OpEd

“Shpirti rus” në Akademinë Franceze

Një pjesë e elitës intelektuale franceze vazhdon të tregojë mirëkuptim të fshehtë apo simpati të hapur për Vlladimir Putinin – edhe pas agresionit kundër Ukrainës. Adhurimi fshihet pas argumentit mbi kulturën e madhe ruse dhe “shpirtin rus”, i cili na qenkësh i ekzaltuar, plot temperament dhe mistik për dallim nga mendësia e ftohtë dhe racionale perëndimore. Kjo qasje ndaj Rusisë ka traditë të gjatë dhe njëri nga etërit e saj është Maurice Druon, i cili në rini ishte mik i Charles de Gaulle dhe në pleqëri u bë mik i Vlladimir Putinit. Maurice Druon është doktor nderi i Universitetit të Tiranës

Maurice Druon u lind më 1918, në përfundim të Luftës së Parë Botërore, dhe vdiq në vitin 2009, kur bota përballej me një krizë të rëndë financiare dhe në Shtëpinë e Bardhë për herë të parë hyri jo si pastrues, por si president një politikan me ngjyrë: Barack Obama. Po atë vit një tjetër figurë e njohur e racës së zezë vdiq: mbreti i pop-muzikës Michael Jackson.

Maurice Druon ishte i biri i Lazare Kessel, një aktor me origjinë ruso-hebraike, i cili bëri vetëvrasje kur Maurice ishte dyvjeçar. Në Luftën e Dytë Botërore Druon punoi në shtabin e Charles de Gaulle në Londër dhe bashkë me xhaxhain e tij Joseph Kessel shkroi tekstin e “Chants des Partisans” (këngës së partizanëve), himni më i popullarizuar i rezistencës franceze kundër nazizmit.

Maurice Druon njihej me Antoine de Saint-Exupery, autorin e tregimit të famshëm “Princi i vogël”, ishte autor romanësh, dramaturg, ministër i kulturës, sekretar i përhershëm i Akademisë Franceze (Académie française). Para se të bëhej sekretar i Akademisë zhvilloi një betejë të ashpër në kundërshtim të pranimit të shkrimtares Marguerite Yourcenar në Académie française. Nëse Yourcenar pranohet në Akademi, thoshte Druon, atëherë ky institucion do të mbushej me gra të cilat thurin me shtiza. Më 1999 Maurice Druon u nderua nga Universiteti i Tiranës me titullin “doktor nderi”. Në natën e fundit të atij viti në Moskë mbajti një fjalim presidenti Boris Jelcin, i cili paralajmëroi carin e ardhshëm që do të sundonte Rusinë në fillim të shekullit të 21-të: ai ishte Vlladimir Putini, një zyrtar deri atëherë i njohur vetëm brenda strukturave të shërbimeve sekrete ruse.

Maurice Druon do të bëhej në vitet në vijim adhurues i madh i presidentit rus Vlladimir Putin. Në një hulumtim të gjerë të magazinës “Observateur” tregohet se romani “Mbretërit e mallkuar” të Druon është ndër librat e preferuar të Putinit. Druon ka deklaruar se presidenti Putin ia kujtonte atij “aparencën fragjile” të Indira Gandit. Kaq butësisht rrallëkush e ka përshkruar ish-kryeagjentin e FSB-së, shërbimit sekret rus.

Druon është pritur nga Vlladimir Putini në Moskë dhe e ka mirëpritur Putinin në shtëpinë e tij në Francë ku Druon ia dhuroi shefit të Kremlinit një batanije të markës së famshme Hermés për të mbuluar kuajt. Para së gjithash, sipas “Observateur”, Druon ia hapi rrugën Putinit për të vizituar më 2003 Institute de France, i cili është organi më i lartë i pesë akademive franceze.

Këtë nder e kishte gëzuar edhe cari rus Pjetri i Madh. Vlladimir Putini e krahason veten shpesh me Pjetrin e Madh. “Pjetri i Madh udhëhoqi për 21 vjet Luftën e Madhe Nordike kundër Suedisë. (...) Nëse duket sikur ai i ka marrë diçka Suedisë, në të vërtetë ai vetëm ia ka kthyer Rusisë atë që i takonte. Me gjasë ky është fati ynë: të kthejmë ç’na takon dhe të forcojmë vendin. Nëse e pranojmë këtë si bazë të ekzistencës sonë, atëherë do t’i zgjidhim detyrat që gjenden para nesh”. Nëse e shqipërojmë më mirë këtë deklaratë të Putinit, ajo i bie: fati i parathënë i Rusisë qenkësh të pushtojë territore të të tjerëve.

Pasardhëse e Maurice Druon në postin e sekretarit të Académie française u zgjodh më 1999 Hélène Carrère d’Encausse. Kjo historiane insiston që të thirret me titullin sekretar dhe jo sekretare. Hélène Carrère d’Encausse rrjedh nga një familje gjeorgjiane, e cila iku në Francë pas revolucionit bolshevik.

Si Maurice Druon edhe Hélène Carrère d’Encausse nuk e ka fshehur simpatinë për Putinin. Më 2015, një vit pas aneksimit të Krimesë nga Rusia, ajo tha se Putini do të mbesë në histori si “njeriu që riktheu shtetin dhe dinjitetin ndërkombëtar të vendit”. Kur Putini u prit në Institute de France në vitin 2003, njohësja e madhe e historisë ruse deklaroi: “Siç po e shihni, zoti president, akademia ka një traditë të gjatë të hapjes ndaj Rusisë dhe është mirë e njohur me gjenialitetin rus”.

Më 23 shkurt 2022 Hélène Carrère d’Encausse u shpreh e bindur se Putini nuk do të sulmojë Ukrainën. Pushtimi i Ukrainës, shpotiti ajo, “është mit. (...) Putini nuk është idiot”. Të nesërmen në orët e hershme të mëngjesit Putini sulmoi Ukrainën. Këtej e tutje Hélène Carrère d’Encausse u përpoq të jetë pak më e kujdesshme sa i përket shprehjes së simpatisë ndaj regjimit të Putinit, por në dhjetor ajo, duke folur për gjendjen në qytetin e Bahmutit të rrethuar nga rusët, tha: “Kam përshtypjen se te të dyja palët ekziston kryeneçësi”. Kësisoj barazohej viktima me agresorin. Ndërkohë Hélène Carrère d’Encausse ka paralajmëruar se do të vizitojë Ukrainën dhe do të ndihmojë kulturën e këtij vendi.

Anëtarët e Akademisë Franceze quhen “të pavdekshmit”. Një i “pavdekshëm” tjetër që ia mban anën Putinit është akademiku Dominique Fernandez; ai së fundi ka botuar një libër mbi romanin sovjetik dhe nga revista “Observateur” citohet me këto fjalë: “Desha të tregoj se nën Stalinin nuk ka pasur vetëm vepra propagandistike. Madje do të shkoja më tutje: edhe romanet më të këqija të realizmit socialist shpesh janë më interesante se shumë romane të sotme franceze sepse ato së paku kanë përmbajtje: mësojmë se si është industrializuar vendi dhe si ka ndryshuar. Kjo është më interesante se autofiksioni i një zonje me dhimbje barku”. Fernandez e dënon luftën në Ukrainë, por ankohet për “rusofobinë” që gjoja mbretëron në Perëndim dhe thotë se Krimeja s’ka qenë kurrë e Ukrainës, por lideri sovjetik Nikita Hrushçov ia ka dhuruar Ukrainës më 1954 me dekret.

Shkrimtari Andreï Makine, i lindur në Siberi, i cili jeton ngaherë në Francë dhe më 1995 ka marrë çmimin e famshëm Goncourt për romanin “Testamenti francez”, njihet si putinofil i zhurmshëm. Pas një takimi me Putinin më 2001, Makine tha se i kishte bërë përshtypje “zëri pothuaj i ndrojtur” i shefit të Kremlinit. Në fjalimin e tij të mbajtur më 2016 me rastin e pranimit në Académie française, Makine tha se “tragjedia e tmerrshme ukrainase” ishte “orkestruar nga strategët kriminalë të NATO-s” dhe shndërruar në “luftë vëllavrasëse”. Domethënë: NATO prapë fajtore që e paskësh prishur idilin e paqes dhe vëllazërinë ruso-ukrainase. Makine po ashtu ka hedhur dyshime mbi vrasjet e shumta të kritikëve të Putinit në Evropën Perëndimore. I ka quajtur “fantazmagori” – ndonëse faktet janë të pamohueshme.

Hélène Carrère d’Encausse, sekretarja e Académie française që s’dëshiron të quhet sekretare, por sekretar, ka qenë, sipas mediave franceze, historiania që është konsultuar rregullisht nga të gjithë presidentët francezë lidhur me Rusinë. Edhe nga Emmanuel Macroni. Ajo po ashtu ka qenë mysafire në pritjet që organizonte ambasadori rus në Paris Aleksander Orllov. Hélène Carrère d’Encausse ka shkruar parathënien e autobiografisë së Orllovit.

Edhe përtej Académie française ekzistojnë figura që më shumë mirëkuptojnë Putinin se luftën e ukrainasve për mbijetesë. Historiani Emmanuel Todd së fundi u pyet nga revista populliste zvicerane “Weltwoche” se përse e sulmoi Rusia Ukrainën. Todd u përgjigj: “Perëndimi e ka provokuar Rusinë”. “Ukraina”, vazhdoi ai, “u armatos (nga britanikët dhe amerikanët) për të sulmuar Rusinë. Sulmi i Putinit ishte një invadim defansiv”.

Ndër propagandistët e Putinit në Francë gazeta gjermane “Frankfurter Allgemeine Zeitung” i numëron edhe sociologun Edgar Morin, partinë ekstremiste të Marine Le Pen (e cila ka marrë kredi 9 milionë euro nga Rusia), popullistin e majtë Jean-Luc Mélenchon (një kundërshtar i pavarësisë së Kosovës) dhe ekstremistin e djathtë Éric Zemmour, i cili ka ëndërruar për një “Putin francez”.

Ish-presidenti Nicolas Sarkozy ka thënë se Krimeja i është dhënë Ukrainës “në një mbrëmje ku është pirë shumë”, ndërsa këshilltari i tij Henri Guaino në “Le Figaro” i ka mbrojtur argumentet e Putinit. Ish-kryeministri François Fillon ka qenë në listën e rrogave si punëtor i firmave ruse. Si figura politike me qëndrime kontraverse dhe pjesërisht proruse “Frankfurter Allgemeine Zeitung” përmend edhe Ségoléne Royal, kandidate e socialistëve për presidente, dhe Hubert Védrine, ish-ministër i Jashtëm francez. Në një intervistë me gazetën “Le Monde” Hélène Carrère d’Encausse e pranon se gjendet “në mes të mjegullës”. Duket se ajo nuk është e vetmja në mesin e intelektualëve evropianë.