Botë

Ekstremistët ngrenë krye nga suksesi i talebanëve

Ka shqetësime se Afganistani do të bëhet përsëri një bazë për militantët që të komplotojnë kundër Perëndimit, si sulmet e 11 shtatorit 2001, që shtynë Shtetet e Bashkuara të Amerikës të pushtojnë Afganistanin dhe më vonë Irakun

Pak ditë pas marrjes nën kontroll të Afganistanit nga talebanët, një kolonë militantësh kaloi nëpër qytetin Idlib në veriperëndim të Sirisë me makina që mbanin flamujt bardhezi të grupit. U binin borive dhe qëllonin me armë në ajër.

Festimet nga një grup i Al-Qaedas në një cep të largët të Sirisë së shkatërruar nga lufta ishin një shprehje e triumfit nga grupet radikale islamike prej Rripit të Gazës në Pakistan dhe Afrikën Perëndimore, të cilat e shohin largimin e Amerikës së dëmtuar nga dhuna nga Afganistani si një mundësi për ta rikonfirmuar praninë e tyre.

Për grupe të tilla, largimi kaotik i SHBA-së pas rënies së forcave të sigurisë që kishte stërvitur për dy dekada është një dhuratë, duke përmendur mesazhin se Washingtoni përfundimisht braktis aleatët dhe se mposhtja e ushtrive të fuqishme është e mundur me durim të mjaftueshëm.

“Suksesi i talebanëve hap rrugën për grupet radikale që t’i rrisin operacionet e tyre të rekrutimit në nivel global. Është shumë më e lehtë për ta tani dhe ka më shumë prirje për ngritje të tyre”, thotë Hassan Abu Haniyeh, ekspert i militantëve islamikë me bazë në Aman të Jordanisë.

Pavarësisht miliarda dollarëve të shpenzuar nga SHBA-ja dhe NATO-ja gjatë gati 20 vjetëve për t’i ndërtuar forcat afgane të sigurisë, talebanët pushtuan pothuajse të gjithë Afganistanin në pak më shumë se një javë në kohën kur po bëhej tërheqja e trupave amerikanë. Grupi fundamentalist hyri në Kabul më 15 gusht pasi qeveria u rrëzua dhe luftoi presidentin Ashraf Ghani që iku menjëherë nga vendi.

Që atëherë, dhjetëra-mijëra njerëz të dëshpëruar për të ikur nga një vend i qeverisur nga talebanët janë përpjekur të largohen ose tashmë janë evakuuar me fluturimet drejt shteteve të perëndimit.

“Ngjarjet që po zhvillohen në Afganistan u kanë dhënë grupeve xhihadiste dhe kundërshtarëve amerikanë arsye për të festuar dhe aleatëve të Amerikës në rajon arsye për t'u ndier në ankth”, ka thotë Abu Haniyeh. “Ata tani mendojnë se Amerika mund t'i braktisë një ditë, njësoj si qeveria e Ashraf Ghanit”.

Ka shqetësime se Afganistani do të bëhet përsëri një bazë për militantët që të komplotojnë kundër Perëndimit, si sulmet e 11 shtatorit 2001, që shtynë Shtetet e Bashkuara të Amerikës ta pushtojnë Afganistanin.

“Kjo është historia që do të ndikojë te luftëtarët xhihadistë në të gjithë globin për dekadën e ardhshme, njësoj si fitorja mbi sovjetikët në Afganistan në vitet '80 frymëzoi xhihadistët në të gjithë botën gjatë gjithë viteve 1990 dhe madje edhe më pas”, thotë Elie Tenenbaum, drejtoreshë e Qendrës së studimeve të sigurisë në Institutin Francez të Marrëdhënieve Ndërkombëtare.

Në një kthesë të madhe, fitorja e talebanëve gjithashtu rriti pasurinë e rivalëve të tyre në Afganistan - një degë lokale e rrjetit të Shtetit Islamik. Të enjten, grupi mori përgjegjësinë për sulmin vetëvrasës në të cilin mbetën të vdekur më shumë se 100 persona, përfshirë 13 anëtarë të shërbimit amerikan.

Image

Ka shqetësime se Afganistani do të bëhet përsëri një bazë për militantët që të komplotojnë kundër Perëndimit, si sulmet e 11 shtatorit 2001, që shtynë Shtetet e Bashkuara të Amerikës ta pushtojnë Afganistanin

Problemi i talebanëve

Talebanët tani duhet të luftojnë me një ISIS më të guximshëm, i cili po sfidon sundimin e tyre me militantët që janë shumë më radikalë. Radhët e grupit janë përforcuar pasi talebanët liruan të burgosurit gjatë marrjes së kontrollit të Afganistanit.

Një editorial në gazetën e grupit Shteti Islamik javën e kaluar i talli talebanët, duke i akuzuar ata për bashkëpunim me SHBA-në.

“Amerika në fakt e bëri atë. Ata më në fund ngritën një 'Mullah Bradley'”, shkruhej në këtë editorial, duke përdorur një emër që kishte krijuar për talebanët në një referencë të dukshme për automjetin luftarak të SHBA-së. Grupi gjithashtu premtoi një fazë të re në “xhihadin e tij të bekuar” kundër Perëndimit.

Analistët thonë se suksesi i talebanëve dhe tërheqja e Shteteve të Bashkuara galvanizohen dhe u japin një nxitje motivuese kundërshtarëve dhe grupeve xhihadiste të Amerikës në të gjithë botën.

Sayyed Hassan Nasrallah, udhëheqësi i grupit militant shiit Hezbollah në Liban, në një fjalim gjatë së premtes se ajo që po ndodh në Afganistan “është një portretizim i humbjes së plotë të Amerikës dhe rënies dhe dështimit të SHBA-së në rajon”.

Në Sirinë Veriore, një deklaratë nga Hayat Tahrir al-Sham, grup i al-Qaedas atje, thoshte se fitorja e talebanëve dëshmoi se asnjë okupim nuk mund të zgjasë përgjithmonë. Udhëheqësi i lëvizjes radikale palestineze Hamas, i cili sundon Rripin e Gazës, përgëzoi udhëheqësin e talebanëve për “ndaljen e pushtimit amerikan”.

Në Pakistan, udhëheqësi i Jaish-e-Mohammad, Mohammad Azhur, përdori gazetën e grupit për të trumbetuar fitoren e talebanëve, duke thënë se do të frymëzojë muxhahedinët, ose luftëtarët e shenjtë, “në të gjithë botën për të vazhduar luftën e tyre për Islamin”. Luftëtarët e grupit morën merita për sulmin e vitit 2019 në rajonin e Kashmirit, në të cilin mbetën të vrarë 40 ushtarë indianë dhe gati sa nuk nxiti luftën mes dy shteteve me fuqi bërthamore.

Image

Rreziku më i madh, sipas analistëve, është në vendet e paqëndrueshme me qeveri të dobëta dhe histori kryengritjesh, siç janë Iraku, Siria, Jemeni dhe Libia

Motivimi nga Afganistani

Amir Rana, drejtor ekzekutiv i Institutit të Studimeve të Paqes me bazë në Islamabad, thotë se ngjarjet në Afganistan mund të frymëzojnë grupet sunite të cilat po zhvillojnë beteja sektare kundër shiitëve. Grupet anti-shiite Lashkar-e-Janghvi dhe Sipah-e-Sahaba në Pakistan kanë mbrojtur fitoren e talebanëve, duke ngritur frikën se ata mund t’i rifillojnë aktivitetet e tyre vdekjeprurëse.

Heni Nsaibia, studiuese në Sahel në Projektin e Vendndodhjes dhe Ngjarjeve të Konflikteve të Armatosura, thotë se suksesi i talebanëve do të ishte një nxitje motivuese për ekstremistët në Afrikën Perëndimore, duke treguar se durimi dhe këmbëngulja mund të paguhen.

Rreziku më i madh, sipas analistëve, është në vendet e paqëndrueshme me qeveri të dobëta dhe histori kryengritjesh, siç janë Iraku, Siria, Jemeni dhe Libia.

Ka jehona të vitit 2014, kur grupi i Shtetit Islamik doli nga kaosi i konflikteve në Irak dhe Siri, kapi një zonë gjigante të territorit që përfshinte të dy vendet dhe shpalli një “kalifat” pasi u rrëzuan forcat irakiane të stërvitura nga SHBA-ja. Sulmet terroriste në Evropë dhe më gjerë pasuan para se ISIS-i të mposhtej në vitin 2017, por përpjekjet për t’u rigrupuar janë vërejtur në dy vjetët e fundit, me sulme të reja në Irak dhe Siri.

Një raport i Këshillit të Sigurimit të OKB -së javën e kaluar tërhiqte vërejtjen se kërcënimi ndaj sigurisë ndërkombëtare nga grupi i Shtetit Islamik po rritet, duke treguar një zgjerim “alarmues” të degëve të tij në Afrikë dhe fokusin në një rikthim në Siri dhe Irak.

Raporti bënte me dije se ISIS-i dhe grupet tjera terroriste kanë përfituar nga “përçarja, ankesat dhe pengesat në zhvillim” të shkaktuara nga pandemia COVID-19.

Abu Haniyeh, analisti në Aman, thotë se humbja e perceptuar e forcave amerikane në Afganistan nga një grup radikal po jehon mes individëve të frustruar në të gjithë botën dhe do të ketë pasoja të përhapura në vitet e ardhshme.

“Kjo jep shpresë për grupet ekstremiste në të gjithë botën”, thotë ai.