Kushtrim Gara nga Komisioni qeveritar për të pagjeturit ka thënë se vetëm presioni ndërkombëtar mbi Serbinë mund të kontribuojë në zgjidhjen e rasteve të personave të zhdukur nga lufta e Kosovës.
Në emisionin “60 Minuta” në KTV, Gara ka përsëritur se Serbia në vazhdimësi me lojëra politike e zvarrit procesin e kërkimit për të zhdukurit. Ai ka thënë se vetëm për shkak të presionit ndërkombëtar, Serbia ka lejuar gërmimet në lokacionet e varrezave masive.
“Është më se e nevojshme të vazhdohet me presionin. Pashmangshëm është thirrje e të gjitha institucioneve, e shoqërisë, e familjeve... Jo vetëm presion, por edhe veprim i bashkësisë ndërkombëtare duke vënë në dispozicion pamjet satelitore, mbi bazën e të cilave u lokalizua lokacioni i saktë duke shkurtuar atë kohën e lojës politike të Serbisë”, ka thënë ai fillimisht teksa ka përsëritur se pavarësisht nisjes apo hapave të parë, Serbia vazhdon të zvarrisë procesin.
Sipas tij, duke u nisur nga përvoja e deritashme “vetëm presioni i bashkësisë ndërkombëtare mund të bëjë lëvizje tek institucionet e Serbisë dhe mund të kontribuojë direkt në zgjidhjen e rasteve të personave të zhdukur”.
Ai ka thënë se ndërkombëtarët mund të kontribuojnë edhe me sigurimin e informacioneve për lokacione, por edhe me garancitë për data se kur mund të nisë gërmimi apo të vazhdojë. Gara ka thënë se Kosova ka bërë në vazhdimësi kërkesë që të rikthehen gërmimet, por se sipas tij, pavarësisht zotimeve nga pala e Serbisë ende nuk ka datë konkrete se kur mund të lejohet një gjë e tillë.
Ai ka paralajmëruar takim në shtator me palën serbe.
Madje Gara tek ka treguar për një takim në qershor, ka thënë se pavarësisht zotimeve për nisje të gërmimeve në një lokacion në Kozhle, kjo s’ka ndodhur gjatë gjithë verës.
“Jo që nuk ka pasur vazhdim të gërmimeve, por për më shumë se një muaj e gjysmë ka qenë zonë e përfshirë nga zjarri. Gjatë tërë kohës kemi pasur insistim se nëse ky rast mund të dëmtojë varrin masiv. Mënyra se si është menaxhuar ka qenë shumë shqetësuese. Kemi ngritur shqetësim përmes Kryqit të Kuq. Pala serbe ka thënë se zjarri nuk ka përfshi lokacionin në varrin masiv. Kjo tingëllon paradoksale. Nëse vazhdimisht kemi pasur përgjigje se nuk po saktësohet varri masiv në Kozhle, për një moment kemi përgjigje se nuk është përfshirë nga zjarri. Tingëllon paradoks, por me rëndësi të jetë pjesë e agjendës”, ka thënë ai.
“Turpi i këtij shekulli”, është emri që ai ia ka vënë politizimit të procesit nga ana e Serbisë.
Gara ka thënë se kërkesë imediate e Kosovës mbetet qasja në arkivat e Serbisë.
Gjatë luftës së viteve 1998-1999 në Kosovë, janë vrarë rreth 13 mijë persona, janë zhvendosur mbi 800 mijë, ndërsa janë zhdukur me forcë rreth 6 mijë, 1 mijë e 584 prej të cilëve janë ende të pagjetur.
Më 2 maj të 2023-tës, kryeministri Albin Kurti dhe presidenti i Serbisë, Aleksandër Vuçiq, e nënshkruan, në kuadër të dialogut të Brukselit, Deklaratën për të Pagjeturit dhe e bënë zotimin ta lejojnë qasjen në të gjitha dokumentet në posedim të tyre. Por arkivat e Ushtrisë dhe të Policisë së Serbisë deri më tani kanë mbetur të paqasshme për autoritetet në Kosovë.