Kur afrohet përvjetori i fillimit të luftës së Putinit kundër Ukrainës, çfarë domethënie do të kishte për pjesën e Ballkanit Perëndimor dhe Evropës në tërësi humbja ushtarake e Rusisë
Premium
Kur afrohet përvjetori i fillimit të luftës së Putinit kundër Ukrainës, çfarë domethënie do të kishte për pjesën e Ballkanit Perëndimor dhe Evropës në tërësi humbja ushtarake e Rusisë
1.
Njëri prej klisheve të stërpërsëritura për luftën nuk ka si të mos jetë më i vërtetë sesa në luftën e Putinit kundër Ukrainës. Klisheja është se lufta dihet kur fillon, por nuk dihet kur do të përfundojë, dhe një gjë e tillë ndodhi vjet kur me javë e muaj administrata amerikane dhe ajo britanike lajmëronin prijësit e Ukrainës se fillimi i luftës, madje në shkurt, ishte krejtësisht real.
Është më lehtë (ndonëse ukrainasit deri në moment të fundit nuk besonin se klithma “ujku, ujku” e fillimit të agresionit ishte e vërtetë) të përcaktosh datën e fillimit të luftës, mbase edhe nga arsyeja se çfarëdo shkasi shërben për ta filluar, si në rastin e Putinit, i cili kombinoi synimin gjenocidal të zhbërjes së kombit ukrainas, imperializmin e vjetër rus dhe një lloj konflikti obskurant kundër Perëndimit për të treguar se përse e filloi luftën. Tash, pas një vit dështimi të objektivave ushtarake, duhet ta ripërcaktojë synimin e paqes. Dhe, më mbase nuk do të mjaftojë ridefinimi i bërë në verë dhe vjeshtë për aneksimin e territoreve të pushtuara duke krijuar një vazhdimësi tokësore deri në Krime.
Sot presidenti i Rusisë, liderët perëndimorë dhe populli i Ukrainës janë të zënë në një pikë të përbashkët, si t’i japin emër humbjes ushtarake ruse, gjegjësisht si ta përcaktojnë paqen në kësi konteksti.
2.
Parashikimi i njërit prej vëzhguesve më të mprehtë të Rusisë, ekonomistit suedez Anders Aslund, thotë se gjatë vitit 2023 në Ukrainë do të ndodhin këto tri gjerë: Ukraina do ta fitojë luftën duke e çliruar vendin e vet, Putini do ta humbë luftën e me këtë edhe pushtetin (ndoshta edhe jetën) dhe shteti rus do të destabilizohet.
Këtu diku është pozicionuar politikisht jo vetëm Ukraina, por edhe një koalicion tashmë solid i fuqive kryesore perëndimore. Ky është pozicion tashmë i pjekur pas paralajmërimeve të verës e vjeshtës së vitit të kaluar në disa shtete perëndimore, se lufta do të mund të përfundonte, por vetëm si kompromis, një i cili do të përmbante formulën e vjetër nga Lindja e Mesme “territor për paqe”. Pra, lufta do të përfundonte duke ia dhënë Rusisë një pjesë të territorit ukrainas, përfshirë edhe njohjen e aneksimit të Krimesë, në këmbim të njohjes të së drejtës së ekzistimit të kombit dhe shtetit ukrainas.
Tashmë është tejkaluar ky stad; nuk ka më “territor për paqe”, ka tërheqje të plotë për paqe. Dhe zërave se një gjë e tillë është e kushtueshme, A. Aslund u përgjigjet me një shënim të thjeshtë: SHBA-ja i ka dhënë ndihmë ushtarake Ukrainës në vlerë prej 3 për qind të buxhetit vetjak të mbrojtjes dhe me këtë ndihmë ushtarake ka arritur që me luftën e ukrainasve të përgjysmojë kapacitetin ushtarak të Rusisë, një kundërshtari global të sigurisë.
3.
Ky është vetëm një parashikim dhe varrezat në botë janë përplot viktima të parashikimeve të mospërmbushura. Për më tepër, parashikimi vë në spikamë dilemën ekzistenciale të vetë Putinit, ndaj edhe mundësinë e përshkallëzimit të luftës në mënyrë që ta mbrojë ekzistencën vetjake.
Por, çka do të ndodhte nëse do të ndodhte që Rusia të mposhtej ushtarakisht në Ukrainë dhe ushtari i fundit rus të përzihej nga territori çliruar i këtij vendi?
Në hartën e madhe gjeopolitike ky do të ishte kufiri i ri mes Evropës dhe Euroazisë. Të dyja tërësitë, Evropa dhe Euroazia, do të ishin një projekt në vazhdim, jo gjendje statike. Evropa do të ballafaqohej me momentin e kthesës historike kur si më 1989 duhej t’i jepte përmbajtje një fitoreje historike. Ashtu si çlirimi i Evropës Qendrore e Lindore nga komunizmi ftoi për politikë integrimi të shpejtuar euroatlantik, ashtu edhe fitorja e Ukrainës duhet të përshpejtojë integrimin euroatlantik të tërë hapësirës së mbetur, nga Donjesku i Ukrainës në Banjallukën e Bosnjë-Hercegovinës. Euroazia, ndërkaq, do të definohej fillimisht nëpërmjet përgjigjes se çfarë do të jetë Rusia, në territor e strukturë vendimmarrëse, pas dëbimit nga Ukraina? Pastaj, çfarë do të jetë marrëdhënia me një Kinë që ka parë ish-fuqinë e dytë ushtarake botërore se si humb luftë nga një shtet që besohej se do të dorëzohej për 48 orë.
4.
Fundi i luftës në Ukrainë mund të ketë domethënie të veçantë për Ballkanin Perëndimor. Dëbimi i Rusisë nga Ukraina do të ishte sinjali më negativ për të gjitha ato forca, kryesisht brenda nacionalizmit serb, që kanë projektuar politikat e veta nëpërmjet kthimit (apo riforcimit) të ndikimit rus në Ballkan.
Për më tepër, kalimi konceptual i Perëndimit prej “territor për paqe” deri në “çlirim për paqe” nënkupton që në konfliktet e papërfunduara në Ballkanin Perëndimor të mos kenë si zgjidhje vendosjen e “zonave gri” brenda territoreve të shteteve, por në funksionalizimin e plotë të shtetit në tërë territorin e vet.
Dhe, përfundimisht, fitorja e popullit ukrainas kundër Rusisë së Putinit do të ishte sinjali më i madh i refuzimit të politikës së ndarjeve territoriale, prej Gjeorgjisë, Moldavisë e deri në Kosovë e Bosnjë- Hercegovinë.
Putini përdori me vite të tëra gjoja precedentin kosovar, për formimin e “republikave ruse” në Kaukaz dhe Det të Zi. Në Ukrainë ai po tregon se këto projekte nuk qëndrojnë as me mbështetje ushtarake. Dhe tash e ka radhën që precedentin e Kosovës ta kthejë mbrapsht: paqja në fund do të jetë e mundshme duke vendosur marrëdhënie me popujt e tjerë e jo me mohimin e identitetit të tyre apo të drejtën e ekzistencës së tyre.
Në fund, dëbimi i ushtarit të fundit rus nga Ukraina do të jetë momenti kur i tërë Ballkani Perëndimor, pas 150 vjetësh ndërhyrjeje intensive, mund të thotë me gojë të plotë se Rusia nuk ka më se çka të kërkojë këtu, në këtë mëhallë evropiane.
