Kulturë

Artistja e botës përrallore me kukulla

Nisi si një lloj pasioni duke modeluar personazhe prej filmave vizatimorë, por për Lorna Çekixhiun, e shkolluar për skenografi në Akademinë e Arteve në Tiranë, nuk mbeti i tillë. Me kukulla krijoi personazhet e saj unike, të cilave u jep jetë nëpërmjet animacionit. Shembull i një projekti të tillë është videoklipi për këngën “Frymë” të Vlashent Satës. “Kukullat me duken sikur frymojnë ndonjëherë, andaj mendoj se është shumë e fortë kjo ndjeshmëria që kam për kukullat”, thotë Çekixhi në një bisedë për KOHËN. “Mendoj për botën e tyre”

Janë fiks 138 vjet që nuk venitet përralla për marangozin Geppetto i cili prej druri skaliti kukullën dhe e pagëzoi me emrin Pinokio. Rrëfimi i shkruar nga italiani Carlo Collodi, i publikuar në vitin 1883 nën titullin “Aventurat e Pinokios”, është gjëja e parë që ndërmendet në takimin me botën artistike të Lorna Çekixhiut. Kukullat e saj shënjohen me surealizëm. Kanë elemente të kombinuara në një mënyrë të habitshme, që ngjajnë me personazhe të dala nga një ëndërr a përrallë. Shpërfaqin një intensitet të lartë të fantazisë. Nuk ka si të jetë tjetër kur gjithçka kishte nisur nga dashuria për personazhe të animuara që Çekixhiu i skiconte si fëmijë.

Fuqia te portreti

Skicat e saj të para ishin ato të animacionit të saj të preferuar, “SpongeBob”, sfungjerin e verdhë që punon në fund të detit në restorantin “Krusty Krab” që për herë të parë u shfaq në vitin 1999. Si shumë fëmijë ajo vizatonte personazhet që i kishte për zemër e me të cilët u rrit.

“Kur jemi të vegjël i skicojmë ato kukullat tona të para, personazhet tona të animuara dhe unë e kam pasur shumë në qejf SpongBobin dhe e kam filluar duke e pikturuar SpongeBobin e vogël dhe pastaj edhe personazhet e tjera. Sidoqoftë nuk e mendoja ndonjërën se do të punoja duke krijuar kështu personazhe për animacion”, tregon Çekixhi. Ajo nuk e dinte që pasioni i saj për kukullat do ta shoqëronte edhe kur të rritej. Ia nisi që të realizonte kukulla prej argjile në vitin 2018. Gjatë përfundimit të studimeve për skenografi në Akademinë e Arteve në Tiranë ajo gjente strehë duke eksploruar me kukulla.

Por edhe atëherë mendonte se ishte më shumë një pasion të cilit ia dedikonte kohën e lirë. Por, siç thotë edhe vetë, duke i dhuruar shumë dashuri e pa e kuptuar, e ktheu pasionin në profesion.

Image
Skenë nga videoklipi “Frymë” i Vlashent Satës me kukulla të Çekixhiut

Gregu, personazhi i parë që realizoi, ishte statik. I veshur me një mantel të zi e me krahët e strukur e hundën e faqet e skuqura, mbetet kukulla e preferuar e 23-vjeçares. Por edhe e shumë njerëzve që përcjellin punën e saj.

Çekixhi gjersa e mban me fanatizëm në duar kukullën e saj gjatë një interviste për KOHËN, tregon se është me fat që nuk e shiti.

“Dikush ka dashur që ta blejë Gregun, por fatmirësisht nuk i pëlqeu çmimi që unë i dhashë. Atëkohë nuk po e vija re mirë Gregun pasi që ishte vetëm portret, por kur përfundoi i tëri dhe u bë si trup, isha shumë e lumtur që përfundoi dhe Gregu nuk u shit”, potencon ajo.

Gregu është një elf. Një karakteristikë kjo për kukullat e para të realizuara nga Lorna që brenda këtyre viteve kanë evoluar. Sidoqoftë, çdoherë gjithçka nis me skicimin. Aty ajo shkrin imagjinatën e saj së cilës më pas i jep formë me argjilë. Sigurisht ndonjëherë ndodh që gjatë punës të mos i qëndrojë besnike skicimit. Megjithatë, Çekixhi beson se fuqia e kukullave qëndron te portreti. Aty fshihen edhe veçantitë e punës së mjeshtres së kukullave.

“Më janë kthyer në karakteristika hunda dhe faqet e kuqe. Nuk e di, mendoj se u japin një lloj ndjeshmërie, i bëjnë të duken sikur kanë ftohtë dhe më pëlqen që të mos jenë thjesht kukulla, por edhe të ngacmojnë me gjendjen emocionale që shprehin. Besoj që është pjesë shumë e rëndësishme në krijimtari pjesa emocionale”, thotë ajo.

{gallery}

Gjithçka nisi më 2018. Sot është një botë e tërë kukullash të realizuara prej Lorna Çekixhiut 


Animacioni që u jep jetë

Çekixhi tani nuk punon më me kukulla statike si Gregu. I vë në lëvizje. Pasi që u jep formë e ngjyrë portretit të punuar me argjilë dhe pasi që vë në fokus tiparet e fytyrës, ajo kalon në fazën tjetër. Bën skeletin me tel, trupit ia qep një shtresë të hollë sfungjeri dhe i vesh kostum. Më pas ia nis punës për skenografi.

“Tani përpiqem që t’i bëj më skelet dhe nuk e di, edhe këto më duken me interesante, me pjesën e skeletit të animueshëm, pasi që marrin më shumë jetë dhe mund t’i vendosësh në çfarëdolloj pozicioni”, thotë ajo. Për të, kukullat e animacionit janë si një instrument.

“Ato duhet të jenë të manipulueshme që të krijojnë gjithë ato lëvizjet, gjendjet emocionale. Kështu mendoj dhe ka ardhur gjithmonë duke u pasuruar bashkë me skenografitë, pasi që ajo është pjesë shumë e rëndësishme e jep të gjithë gjendjen”, thotë Çekixhi. Sipas saj, animacioni u jep jetë kukullave të saj.

Ajo që Çekixhi thotë, del në pah shumë qartë në projektin e saj të fundit ku kullat e saj i njoftoi edhe me publikun e gjerë. Realizoi dy kukulla për t’i dhënë shpirt videoklipit “Frymë” të kantautorit Vlashent Sata. Animacionin e kësaj kënge e realizoi së bashku me animatorin Joan Kamberaj. Gjithë ideja për realizimin e këtij animacioni nisi nga një varg i këngës, të cilën Sata ia ka dedikuar babait të tij të ndjerë.

“Me pas ditë se ish kenë/ e fundit puthja jote n’ ballë/ S’kisha lujtë/s’kisha bza/ i vogël isha ba.../Thu s’kisha ni kaq shumë mall, sot.../”, janë vargjet e këngës.

Image

Image
Vlashent Sata me personazhin e tij dhe skica e skenës së videoklipit

“Këtu doja që Vlashenti të bëhej realisht i vogël. Aty m’u duk sikur realisht ai po fliste. Bëra Vlashentin e vogël dhe skicova atë momentin që Vlashenti po e mban kukullën në dorë dhe kështu rrodhi pastaj i gjithë skenari”, tregon ajo. Në vidoklipin katërminutësh Vlashenti i vogël i animuar shihet duke kaluar kohën me babanë e tij: duke qëndruar në shtëpi, duke luajtur, lexuar e duke i rënë pianos. Sata filloi karrierën në moshë të re. U ngjit në skenë kur ishte 5 vjeç. I nxitur nga i ati, Loro Sata, një muzikolog dhe këngëtar tenor lirik, në moshën 6-vjeç Vlashenti nisi pianon. Në vitin 2002 shkoi në Francë për të vazhduar studimet.

Animacioni i këngës “Frymë”, publikuar më 28 mars, është si një episod jetësor i kantautorit të njohur e me stil unik.

“Duke vendosur këto momentet e vogla të jetës së përditshme, gjërat e vogla ndonjëherë i marrim për të mirëqena, pasi që kështu e kuptova edhe unë këngën dhe pastaj ajo pjesa e qiellit për t’u dhënë akoma më shumë magji këtyre momenteve kaq të thjeshta”, tregon Çekixhiu, e cila ka lindur në Tiranë ku edhe jeton.

Universi paralel

Njëlloj si shikuesve edhe asaj i pëlqen kur i sheh kukullat e saj duke lëvizur, fluturuar e duke bërë gjithë ato veprime që ua mundëson animacioni. Lorna kombinon artin, skenografinë e kostumografinë në mënyrë të duhur me njëra-tjetrën. Ajo krijon një botë magjike ku kukullat e saj të argjilës krijojnë përshtypjen se jetojnë në një univers paralel.

“Kukullat më duken sikur frymojnë ndonjëherë, andaj mendoj se është shumë e fortë kjo ndjeshmëria që kam për kukullat”, thotë ajo. Tregon se gjersa realizon kukullat e saj në mendje krijon një botë për to. E kësaj bote pastaj mundohet që t’i japë formë.

“Mendoj për botën e tyre. Mendoj se nuk janë në këtë realitet, janë në një realitet tjetër shumë interesant, dhe atë përpiqem që sa më shumë ta jap”, thekson ajo.

Image
Skenë nga animacioni “Metamorfoza” bazuar në veprën e Kafkës, i cili është në fazën e produksionit

Si një punuese e kukullave, por edhe si animatore, Lorna i është përveshur projektit të saj të ri. Shumicën e kohës e kalon në studion e produksionit “Papadhimitri”. Aty është duke punuar në animacionin e saj të shkurtër “Metamorfoza” bazuar në librin me të njëjtin titull të Franz Kafkës. Edhe në këtë animacion kukullat e saj, ani pse nuk janë elf, kanë hundën e faqet e skuqura. Çekixhi beson se të punojë kukulla është gjëja që e do dhe që e bën më së miri. Pasionin e saj dëshiron që ta ndajë edhe me të tjerët, duke i lënë kukullat e saj të vazhdojnë rrugëtimin e tyre, përmes projekteve që do kenë edhe vulën e saj.