Donald Trump dhe Papa Leoni: Dy amerikanë në majë të botës

Për herë të parë në histori, dy nga figurat më të fuqishme në botë – presidenti i Shteteve të Bashkuara dhe Papa i Kishës Katolike – janë amerikanë. Ky zhvillim i paprecedentë ka ngjallur diskutime të thella mbi ndikimin amerikan në skenën botërore dhe kontrastin e theksuar mes dy udhëheqësve që përfaqësojnë vizione dhe vlera krejt të ndryshme.

Motoja e një udhëheqësi botëror amerikan të sapozgjedhur: “Luftoni!”. Tjetri e prezantoi veten te bota me fjalën e tij të parë publike si papë: “Paqe”.

Kontrasti midis presidentit Donald Trump dhe Papa Leonit XIV të lindur në Çikago nuk mund të ishte më i theksuar - politikisht, personalisht ose në pikëpamjet e tyre të gjera. Ata udhëheqin në role dhe fusha të ndryshme.

Por zgjedhja historike e Leonit, javën e kaluar, për të udhëhequr 1.4 miliardë katolikët e botës si papa i parë i lindur në Shtetet e Bashkuara të Amerikës do të thotë se dy njerëzit më të fuqishëm në planet janë amerikanë. Kjo ngre pyetje në lidhje me ndikimin amerikan në një kohë kur luftërat me tarifat ekonomike të Trumpit dhe kërcënimet “në një mënyrë ose në tjetrën” kanë përmbysur tetë dekada të rendit global dhe kanë shkaktuar mosbesim midis aleatëve ndaj Shteteve të Bashkuara të Amerikës.

Perspektiva e pushtetit të madh amerikan në gjeopolitikë konsiderohet gjerësisht si një arsye pse Kisha Katolike nuk kishte zgjedhur një amerikan në papat gjatë historisë gati 250-vjeçare të vendit. Derisa tani ish-kardinali Robert F. Prevost i Çikagos - Papa Leoni XIV - u zgjodh javën e kaluar për të qenë papa i 267-të.

“Ironia e zgjedhjes së Leonit është se shumë njerëz në pjesën tjetër të botës do ta shohin atë si “një shenjë shprese” - si një amerikan që mund të flasë në emër të tyre në vend që të veprojë kundër tyre”, tha David Gibson, drejtor i Qendrës për Fe dhe Kulturë të Universitetit Fordham.

Papa Leoni - një amerikan ndryshe në skenën botërore

Tronditja dhe kënaqësia e zgjedhjes së kardinalit jo shumë të njohur u zhvendosën shpejt në një diskutim të ashpër rreth asaj se si maja e rendit global përbëhej nga dy amerikanë.

Trump njihet për faktin se nuk i pëlqen të ndajë vëmendjen ose supremacinë, siç e bën të qartë qasja e tij e politikës së jashtme “Amerika e para”. Katolikët amerikanë zgjodhën Trumpin mbi rivalen e tij demokrate, Kamala Harris.

Në një apel të dukshëm për ta, Trumpi postoi një imazh të gjeneruar nga inteligjenca artificiale të vetes të veshur si papë gjatë ditëve të zisë për Papa Françeskun, i cili vdiq më 21 prill. Ky veprim nuk u vlerësua nga disa katolikë dhe italianë. Trumpi e mohoi se e kishte postuar vetë imazhin dhe tha se kushdo që ishte ofenduar “nuk mund të pranojë shaka”. Ai këmbënguli se “katolikëve u pëlqeu shumë”.

Megjithatë, Trumpi i uroi Leonit të gjitha të mirat dhe e quajti një nder të madh që Papa i ri ishte amerikan.

Ndërkohë, Papa Leoni është në disa kuptime edhe një politikan, me një sjellje të qetë dhe qasje të të folurit me kardinalët e tij në grupe të vogla para konklavës, thanë ata. Edhe pse lindi në Çikago, Leoni - atëherë Prevost - kaloi dy dekada si misionar në Peru përpara se të emërohej nga Papa Françesku në vitin 2023 për të udhëhequr zyrën e fuqishme të Vatikanit që verifikon peshkopët në të gjithë botën.

Ai nuk do të ishte papa i parë që do të përfshihej në politikën botërore. Papa Gjon Pali II, për shembull, me të drejtë vlerësohet për ndihmën në rrëzimin e komunizmit. Por Leoni hyn në papat pasi tashmë e ka kritikuar zëvendëspresidentin JD Vance, katolikun me profilin më të lartë në politikën amerikane, në mediat sociale. Leoni është në kundërshtim me administratën e tanishme amerikane për çështje të tilla politike si imigracioni – tema kryesore e Trumpit - dhe mjedisi.

Ashtu si Trump, Leoni e ka kthyer vëmendjen e tij te media. Të hënën në Vatikan, ai bëri thirrje për lirimin e gazetarëve të burgosur dhe pohoi thirrjen që të gjithë të mbrojnë dhuratën e çmuar të fjalës së lirë dhe të shtypit. Në të kundërtën, qasja e Trumpit ndaj gazetarëve ka qenë luftarake, nga Shtëpia e Bardhë deri te gjykatat.

Trumpi dhe Papa Leoni, në “korsi të ndryshme” si udhëheqës

Në fillim të shkurtit, Leoni - atëherë ende Prevost - ndau një artikull nga një botim katolik me titullin, “JD Vance gabon: Jezusi nuk na kërkon të krahasojmë dashurinë tonë për të tjerët”.

Kjo ndodhi disa ditë pasi Vance - një i konvertuar në katolik - diskutoi për imigracionin në një intervistë për Fox News duke iu referuar një parimi të krishterë, “që e do familjen tënde dhe pastaj e do të afërmin tënd, dhe pastaj e do komunitetin tënd, dhe pastaj i do bashkëqytetarët e tu, dhe pastaj pas kësaj, i jep përparësi pjesës tjetër të botës”.

Leoni, duke folur italisht me mijëra të mbledhur në Sheshin e Shën Pjetrit, përshkroi një vizion të ndryshëm për Kishën dhe marrëdhëniet njerëzore: “Ne duhet të jemi një kishë që punon së bashku për të ndërtuar ura dhe për të mbajtur krahët hapur, si ky shesh, mikpritës”.

Vance sugjeroi që papati është “më i madh” se politika dhe mediat sociale. “Është shumë e vështirë të përfshihet një institucion 2.000-vjeçar në politikën e Amerikës së vitit 2025”, tha ai gjatë një interviste me komentatorin konservator Hugh Hewitt, duke shtuar se “është më mirë për të gjithë ne nëse lejojmë që kisha të jetë për shpëtimin e shpirtrave”.

Në ngritjen e Trumpit në të njëjtën kohë me Leonin, “ungjilli takon kulturën”, tha Steven Millies, drejtor i qendrës “Bernardin” në Unionin Teologjik Katolik në Çikago. Feja dhe politika, shtoi ai, janë të çorientuara, sepse janë “të orientuara drejt qëllimeve të ndryshme”.

“Ajo që bënin si Françesku ashtu edhe kardinali Prevost ishte të ishin peshkopë - duke mësuar Ungjillin dhe duke na kujtuar se Ungjilli është gjithmonë në anën e të varfërve dhe të vuajturve”, tha Millies në një përgjigje me email. “Kjo nuk është rruga e Trumpit si president, yll i reality showt apo një biznesmen”.

Sa amerikan është botëkuptimi i Papa Leonit?

Në kohën e Leonit në Peru - ai ishte qytetar i të dyja vendeve – kjo mund t’i jepte atij një pamje më të gjerë të njerëzimit dhe pushtetit, si dhe të fesë dhe politikës, thonë studiuesit.

Përtej dallimeve të dukshme të personalitetit me Trumpin, Leoni pritet ta ushtrojë pushtetin ndryshe - për shembull, së pari ndaj njerëzve më në nevojë, ndërsa Trumpi ndërpreu ndihmën amerikane. Leoni nuk i përmendi rrënjët e tij amerikane gjatë fjalimit të tij të parë, as nuk foli në anglisht -  shenjë kjo, sipas disa vëzhguesve të Vatikanit, e prioriteteve të tij globale.

“Edhe pse është faktikisht e vërtetë që Leoni është papa i parë i lindur në SHBA, ka më shumë kuptim të mendojmë për të si papën e dytë të Amerikës. Kjo sfidon qasjen ‘Amerika e para’ dhe e imagjinon rajonin në mënyrë më holistike, siç bëri Papa Françesku i pari, me qendrën e tij të gravitetit në jugun global”, tha Raul Zegarra, profesor asistent i studimeve teologjike katolike romake në Shkollën e Teologjisë në Harvard.

“E gjithë kjo tregon një papë që e kupton lidershipin global përmes dialogut në vend të izolimit; i cili e kupton pushtetin përmes shërbimit, në vend të dominimit”, tha ai. “Është e vështirë të imagjinohet një kontrast më i mprehtë me administratën aktuale në SHBA”.

Për të dëgjuar disa nga kardinalët amerikanë ta thonë këtë, Leoni në të vërtetë nuk është aq amerikan në stil apo pikëpamje, dhe trashëgimia e tij amerikane luajti pak ose aspak rol në zgjedhjen e tij si papë. Por Trump qëndroi pezull mbi procedurat.

Gjashtë kardinalë amerikanë që kishin marrë pjesë në konklavë dolën në skenë në një konferencë për shtyp, ndërsa “Born in the USA” dhe “American Pie” dëgjoheshin nga altoparlantët. Pastaj, njëri pas tjetrit minimizuan rrënjët amerikane të Leonit. Njëri citoi një frazë që qarkullonte, se Leoni është “më së paku amerikan nga kardinalët amerikanë”. Disa thanë se prisnin që Leoni të ishte një “ndërtues urash” me administratën Trump.

Të pyetur nëse kardinalët e zgjodhën Leonin për ta “balancuar” Trumpin, disa thanë jo.

“Nuk mendoj fare se kardinalët e mi vëllezër do ta kishin menduar atë si një ‘kundërpeshë’ ndaj ndonjë personi të vetëm”, ​​tha kardinali Timothy Dolan, kryepeshkop i Nju-Jorkut.

“Pa dyshim që kardinalët ishin mjaft të vetëdijshëm për gjërat që kishin ndodhur në Shtetet e Bashkuara, deklaratat që ishin bërë, veprimet politike që ishin ndërmarrë”, tha Wilton Gregory, kryepeshkop emeritus i Uashingtonit. Por qëllimi i konklavës, tha ai, ishte të zgjidhte “kush prej nesh” mund ta forconte besimin.