A do të përplasen SHBA-ja dhe Rusia në Ukrainë?

Marrëveshja e paqes e vitit 2015, e ndërmjetësuar nga Franca dhe Gjermania, ndihmoi në përfundimin e betejave në shkallë të gjerë, por përpjekjet për të arritur një zgjidhje politike kanë dështuar dhe përleshjet sporadike kanë vazhduar përgjatë vijës së tensionuar ndërmjet palëve

Zyrtarët ukrainas dhe ata perëndimorë janë të shqetësuar se grumbullimi i trupave ruse pranë Ukrainës mund të sinjalizojë planet e Moskës për të pushtuar ish-republikën sovjetike.

Kremlini ngulmon se nuk e ka këtë qëllim dhe ka akuzuar Ukrainën dhe mbështetësit e saj perëndimorë se këto janë pretendime sa për të mbuluar planet e tyre të supozuara agresive.

Është e paqartë nëse përqendrimi i trupave ruse paralajmëron sulm të afërt. Presidenti rus, Vladimir Putin, kërkon garanci perëndimore që përjashtojnë zgjerimin e NATO-s në Ukrainë, dhe rritja mund të pasqyrojë një përpjekje për të mbështetur mesazhin. Ja një vështrim i tensioneve aktuale:

Ku është thelbi i përplasjes?

Rusia aneksoi Gadishullin e Krimesë së Ukrainës në vitin 2014, pasi presidenti aleat i Moskës u rrëzua nga pushteti nga protestat masive. Disa javë më vonë Rusia mbështeti fuqishëm kryengritjen separatiste që shpërtheu në lindje të Ukrainës.

Ukraina dhe Perëndimi e akuzuan Rusinë për dërgimin e trupave dhe armëve të saj për të mbështetur rebelët. Moska e mohoi këtë, duke akuzuar se rusët që iu bashkuan separatistëve ishin vullnetarë.

Më shumë se 14.000 njerëz kanë vdekur në luftimet që shkatërruan qendrën industriale lindore të Ukrainës të njohur si Donbas.

Marrëveshja e paqes e vitit 2015, e ndërmjetësuar nga Franca dhe Gjermania, ndihmoi në përfundimin e betejave në shkallë të gjerë, por përpjekjet për të arritur një zgjidhje politike kanë dështuar dhe përleshjet sporadike kanë vazhduar përgjatë vijës së tensionuar ndërmjet palëve.

Në fillim të këtij viti, shkeljet e armëpushimit në Lindje dhe përqendrimi i trupave ruse pranë Ukrainës nxitën frikën e luftës, por tensionet u zvogëluan kur Moska tërhoqi pjesën më të madhe të forcave të saj pas manovrave në prill.

Prania ushtarake në kufi

Zyrtarët e Inteligjencës amerikane vlerësuan javën e kaluar se Rusia po planifikon të vendosë rreth 175.000 trupa dhe pothuajse gjysma e tyre janë tashmë të stacionuara përgjatë pikave të ndryshme pranë kufirit të Ukrainës në përgatitje për një pushtim të mundshëm që mund të fillojë në fillim të vitit 2022.

Ukraina është ankuar se Moska ka mbi 90.000 trupa jo fort larg kufirit të dy vendeve pas manovrave masive në Rusinë perëndimore në vjeshtë.

Ministria e Mbrojtjes e Ukrainës njoftoi se njësitë e ushtrisë së 41-të ruse kanë qëndruar pranë Yelnyas, qytet rreth 260 kilometra në veri të kufirit ukrainas.

Ministri ukrainas i Mbrojtjes, Oleksii Reznikov, u tha ligjvënësve të premten se numri i trupave ruse pranë Ukrainës dhe në Krimenë e aneksuar nga Rusia vlerësohet në 94.300 sosh, duke paralajmëruar se një "përshkallëzim në shkallë të gjerë" është i mundur në janar.

Për më tepër, komandanti i përgjithshëm i forcave të armatosura të Ukrainës thotë se Rusia ka rreth 2.100 trupa e personel ushtarak në lindjen e kontrolluar nga rebelët e Ukrainës dhe se oficerët rusë mbajnë të gjitha pozicionet komanduese në forcat separatiste. Moska e ka mohuar vazhdimisht praninë e trupave të saj në Ukrainën lindore.

Rusia nuk ka dhënë asnjë detaj në lidhje me numrin dhe vendndodhjen e trupave të saj, duke thënë se vendosja e tyre në territorin e saj nuk duhet ta shqetësojë askënd.

Çfarë do Moska?

Kremlini ka akuzuar Ukrainën për dështimin e respektimit të Marrëveshjes së paqes të vitit 2015 dhe ka kritikuar Perëndimin për dështimin për të inkurajuar pajtueshmërinë e Ukrainës. Marrëveshja ishte një grusht shtet diplomatik për Moskën, duke kërkuar që Ukraina t'u jepte autonomi të gjerë rajoneve rebele dhe të ofronte një amnisti gjithëpërfshirëse për rebelët.

Ukraina, nga ana tjetër, ka vënë në dukje shkeljet e armëpushimit nga separatistët e mbështetur nga Rusia dhe këmbëngul se ekziston një prani e vazhdueshme e trupave ruse në lindjen rebele, pavarësisht mohimeve të Kremlinit.

Mes akuzave, Rusia ka refuzuar një takim katërpalësh me Ukrainën, Francën dhe Gjermaninë, duke thënë se është i padobishëm duke pasur parasysh refuzimin e Ukrainës për t'iu përmbajtur Marrëveshjes së vitit 2015.

Moska ka kritikuar ashpër SHBA-në dhe aleatët e saj të NATO-s për sigurimin e armëve Ukrainës dhe mbajtjen e stërvitjeve të përbashkëta, duke thënë se kjo inkurajon trupat ukrainase të përpiqen të rimarrin me forcë zonat e kontrolluara nga rebelët.

Në fillim të këtij viti Putin tha në mënyrë ogurzezë se përpjekja ushtarake e Ukrainës për të rimarrë lindjen do të kishte "pasoja të rënda për shtetësinë ukrainase".

Putin ka theksuar fuqimisht se aspiratat e Ukrainës për t'u anëtarësuar në NATO përfaqësojnë një vijë të kuqe për Moskën dhe gjithashtu ka shprehur shqetësimin për planet e disa anëtarëve të NATO-s për të ngritur qendra trajnimi ushtarake në Ukrainë. Ai tha se kjo do t'u jepte atyre një bazë ushtarake atje edhe pa u anëtarësuar Ukraina në NATO.

Javën e kaluar Putin theksoi se Rusia do të kërkojë "garanci të besueshme dhe afatgjata sigurie" nga SHBA-ja dhe nga aleatët e saj "që do të përjashtonin çdo lëvizje të mëtejshme të NATO-s drejt Lindjes dhe vendosjen e sistemeve të armëve që na kërcënojnë në afërsi të territorit rus".

Ai akuzoi se "kërcënimet po rriten në kufirin tonë perëndimor", me NATO-n që e vendos infrastrukturën e saj ushtarake më afër Rusisë dhe i ofroi Perëndimit të angazhohej në bisedime thelbësore për këtë çështje, duke shtuar se Moskës do t'i duheshin jo vetëm garanci verbale, por "garanci ligjore”.

Këshilltari për çështjet e jashtme i Putinit, Yuri Ushakov, tha se lideri rus do të kërkojë këto garanci në një video-telefonatë me presidentin amerikan, Joe Biden, të caktuar për të martën, por shumë ish-diplomatë të SHBA-së dhe NATO-s thonë se çdo kërkesë e tillë ruse ndaj Bidenit nuk do të ishte fillestare. Vetë Bideni tha të premten se ai nuk e "pranon vijën e kuqe të askujt".

A është real kërcënimi për invazion rus?

Rusia hodhi poshtë diskutimet për një komplot pushtimi si fushatë shpifjeje e Perëndimit dhe akuzoi se pretendimet mund të fshehin qëllimin ukrainas për një sulm në Lindje. Ukraina mohon plane të tilla.

Disa vëzhgues e interpretojnë grumbullimin e trupave si demonstrim nga Putini se Rusia është e përgatitur të ngrejë aksionet për ta bindur NATO-n të respektojë vijat e kuqe të Moskës dhe të ndalojë dërgimin e trupave dhe armëve në Ukrainë.

Muajin e kaluar Putin vuri në dukje me kënaqësi se paralajmërimet e Moskës më në fund kanë nxitur vëmendje dhe se shkaktuan "stres të caktuar" në Perëndim. Ai shtoi: “Është e nevojshme t'i mbajmë ata në atë gjendje për aq kohë sa të jetë e mundur, në mënyrë që të mos u shkojë mendja të organizojnë ndonjë konflikt në kufijtë tanë perëndimorë që nuk na duhet”.

Zyrtarët amerikanë pranuan se qëllimet e Moskës janë të paqarta, por theksuan sjelljen e Rusisë në të kaluarën si shkak për shqetësim.

Biden u zotua të premten se do ta bëjë "shumë, shumë të vështirë" për Putinin të sulmojë Ukrainën, duke thënë se një sërë nismash të reja që vijnë nga administrata e tij synojnë të pengojnë agresionin rus.