Seancat e Speciales të mbyllura, gjykata kritikohet për mostransparencë
Seancat e Gjykatës Speciale shpesh janë të mbyllura për publikun, e në rastin e krerëve të UÇK-së, kjo është edhe më e theksuar. Monitoruesit e sistemit të drejtësisë alarmojnë se masat e tilla janë të tepërta dhe se mund të dëmtojnë legjitimitetin e gjykatës në sytë e publikut në Kosovë, që edhe ashtu, sipas tyre, nuk ka shumë popullaritet
Pyetjet e mbrojtjes për dëshmitarin e katërt nuk kanë mundur të dëgjohen nga publiku në seancën e së hënës në Dhomat e Specializuara në Hagë, në rastin ku po akuzohen ish-krerët e UÇK-së, njëjtë sikurse pjesa dërrmues e dëshmive të dëshmitarëve të deritashëm.
Seancat e shqyrtimit kryesor janë zhvilluar në masë të madhe të mbyllura për publikun.
Amer Alija, koordinator në Fondin për të Drejtën Humanitare dhe avokat, thotë se parimi i publicitetit apo i hapjes së seancave për publikun, duhet të vlejë edhe në këtë rast. Thotë se kjo praktikë mund ta dëmtojë legjitimitetin e gjykatës, që edhe ashtu, sipas tij, nuk gëzon popullaritet në Kosovë.
“Në parim, proceset gjyqësore janë të hapura për publikun, pra ekziston ai parimi i publicitetit dhe gjykata në të ardhmen Duhet të kujdeset që sa më shumë t’i hapë shqyrtimet kryesore aty ku nuk kanë kërkuar dëshmitarët që të mbrohen nga publiku apo ku nuk kanë kërkuar masa mbrojtëse – këto dëshmi të jenë të hapura për publikun për arsye se edhe ju siç e përmendët në Kosovë ekzistojnë mendime të ndryshme sa i përket krijimit të Dhomave të Specializuara, kemi edhe mendimet kritike dhe për këtë arsye transparenca duhet të jetë në nivel dhe sigurisht që gjykata duhet të kujdeset edhe për masat të cilat i kërkon prokuroria dhe dëshmitarët”, tha Alija.
Janet Anderson, gazetare dhe nënkryetare e Asociacionit të Gazetarëve në Gjykatën Ndërkombëtare Penale, thotë se nuk i ka rastisur të përcjellë ndonjë gjykim deri tash që ka masa të tilla mbrojtëse për viktimat e dëshmitarët.
“Duket sikur është një gjykim shumë i vështirë për tu përcjellë në këtë kuptim sfidues dhe rezultati do të dalë në kuptimin e asaj se si raportohet dhe në atë se si opinioni publik formësohet. Epo nuk jam në dijeni të ndonjë gjyqi që unë e kam përcjellë ku shumica e seancave kanë qenë të mbyllura–kufizime të mëdha po, mbrojtje e madhe e viktimave–që është mirë të bëhet, po jo kështu- me të gjitha seancat e mbyllura. Bie fjala, dy gjykime për krime lufte që i kam ndjekur për shembull për Republikën Afrikane Qendrore në fillim menjëherë nga fjala e prokurorisë kaloi në seancë private, por pas dëshmitarëve të parë ndryshuan gjërat dhe sigurisht shpresoj se do të ndryshojnë edhe në rastin Thaçi”, tha Anderson.
Zëdhënësi i Speciales, Michael Doyle, thotë se transparenca është objektiv kyç dhe se seancat e hapura vazhdojnë të jenë synim i trupit gjykues.
“Që nga fillimi i shqyrtimeve gjyqësore më 2020, shumica e seancave në të katër rastet kanë qenë të hapura për publikun. Pra, vetëm pasi një numër seancash në një prej rasteve kanë qenë të mbyllura apo private, nuk do të thotë që do të vazhdojë në këtë mënyrë. Transparenca dhe publiciteti i seancave është një prej prioriteteve të DHSK-së. Shqyrtimet mbahen të mbyllura apo private vetëm kur arsyetohet për nga mbrojtja e dëshmitarëve apo viktimave. Në fakt, në urdhrin për mbajtjen e seancave, trupi gjykues e ka bërë të qartë se “argumentet ligjore dhe prezantimet e provave nga palët dhe pjesëmarrësit duhet të dëgjohen në seancë të mbyllur apo private vetëm kur është rreptësisht e domosdoshme”, tha Doyle.
Mbrojtës të të akuzuarve, si Ben Emmerson, avokat i Kadri Veselit, ka bërë thirrje për transparencë në proces gjyqësor në fjalën hyrëse të tij. E nga prokuroria kanë thënë se synojnë të prezantojnë sa më shumë prova në publik, porse, siç thonë, janë të vetëdijshëm për përgjegjësinë që e kanë për sigurinë e dëshmitarëve.
Gjykimet e Dhomave të Specializuara tërheqin vëmendje të madhe. Vitin e shkuar janë regjistruar plot 700.000 shikime.
