Ministria e Mjedisit, Planifikimit Hapësinor dhe Infrastrukturës (tutje: ministria) më 9 janar 2023 njoftoi për fillimin e procedurave të prokurimit publik për zgjerimin e rrugës nacionale Prishtinë-Besi-Podujevë. Kjo rrugë kishte filluar të ndërtohej para 7 vjetësh dhe është përcjellë në vazhdimësi me probleme të shumta deri tek aksidentet fatale. Kjo rrugë e cilësuar shumë shpesh edhe si “rruga e vdekjes”, filloi të ndërtohej përfundimisht më 3 korrik 2023.
CorrWatch ka monitoruar që nga fillimi procesin e prokurimit për këtë rrugë në veçanti, duke identifikuar kështu probleme në procesin e prokurimit, qysh në faza të hershme dhe që nga dosja e tenderit. Gabimi i parë në dosjen e tenderit qëndronte në vlerën totale të projektit. Me mbledhjen e loteve vlera rezultonte në 37.599,983 milionë euro, ndërsa në dosje figuronte shuma prej 38,030,326,00 eurosh. Gabimi i dytë u identifikua te numri i kilometrave. Sërish, me mbledhjen e kilometrave të ndara në lote, rruga doli të jetë 19,088 km, ndërsa sipas dosjes së tenderit ishte 23 km. Pas intervenimit të CorrWatch, këto gabime u përmirësuan nga Ministria. Këto gabime zyrtarët e Ministrisë i cilësuan si lëshime dhe rrjedhimisht nuk jemi të njoftuar për ndonjë hetim të iniciuar ndaj tyre. Gjithsesi për ne ende mbetet e habitshme si mund të ndodhin lëshime në kalkulime kaq të thjeshta, dhe për procese të tilla të kushtueshme.
Në anën tjetër, Ministria nuk ka respektuar rekomandimin e Komisionit Rregullativ të Prokurimit Publik (KRPP) për ndryshimin e kriterit kualifikues që ishte në kundërshtim me Ligjin e Prokurimit Publik (tutje: LPP). Sipas ligjit, kompanitë fituese duhej të sillnin një listë ku specifikohen të gjitha projektet e punëve dhe aktivitetet ndërtimore të realizuara në një periudhë prej tre vjetësh të përcjella me certifikata për përfundimin e kënaqshëm të punëve. Një dispozitë si kjo siguron përgjegjësinë e operatorëve ekonomikë, mirëpo një gjë e tillë u injorua nga Ministria pa ndonjë arsye, të paktën publike.
Saga e shkeljeve vazhdoi me shkeljen e dispozitave të LPP-së, ku ligji thekson që kontratat mund të nënshkruhen vetëm pas përfundimit të procesit ankimor në Organin Shqyrtues të Prokurimit (OSHP). Në këtë rast, Ministria, edhe pse kishte ankesë nga operatori ekonomik në OSHP, vazhdoi me nënshkrimin e kontratave me operatorët fitues. Ministria do të duhej të priste kalimin e afatit prej 10 ditësh për dorëzimin e ankesave.
Shkeljet ligjore janë vërtetuar edhe nga eksperti shqyrtues nga ana e OSHP-së për përpilimin e ekspertizës për ankesën nga operatori ekonomik. Edhe pse shkeljet janë konstatuar, eksperti ka rekomanduar që ankesa të mos aprovohet në tërësi marrë parasysh që punimet kanë filluar si rrjedhojë e kontratave të nënshkruara, dhe dëmet për buxhetin do të jenë të mëdha. Sa i përket vendimmarrjes nga ana e OSHP-së, ky institucion ende nuk ka dalë me vendim lidhur me këtë çështje.
Në mes të tjerash, kontratat janë nënshkruar nga zëvendësministri, z. Hysen Durmishi dhe jo nga ministri. Vendimi për autorizimin e zëvendësministrit për nënshkrimin e kontratave në vitin 2021 ishte në kundërshtim me LPP-në (neni 26, paragrafi 2) dhe nuk kishte bazë ligjore. Ministria ka përdorur të njëjtin edhe pas hyrjes në fuqi të Ligjit për Qeverinë që mundëson delegimin e përgjegjësive të ministrit të caktuar me ligj, nga ai te zëvendësministri. Gjithashtu, deklarimet publike të zëvendësministrit, si nënshkrues i këtyre kontratave, për njohjen personale me njërën nga kompanitë fituese (Bageri) paraqesin konflikt të interesit.
Shkeljet ligjore në këtë proces janë të shumta dhe dëmi ndaj buxhetit, pra parave të taksapaguesve është i konsiderueshëm. Nënshkrimi i jashtëligjshëm i kontratave nuk duhet të tolerohet si një praktikë institucionale, pasi ky veprim është i rrezikshëm dhe i dëmshëm për shoqërinë në tërësi. Arsyetimi që kanë filluar punët nuk e arsyeton paligjshmërinë e këtij procesi. Është e rëndësishme që çështja të trajtohet me seriozitet dhe të ndërmerren hapat e nevojshëm për korrigjimin e gabimeve dhe ruajtjen e integritetit të proceseve të prokurimit publik në të ardhmen.
(Ky publikim është pjesë e nismës "Mbështetje për shoqërinë civile për të rritur mbikëqyrjen publike dhe llogaridhënien e institucioneve publike të Kosovës”, që financohet nga Ambasada e Mbretërisë së Bashkuar në Kosovë dhe zbatohet nga Grupi për Studime Juridike dhe Politike (GLPS), INDEP dhe Instituti GAP. Mendimet e shprehura janë të autorit dhe jo domosdo përfaqësojnë qëndrimet e donatorit dhe organizatave zbatuese)
© KOHA. Të gjitha të drejtat janë të rezervuara.
