Bruno Palestra është boshnjak 92 vjeç, por dhe italian. Ka lindur në Bjelinë, është shkolluar në Milano, jetën e ka kaluar në Sarajevë.
“Babai im, diku në shekullin e kaluar, në vitet ’20, meqë Italia ishte në krizë, kërkoi punë, sikur që bëjnë këta të rinjtë tanë tash, sepse është krizë në vendin tonë, ashtu ishte në atë kohë në Itali. Kishte periudha të tilla kur ato kriza ishin të mëdha dhe shumë italianë shkuan nëpër botë, posaçërisht në Amerikën Jugore. Kështu babai im, përndryshe milanez, nga Milano, zgjodhi Jugosllavinë e atëhershme, e zgjodhi për të gjetur një punë aty. Ai u punësua dhe punoi si tregtar, në fakt për një firmë italiane”, ka thënë Bruno Palestra.
I ati merrej me blegtori. Në Bosnjë blinte pula dhe i shiste në Itali. Shtatëmbëdhjetë vjet i kaloi në Bosnjë, duke kryer këtë punë.
“Ai duke jetuar në Bijelinë, më saktë në Raçën Boshnjake, u njoftua me nënën time dhe u dashurua. Nëna ime është serbe, ndërsa për babanë ishte me rëndësi që ajo ishte biondinë me sy të kaltër, ndërsa ai ishte një italian i vërtetë me flokë të zeza, dhe këto të kundërtat joshen. Ai u martua me nënën time në Bijelinë, unë u linda aty në Bijelinë”, ka thënë ai.
Bruno thotë se dashuria e prindërve të tij ishte si në filma. Nisi Lufta e Dytë Botërore dhe jeta e tij ndryshoi tërësisht. Ai shkoi në Milano prej nga e kishte të atin.
“Ne praktikisht në fillim të Luftës së Dytë Botërore ishim refugjatë në Itali. Ishim në Milano, ku unë sërish u desh të shkoj në shkollë fillore, në shtatë klasë. Tek ata shkolla fillore ishte me pesë klasë. Atje mësova italisht mirë, sepse deri në atë kohë nuk e dija asnjë fjalë italiane” ka thënë ai.
E ëma mërzitej për Bosnjën. Në Itali ajo i pranoi zakonet italiane, kuzhinën, traditat e caktuara, por kishte dëshirë të ktheheshin. Lufta mbaroi, ndërsa punë në Itali nuk kishte.
“Nëna ime shprehu dëshirën që të kthehemi në Bosnjë dhe ne u kthyem më 1946, kur unë kisha 16 vjet. Praktikisht u bëra djalosh në një qytet të madh dhe ai qytet i madh në mua la përshtypje të madhe, sepse Milano ishte qytet milionësh edhe në kohën e Luftës së Dytë Botërore. Kështu unë kur erdha në Sarajevë mërzitesha për Milanon, ashtu sikur çdo i ri që shkon jashtë vendit, nostalgjia e lidh me vendin ku është rritur. Unë kisha nostalgji për Milanon, sepse atje gjithçka ishte ndryshe. Një teze më shkolloi, në fakt, dhe asaj i jam falënderues gjithë jetën, sepse nëna ime ishte me gjyshen në Bijelinë, ndërsa mua më formoi tezja” ka thënë ai.
Familja e të atit nuk ishte e pranishme në jetën e tyre. Pjesa më e madhe kishte vdekur, ndërsa në Bosnjë Bruno kishte të afërm nga ana e së ëmës. Terzja e tij që jetonte në Sarajevë e mori dhe investoi në shkollimin e tij.
“Në Sarajevë kam kryer shkollën. Pastaj në ditët studentore u bëra sportist, merresha me hendboll, luajta për reprezentacionin e Bosnjë-Hercegovinës, madje një herë ishte edhe në reprezentacionin e Jugosllavisë. Marrë parasysh që isha i huaj këtu, më duhej çdo muaj të shkoj në polici e të lajmërohem, të kërkoj leje qëndrimi, zgjatje të lejes së qëndrimit, nëse shkoja te nëna në Bijelinë duhej të lajmërohesha, kur do të shkoj e kur do të kthehem, ndërsa kisha 18, 19, 20 vjet. Kjo të rinjve u vjen deri këtu!”, ka thënë Palestra.
Ia dhanë nofkën “Tale” se ishte italian. Ai u njoh me dashurinë e jetës së tij.
“Erdhi koha t’i kryej studimet, të shkoj në ushtri, sepse nuk shkova për shkak të sportit, edhe provimet u grumbulluan. Kështu që shkova në ushtri dhe më pas diplomova. Shkova në ushtri, nëna më jetonte në Bijelinë, unë shkoj në Bijelinë, ndërsa vëllai im që jetonte në Bijelinë tha se ka një shoqe, Bahrën, dhe thotë shko tek ajo që të të bëjë shoqëri. Mua mu prenë këmbët, sepse ajo ishte një bukuroshe e Bijelinës. Shkova në ushtri, i shkruanim njëri-tjetrit, ajo erdhi në Sarajevë. Ajo më mbante që të kryej fakultetin dhe ja, 64 vjet jemi në martesë”, ka shtuar ai.
Mjeku i njohur, Basam Kudemat, ka ardhur në këto vise në vitin 1984. Në vendlindje ka kryer Gjimnazin dhe vendosi të studiojë në Jugosllavi. Erdhi në Beograd ku gjysmë viti mësoi gjuhën duke jetuar me një familje beogradase. Megjithatë, për shkak të kulturës dhe zakoneve vendosi të jetojë në Bosnjë-Hercegovinë.
“Ka shumë dallime në mentalitet, tradita, mora vesh që Bosnja është disi më e afërt me ne. Nuk jam ekstremist, por është pak më ndryshe, disa zakone islame sa i përket ushqimit, mishit të derrit, kështu që një natë u ula në tren dhe erdha në Sarajevë, u regjistrova në fakultet në vitin 1985”, ka thënë Basam Kudemat.
Dhe mbeti në Sarajevë. Jo vetëm ai, por edhe bashkëshortja e tij erdhi në Bosnjë. Thonë se këtu jetojnë dhe e duan Bosnjën.
“Sa u përket traditave gati se janë të njëjta në botën islame. Ku do që janë myslimanët, traditat dhe zakonet janë identike, me shumë pak dallime, në cilindo shtet që të jetosh. Janë të ngjashme zakonet dhe nuk e kam pasur vështirë që të adaptohem.
E kisha të ngulitur në kokë se do të jetoj këtu, dhe tashmë më pëlqente mirësia e njerëzve, traditat e ngjashme, kështu që pranova dhe menjëherë u integrova. Hoqa dorë nga disa zakone të këqija që kisha prej fëmijërisë, që nuk do të përshtateshin me shoqërinë e sotme. Pranova shumë gjëra që konsiderova se janë në rregull. Disa nuk i pranova, siç është ladrimi nëpër mëhallë, që është shumë e pranishme, por që unë nuk mund ta pranoj”, është shprehur ai.
Reputacionin e vet në BeH e ka ndërtuar. Njerëzit e çmojnë dhe respektojnë. Ka tre fëmijë dhe të gjithë shkojnë në shkolla boshnjake. Fëmijët flasin boshnjakisht, anglisht dhe pak më dobët arabisht. Edhe familja e tij është zhvendosur nëpër të gjithë botën, për shkak të luftës në Siri.
“Fëmijët e mi, kur përcjellim diç, anojnë për Bosnjën. Normalisht, nuk mund ta harrojmë Sirinë. Kush nuk e do të veten nuk mund ta dojë as të huajën, sepse unë jam krenar që jam sirian, e dua, përpiqem që çdo vit të shkoj atje, por meqë është luftë nuk shkojmë tani. Fëmijët kanë dëshirë të shkojnë atje e të shohin, sepse kemi familje të madhe”, ka thënë Kudemat.
Thotë se çdo vend i ka rregullat e veta. Edhe ato duhet respektuar. I do njerëzit dhe ata e duan atë. Në luftë mbeti në BeH me miqtë e tij. U ndihmonte të gjithëve. Edhe Bosnjën, edhe Sirinë i ka në zemër.
“Kudo që vjen për të jetuar normalisht duhet ta pranosh atë shoqëri, e jo të imponosh tënden”, ka përfunduar ai.
As Bruno e as doktoresha Kudemati nuk ndihen si të huaj. Ata janë harmonizuar dhe integruar me jetën dhe traditat këtu. Thonë se të gjithë njerëzit në planet janë qëllimmirë dhe nuk mund të kenë problem me adaptimin. Të duash tënden dhe të respektosh të huajën, thonë, është ylli që i udhëheq në jetë.
