Tingujt nga rrugët e Najrobit dalin nga një kasolle në hyrje të sallës së “Documentas” në Kassel, Gjermani. Aty pranë, një artist ka ngritur një tendë që pretendon të jetë ambasada e aborigjenëve australianë. Ekspozita e sivjetme e artit bashkëkohor “Documenta” është shumë politike.
“Ne po bëjmë një udhëtim rreth botës”, ka thënë vizitori dhe kjo është pikërisht ajo që dëshironin organizatorët.
Rreth një mijë artistë, kryesisht nga Afrika, Azia dhe Amerika Latine, po marrin pjesë në ngjarjen e këtij viti, që zhvillohet çdo pesë vjet. Idetë, këndvështrimet dhe historitë e tyre do të formësojnë qytetin e Kasselit në shtetin gjerman të Hessenit për 100 ditë, nga 18 qershori deri më 25 shtator.
32 vendet e ekspozitës janë të shtrira në të gjithë qytetin. Fokusi këtë vit është më pak te veprat individuale të artit dhe më shumë te proceset dhe projektet. Është një mundësi që të shkëlqejnë kolektivet e artistëve, jo emrat e mëdhenj.
“Documenta 15” u kurua nga kolektivi artistik indonezian “Ruangrupa”. Ata zgjodhën artistët pjesëmarrës dhe u kërkuan atyre të trajtojnë tema të tilla si të drejtat e refugjatëve, pjesëmarrja në bashkëpunim dhe fuqia e komuniteteve që punojnë së bashku.
Parimi i tyre udhëzues quhet “Lumbung” dhe bazohet në një koncept indonezian të një hambari orizi ku të korrat e tepërta ruhen dhe shpërndahen në mënyrë komunale për të mirën e të gjithëve.
I frymëzuar nga koncepti, kolektivi i artit i Berlinit ZK/U (Zentrum für Kunst und Urbanistik, ose Qendra për Art dhe Urbanistikë) ndërtoi një varkë nga një çati e vjetër prej druri, e cila i përkiste grupit të artistëve, arkitektëve dhe kuratorëve. Anija, e cila quhet “shtetësia”, po lundron nga Berlini në Kassel përgjatë rrugëve ujore të Gjermanisë në një udhëtim që do të zgjasë 60 ditë. Është një nga projektet e shumta unike të lidhura me ngjarjen e këtij viti.
Ndërtesa Fridericianum në Kassel strehon arkiva që dokumentojnë punën artistike dhe politike në vende të ndryshme nëpërmjet videove, fotove, posterave dhe objekteve.
Një nga grupet e përfshira është “Një tjetër Udhërrëfyes Afrika Cluster”, të cilët e përshkruajnë veten si një rrjet ndërkombëtar i “dijetarëve dhe praktikuesve të edukimit artistik dhe kulturor që punojnë në kontekste formale dhe joformale brenda Kontinentit Afrikan”.
“Mesazhi ynë është se Afrika ka më shumë për të ofruar sesa narrativa koloniale apo eurocentrike. Ne duam ta marrim vetë kontrollin e saj”, ka thënë Lineo Segoete nga ky grup.
Në katin e parë të godinës neoklasike gjendet “Goodskul”, një ambient banimi dhe pune për kolektivet. Me pak fat, vizitorët mund t'i gjejnë ata duke punuar, duke gatuar, duke u freskuar ose ndoshta duke kënduar karaoke.
Ka gjithashtu vepra arti të ekspozuara, si pikturat e mëdha të australianit Richard Bell të varura në muret lart. Aktivisti indigjen është ndoshta artisti më i njohur në “Documentan” e këtij viti.
“Dua që mesazhi ynë të arrijë në hemisferën veriore, vendet që kolonizuan pjesën më të madhe të botës”, ka thënë W. “Ata janë përfituesit e plaçkitjes. Por tani vjen koha e llogarisë”. Puna e Bellit shpesh prek tema koloniale dhe është kritike ndaj prodhimit të artit perëndimor.
Rruga për në sallën e “Documentas” të çon përmes një strukture të ngjashme me tunelin e bërë prej metali të valëzuar të ndryshkur. Nga këtu, Lazarus Gachanja i projektit të artit “Wajukuu” shpërthen zhurmë në rrugë nga kryeqyteti i Kenias, Najrobi. “Ky është komuniteti, vendi nga vijmë”, ka thënë ai. “Ajo që nuk e shihni është katrahura që na ndodh neve. Megjithatë, ne na pëlqen rruga ku jetojmë”.
© KOHA. Të gjitha të drejtat janë të rezervuara.
