Duartrokitje si kujtim për Ahmet Brahimajn, artistin e themeleve të baletit në Kosovë
Një video-material arkivor ka shpalosur në shtatë minuta rrugëtimin e Ahmet Brahimajt në botën e baletit, misionin e mesazhet e tij
Tashmë është shndërruar si një ritual që e enjtja në Teatrin Kombëtar të jetë mbrëmja e Baletit. Për Ahmet Brahimajn ishte një lloj feste më vete. Pikërisht të enjten, Baleti Kombëtar i Kosovës ka vendosur që themeluesin e njërin prej më meritorëve për artin e baletit në vend ta përkujtojë në njëvjetorin e vdekjes. Fjalime të shkurtra e një material arkivor i kanë paraprirë shfaqjes dedikuar atij. Është duartrokitur për atë që ka bërë e trashëgiminë që ka lënë pas
Premium
Tashmë është shndërruar si një ritual që e enjtja në Teatrin Kombëtar të jetë mbrëmja e Baletit. Për Ahmet Brahimajn ishte një lloj feste më vete. Pikërisht të enjten, Baleti Kombëtar i Kosovës ka vendosur që themeluesin e njërin prej më meritorëve për artin e baletit në vend ta përkujtojë në njëvjetorin e vdekjes. Fjalime të shkurtra e një material arkivor i kanë paraprirë shfaqjes dedikuar atij. Është duartrokitur për atë që ka bërë e trashëgiminë që ka lënë pas
Përderisa për gati dy dekada mbrëmja e së enjtes e ka gjetur në shkallët e Teatrit Kombëtar të Kosovës duke mirëpritur shikuesit e shfaqjeve të baletit, këtë të enjte Ahmet Brahimaj është “ngjitur” në skenë. Ka ardhur si fëmijë entuziast, balerin i roleve kryesore, udhëheqës institucional e edhe si rrëfim në shfaqje.
Baleti Kombëtar i Kosovës, nëpërmjet një shfaqjeje së cilës i ka paraprirë një ceremoni, e ka kujtuar Brahimajn në njëvjetorin e vdekjes.
Anëtari i gjeneratës së parë të balerinëve në Kosovë, themeluesi i Baletit Kombëtar të Kosovës e ish-drejtori i këtij institucioni vdiq në ditën e shtatë të majit të vitit të kaluar. Ai ishte 66-vjeçar. Vdekja e tij ishte konsideruar humbje e madhe për artin e kulturën në vend. Ishte përshkruar si njeri fisnik në jetë e në profesion. Pas luftës së fundit në vend, për gati dy dekada, ishte drejtor i Baletit Kombëtar të Kosovës, e nga fundi i vitit 2018 kryetar i Këshillit Drejtues të këtij institucioni. Prej më shumë se një viti para vdekjes vuante nga një sëmundje e rëndë.
“Ahmeti me kontributin e tij jetësor në kulturë mbetet një prej heronjve tanë popullor, të cilët i kanë dhënë shpirt vendit”, ka thënë ministri i Kulturës, Hajrulla Çeku
Nëpërmjet një videoje shtatëminutëshe, Brahimaj i është “kthyer” skenës si i ri entuziast, që më 1968 ishte përzgjedhur për t’u shkolluar për balerin. Kishte fatin që të bënte pjesë në gjeneratën e parë. Më pas janë shfaqur disa pamje ku midis tjerash Brahimaj luante në shfaqjet “Karmen” si Don Hosen, “Romeo e Xhuljeta” në rolin e Romeos, “Era dhe Kolona” si komandanti, “Besa” ku luante princin dhe “E bukura More” ku portretizonte Thanasin. Kishte luajtur në fiks 38 premiera baleti e disa shfaqje teatrore.
Në video është shpalosur edhe një tjetër etapë e Brahimajt. Lufta e fundit e kishte çuar në skaj të botës.
Teatri do të ishte shtëpia e tij edhe pas kthimit nga Kanadaja më 1999. Në vitin 2001 do t’i mblidhte kolegët e vjetër për ta inskenuar shfaqjen “Fyelltari”, premiera e së cilës u dha më 17 qershor. Shfaqja me koreografi të francezit Olivier Viaud do t’i kishte edhe tri repriza. Shërbeu si një intro e një projekti më të madh që Brahimaj po e bluante në kokë.
“Nuk ka qenë e lehtë, se janë rreth 10 vjet pa ushtruar prej kur ish-pushteti na ka nxjerrë nga Teatri. Ndryshe jam unë para 10 vjetëve, e ndryshe tash”, rrëfehet ai në videon e përgatitur nga BKK-ja. Aty tregohet se Brahimajt i kishte hyrë mendja që të shkolloheshin disa të rinj, në mënyrë që ta rithemelonte ansamblin e baletit. Së bashku me disa kolegë formuan klasën e baletit në kuadër të shkollës së muzikës “Prenk Jakova” në Prishtinë. Klasa e Ahmet Brahimajt u diplomua në vitin 2005 dhe është gjenerata e parë pas luftës e njëherësh edhe bërthama e atij që sot është Baleti Kombëtar i Kosovës. Prej vitit 2003 nxënësit i nxirrte në skenë me premiera. Tashmë kur ata ishin të gatshëm, i duhej edhe një tjetër veprim: institucionalizimi i Baletit Kombëtar të Kosovës. Këtë e arriti duke qenë pjesë e grupit punues për Ligjin e operës, filarmonisë dhe baletit, që u miratua në Kuvendin e Kosovës më 2005. Nën udhëheqjen e tij, BKK-ja ka dhënë shfaqje gjithandej Evropës.
Ministri i Kulturës, Hajrulla Çeku, ka folur pak para se të niste shfaqja “Sisters”, nën koreografi të Mehmet Ballkan, që si premierë e dhjetorit të vitit të kaluar i është kushtuar Brahimajt.
“Shfaqja e sotme i është dedikuar Ahmet Brahimajt, njërit prej figurave kyçe të baletit në Kosovë, fillimisht si pjesëtar i gjeneratës së parë të balerinëve e më pas si drejtor i institucionit. Ahmeti me kontributin e tij jetësor në kulturë mbetet një prej heronjve tanë popullor, që i kanë dhënë shpirt vendit. Ai i takon gjeneratës që e kanë mbajtur kulturën gjallë”, ka thënë Çeku. Sipas tij, baleti në Kosovë si medium është kulmi i disiplinës, kapaciteteve fizike, ekselencës njerëzore dhe mbi të gjitha i hirit kosovar.
“Për baletin kosovar ai e bëri pjesën e tij, madje në mënyrë të jashtëzakonshme. Tani është radha jonë”, ka thënë ministri Çeku.
E shkurtër në fjalim ka qenë bashkëshortja e Brahimajt, mësimdhënësja Zogëza Mulaku-Brahimaj.
“Disa njerëz lindin për të mos vdekur kurrë. Ahmeti është këtu. Këtu ndiej frymën e tij e mesazhin e tij”, ka thënë nga skena ku Brahimaj dikur i fliste publikut nëpërmjet lëvizjeve.
“Dhimbjen që e ndiej për Ahmetin ma kaplon krenaria që kisha një njeri si ai, me vlera humane. I përshëndes balerinët që jetësuan misionin e Ahmetit. U dëshiroj sukses e shëndet”, ka thënë ajo. Ka folur në frymën e bashkëshortit të saj. Ai zakonisht me thjeshtësi ka rrëfyer veprimtarinë. Tregonte për fshatin e tij e rininë larg televizorit e artit skenik.
“Disa njerëz lindin për të mos vdekur kurrë. Ahmeti është këtu. Këtu ndiej frymën e tij e mesazhin e tij”, ka thënë Zogëza Mulaku-Brahimaj, bashkëshortja e Ahmet Brahimajt
Ahmet Brahimaj u lind më 6 dhjetor të vitit 1953. Ishte në vitin e parë të shkollës së mesme në Pejë, kur autoritetet e asokohshme të Krahinës Socialiste të Kosovës do të vendosnin që një gjeneratë e të rinjve të edukohej për balet. Brahimaj do të përzgjidhej gjatë audicionit të mbajtur në disa shkolla të Kosovës.
“Ne nuk e dinim atëherë se çka është baleti. Nuk kishim parë as në televizor”, do të rrëfente ai kur e përshkruante atë periudhë. Kështu, grupi i parë i nxënësve nga viti 1968 deri më 1972 do ta përfundonte shkollën e baletit në Shkup. E, më 1972, ai së bashku me balerinët e tjerë u kthyen në Prishtinë, e pikërisht atë vit, në atë që ishte Teatri Popullor Krahinor, do të formohej Ansambli i Baletit. Nga viti 1985 deri në fillim të viteve ’90, kur ish-sistemi dëboi shqiptarët nga institucionet, ai udhëhiqte trupën e baletit të asaj kohe. E paslufta është një histori më vete.
“Punë, punë, punë”, janë fjalitë me të cilat balerini Kreshnik Musolli e përshkruan Brahimajn. Ushtruesi i tanishëm i detyrës së drejtorit të BKK-së ka thënë se sa ishte në skenë duke luajtur në shfaqjen “Sisters” i dukej sikur në publik është Brahimaj dhe pas shfaqjes do t’ia jepte ndonjë vlerësim.
“Gjithmonë na shkon mendja se është aty dhe pas shfaqjes do të ta thotë drejt se si ka shkuar loja”, ka thënë ai për KOHËN. Themelues e drejtues të pashoq të BKK-së e ka përshkruar Brahimajn. Sa u përket komenteve pas shfaqjeve, vitin e kaluar, ish-solistja Teuta Krasniqi, një prej balerinave që Brahimaj ia kishte besuar shumë role kryesore, kishte treguar për humorin e profesorit e drejtorit të saj.
“Ka ndodhur që pas shfaqjes e pyesja: ‘Profesor, si u duka? E ai përgjigjej: ‘Pse, a ishte ti në shfaqje a?’”, kishte kujtuar ajo.
Rrëfimet me Brahimajn balerinët i kanë të panumërta. Secila është një histori më vete. Janë rritur pranë tij, duke e kaluar shumicën e ditës në prova.
Brahimajt ndihmë të madhe në shkollimin e balerinëve të rinj pasluftës i kishte dhënë kolegu i tij i gjeneratës, Jonuz Beqiraj. Të enjten ai ka qenë i pranishëm në sallë, pavarësisht rrezikut që paraqet koronavirusi. Ka kujtuar se janë rritur bashkë në shkollën e baletit në Shkup.
“Kam qenë prej bashkëpunëtorëve kryesorë të tij për t’i shkolluar këto gjenerata”, ka thënë ai. E ka përshkruar Brahimajn si njeri të djathtë. Madje, për një moment i është kthyer fjalisë që e kishte thënë para fiks një viti.
“Ahmeti është heroi i artit në kohë lirie”, ka thënë Beqiraj.
Por, vetë Brahimaj, i cili gjithnjë mbështillej me thjeshtësi, balerinët i këshillonte që të punojnë sa më shumë, pasi publiku ka shije të hollë. “Vërehet në duartrokitje se a u ka pëlqyer shfaqja apo jo”, thoshte ai. Të enjten mbrëma, duartrokitjet për veprën e Brahimajt kanë qenë të gjata. Si për një njeri që krejt zellin për jetën e la në balet.
