pas do të prezantojnë këngën shqipe në shtete të tjera evropiane. “Pas publikimit të këngëve mendojmë të organizojmë turne në gjithë Evropën. Kemi disa rezervime për në Zvicër në qershor dhe shpresojmë që në verë të vijmë edhe në Shqipëri e Kosovë për të koncertuar, pasi na pëlqen të regjistrojmë e të shkruajmë këngë, por na pëlqen më së shumti t’ua tregojmë njerëzve, të pranojmë dashuri nga ta”, është shprehur anëtari i grupit “Shega”, Giorgio Fusco. Sipas tij, këto dy këngë në ditën e 10 të këtij muaji do të jenë të qasshme edhe në plarformat si “Spotify”, “Itunes” e “Amazon Music”.
Ani pse veprimtaria e tyre për një kohë ishte nën emërtimin “The Daggs”, këngët e tyre ishin të gjitha në shqip. Kanë mbajtur shpesh koncerte në vende arbëreshe e në qytete të tjera italiane. Ishte nëntori i vitit 2015 kur debutimin e parë e bënë në festivalin evropian të këngës në gjuhë minoritare “Suns Europe” në Sardenja të Italisë. Ajo që u dha atyre zemër për hapat e mëtejmë qe fitorja më 2017 në festivalin “OPP!” që mbahet në Sicili. Nga ky sukses edhe vendosën të regjistrojnë këngën e tyre të parë me titull “Drita”.
Muzikën arbëreshe bashkëkohore e përfaqësuan edhe në Tiranë në janar të 2018-s kur ishin ftuar nga ish-presidenti Bujar Nishani me rastin e përvjetorit të vdekjes së Skënderbeut. Videoklipin e parë e publikuan tre vjet më parë, ku “Lumturi” ishte homazh për poetin arbëresh Paskal Renda. Më pas edhe u ndërrua emri i grupit për të marrë emërtimin arbërisht “Shega”.
“Na pëlqente të kishim emrin në gjuhën tonë. Pastaj emri ‘Shega’ kishte një tingull që na pëlqeu, ishte i ëmbël. Është një tingull paksa më ndërkombëtar. Mendoj se shega është një shembull komuniteti, domethënë shumësia e kokrrave të frytit evokon në bashkimin e njerëzve dhe ndihen pjesë e një fryti më të madh”, është shprehur Fusco, i cili strukturën e shegës e ka përdorur si simbolikë për bashkimin e komunitetit arbëresh, por edhe bashkimin e njerëzve në përgjithësi. “Dhe pastaj nëse më pyet nëse pi lëngun e shegës, jo, nuk më pëlqen fare”, ka thënë ai më me shaka.
Pjesëtarë të bendit janë edhe Saverio Guzzetta në kitarë dhe këngëtar i dytë, Rosa Alongi në violinë, Giorgio Ciulla në bas dhe Alessandro Ferrantelli në bateri. Giorgio Fusco ka treguar se pos violinistes Rosa Alongi, të tjerët janë, po ashtu, arbëreshë. “Vetëm Rosa nuk është arbëreshe, por ajo u integrua në grup. Ajo dëgjon gjuhën dhe tani e kupton pasi me kohën është arbëreshizuar edhe ajo”, ka thënë ai.
Për të ruajtja e gjuhës bëhet duke shkruar e kënduar, duke bërë gjëra të reja dhe jo vetëm duke ripërpunuar këngët e vjetra. “Të ruash gjuhën nuk do të thotë vetëm të këndosh ‘Moj e bukura more’, por duhet edhe të bëjmë gjëra të reja dhe kur e bën, ajo kulturë rron, jeton më mirë. Sikur po ta ujitësh një lule”, ka thënë Fusco.
Ruajtjen e gjuhës shqipe e vlerëson si gjë të shenjtë e që anashkalimi i saj do të ishte mëkat ndaj asaj që e quan si fryt të diversitetit kulturor në Itali. “Mendoj se influenca italiane është normale pasi kemi 600 vjet që jetojmë në Sicili. Tani me globalizimin dhe të gjitha mjetet teknologjike e vënë në rrezik gjuhën shqipe ndër komunitetet në Itali. Kemi detyrën të rezistojmë më shumë se kurrë sikurse ka bërë edhe Skënderbeu kur bëri rezistencën, ne duhet të mbajmë gjallë gjuhën e kulturën tonë pasi është identitet yni, jo shaka”, është shprehur më tej autori i teksteve e vokalisti i grupit arbëresh.
“Shega” është bend indie-pop në muzikën e të cilëve shkëlqen malli për rrënjët dhe për kulturën e jetuar në sytë e të rinjve. Krijimtarinë e tyre e bën kuptimplotë struktura e tekstit që ngjan në atë të poezisë. “...Oh, çfarë nate të nxehtë/ ne nuk jemi hi/ jemi shkëndijë/ dridhemi më fort/ kur afrohemi…”, vijon njëra strofë nga kënga “Mos më thuaj jo”.
Ata vazhdimisht shtuan këngë në listën e tyre krijuese. Në shkurt të vitit 2021 publikuan këngën me titull “Arianna” dhe disa muaj më pas morën pjesë në festivalin ndërkombëtar të shkrimeve në gjuhën amëtare “Premio Ostana”. Albumin e parë e publikuan po këtë vit të cilin e quajtën “Shega”. Në album përfshihet mozaiku me këngë dashurie (“Drita” dhe “Arianna”), ato me tematikë sociale (“Niko” dhe “Jarruri hera”), misterioze (“Kalivar”), himne(“Botë e Paqe” dhe “Lumturi”), këngë ironike (“Zëmra jime”) e ripërpunimi i këngës tradicionale arbëreshe “Çifti”. Albumi ishte prezantuar në Mitrovicë, Tiranë e Vlorë pak kohë pas publikimit.
Gjuha e arbëreshëve është gjuha homonime arbërishte e cila është pjesë e shqipes dhe rrjedh nga varianti toskë. Shqipja është ndër gjuhët më të njohura dhe e mbrojtur me ligj në Itali. Nga viti 2020, kultura dhe ritualet e popullsisë arbëreshe të Italisë janë zyrtarisht kandidatë, me titullin "Moti i Madh" ("Koha e Madhe"), për Listën e trashëgimisë gojore dhe jomateriale të UNESCO-s. Arbëreshët përbëjnë një nga pakicat më të mëdha, ku numërohen rreth 260 mijë që jetojnë në pjesën jugore të Italisë.
© KOHA. Të gjitha të drejtat janë të rezervuara.
