OpEd

Gara për bollëk të qëndrueshëm

Të tri samitet e vjeshtës u japin qeverive kombëtare mundësinë për të dëgjuar zërin e bizneseve, investitorëve, qyteteve, rajoneve dhe qytetarëve që bëjnë thirrje për një të ardhme më të shëndetshme dhe më të qëndrueshme. Ne të gjithë mund të jemi fitues në garën për bollëk të qëndrueshëm. Krisma për fillimin e garës tashmë është shkrepur

Daka/New York - Gara globale për të arritur sa më shpejt që të jetë e mundur emetime zero të gazrave serrë (GHG) është edhe garë për të realizuar një lloj të ri bollëku: të shëndetit publik, natyrës së gjallë, punëve të mira, barazisë më të madhe dhe sa më shumë mundësi. Për një botë me bollëk ne duhet njëkohësisht të intensifikojmë luftën kundër shkaqeve të ndryshimit të klimës dhe të ndërtojmë qëndrueshmëri ndaj efekteve të saj. Dhe këtë duhet ta bëjmë tani.

Si tre nga nëntë ambasadorët globalë për fushatat e Kombeve të Bashkuara, Gara për Zero Emetime dhe Gara për Rezistencë, ne po punojmë për të mobilizuar qytete, rajone, biznese, investitorë dhe publikun prapa përpjekjeve të mëdha nga tani deri më 2030. Qëllimi është të përgjysmohen emetimet e GHG-së, të rigjenerojmë natyrën dhe të sigurohemi që katër miliardë njerëzit më të rrezikuar në mbarë botën të mund t’i përballojnë efektet e ndryshimit të klimës dhe të zhvillohen pavarësisht sfidave klimatike.

Të gjithë kemi prejardhje të ndryshme. Por, ne jemi dakord që efektet shkatërruese shëndetësore dhe ekonomike të pandemisë COVID-19 nxjerrin në pah përgjegjësinë tonë – dhe krijojnë një mundësi unike – të imagjinojmë një të ardhme më të begatë, si për njerëzit, ashtu edhe për planetin.

Bollëk në një botë me emetime zero do të thotë të mos shfrytëzosh më dhe të harxhosh burimet shteruese, por më tepër të vlerësosh natyrën që na mban dhe na mbron. Bëhet fjalë për të jetuar me një bollëk të ajrit dhe ujit të pastër, biodiversitetit, vendeve të punës, ushqimit të shëndetshëm, barazisë dhe drejtësisë.

Për këtë qëllim, Marrëveshja për Klimën e Parisit e vitit 2015 synon të kufizojë ngrohjen globale nën dy gradë Celsius në krahasim me nivelet paraindustriale dhe të përpiqet ta mbajë atë në 1.5 shkallë Celsius. Shkenca e bën të qartë se çdo fraksion i një shkalle të ngrohjes rezulton në shumë më tepër vdekje dhe dëme ekonomike në të gjithë botën. Sektori privat, qeveritë lokale, komunitetet dhe individët kanë stimuj të fortë për të vepruar në drejtim të qëllimeve të Parisit, edhe nëse kjo do të thotë të dilni përpara qeverive të tyre kombëtare.

Këto përpjekje do t’i adresojnë faktorët që kontribuojnë në problemet kryesore shëndetësore dhe vdekjet e parakohshme – përfshirë ndotjen e ajrit nga lëndët djegëse të fosileve, nxehtësia ekstreme dhe dietat jo të shëndetshme – duke nxitur rritjen ekonomike dhe krijimin e miliona vendeve të punës. Për shembull, duke rimenduar sistemin ushqimor – nga mënyra se si prodhohet, tregtohet dhe shitet ushqimi deri te mënyra e depozitimit – ne mund t’i zvogëlojmë emetimet nga një sektor që aktualisht përbën një të tretën e totalit global, ndërsa krijojmë një burim të punësimit, shëndetit dhe fundosjes së karbonit.

Një qasje të cilën Samiti i Sistemeve të Ushqimit i OKB-së po e çon përpara është Aleanca e Ushqimit dhe Tokës, një koalicion vullnetar i vendeve që angazhohen për emetime zero nga ushqimi dhe përdorimi i tokës deri në 2050. Aleanca synon ta arrijë këtë në një mënyrë që rrit produktivitetin për fermerët e vegjël dhe u mundëson atyre të prodhojnë produkte më ushqyese dhe të qëndrueshme.

Puna për të ulur emetimet është duke u zhvilluar. Megjithëse duhet të përshpejtohet, zgjidhjet janë kryesisht të njohura. Më pak e kuptueshme është thirrja e Marrëveshjes së Parisit për të përcaktuar planet kombëtare për rritjen e kapacitetit të adaptimit të klimës, forcimin e rezistencës dhe zvogëlimin e cenueshmërisë ndaj ndryshimeve klimatike. Por, dy qëllimet – zbutja e ndryshimit të klimës dhe përgatitja për efektet e saj – janë të ndërvarura.

Mbi të gjitha, shtrirja e rrjetit të energjisë diellore dhe e fermave të erës, rrjeteve elektrike të transportit dhe infrastrukturës tjetër të pastër është një pjesë thelbësore e tranzicionit në një ekonomi me emisione zero. Por, ne duhet ta ndërtojmë atë infrastrukturë për t'u bërë ballë nxehtësisë dhe të ftohtit ekstrem, përmbytjeve, thatësirave dhe zjarreve. Ne gjithashtu duhet ta zhvillojmë atë në vendet më të ndjeshme ndaj klimës për të furnizuar jetesën më elastike dhe fitimprurëse, siç janë sistemet e qëndrueshme të ushqimit.

Elasticiteti i ndërtimit fillon me zgjidhje lokale, të përshtatura nga komuniteti, nga sistemet e paralajmërimit të hershëm për motin ekstrem te restaurimi i kapitalit natyror, siç janë pyjet dhe ekosistemet oqeanike. Por, mësimet nga këto projekte të drejtuara nga vendet duhet të ndahen në të gjithë botën.

Financat do të jenë thelbësore në këtë garë për bollëk dhe – siç ka përkrahur sekretari i përgjithshëm i OKB-së, António Guterres – duhet të ndahen në mënyrë të barabartë midis zbutjes dhe përshtatjes. Arritja e kësaj do t’i zhbllokonte përfitimet, ashtu sikurse financon energjinë e pastër. Sipas Komisionit Global për Përshtatjen, investimi i 1.8 trilionë dollarëve në këtë dekadë në projekte të tilla si sistemet e paralajmërimit të hershëm, mbrojtja e pyjeve dhe menaxhimi i ujit mund të gjenerojnë 7.1 trilionë dollarë përfitime neto.

Pandemia COVID-19 ka spikatur rreziqet e të qenët i papërgatitur dhe dobësitë në sistemin tonë aktual ekonomik dhe shëndetësor. Ajo ka demonstruar se si shëndeti publik, ekonomik dhe planetar janë të lidhura pazgjidhshmërisht – dhe se tani duhet t'i lidhim përsëri bashkë. Dhe ky vit ofron tri mundësi për të avancuar këtë agjendë.

Në shtator, Samiti i parë i Sistemeve Ushqimore i OKB-së do të njoftojë qeveritë dhe sektorin privat që të angazhohen për zgjidhje të qëndrueshme për disa nga sfidat më të mëdha në botë: varfëria, pabarazia gjinore, uria dhe ndryshimi i klimës.

Kjo do të trasojë rrugën për Konferencën e Biodiversitetit të OKB-së (COP15) në tetor në Kunming, Kinë, ku qeveritë do të krijojnë një kornizë për kthimin e humbjes së biodiversitetit në këtë dekadë. Pastaj, në Samitin e Klimës COP26 të OKB-së në Glasgow në nëntor, ata mund t’i përdorin këto angazhime të reja për t’i transformuar sistemet ushqimore dhe për ta rigjeneruar natyrën, për të zhvilluar plane veprimi të forcuara të klimës që përputhen me qëllimet e Marrëveshjes së Parisit.

Të tri samitet u japin qeverive kombëtare mundësinë për të dëgjuar zërin e bizneseve, investitorëve, qyteteve, rajoneve dhe qytetarëve që bëjnë thirrje për një të ardhme më të shëndetshme, më të qëndrueshme. Ne të gjithë mund të jemi fitues në garën për bollëk të qëndrueshëm. Krisma për fillimin e garës është shkrepur.

(Miachel R. Bloomberg, ish-kryetar i qytetit të New Yorkut, është emisar special i sekretarit të përgjithshëm të OKB-së për Zgjidhje dhe Ambicie Klimatike. Saleemul Huq është drejtor i Qendrës Ndërkombëtare për Zhvillim dhe Ndryshim Klimatik. Agnes Kalibata është emisare speciale për Samitin e Sistemeve të Ushqimit që mbahen në shtatorin e sivjetmë.

Komenti është shkruar për rrjetin botëror të gazetarisë “Project Syndicate”, pjesë e të cilit është edhe “Koha Ditore”).