Faturë me laps, jetë me kujtesë

Thirra kamerierin. Aty hesapet bëhen ende me laps. Një fletë e verdhë, ku numrat dhe vijat krijonin një vizatim të çuditshëm. Ishte më shumë një vepër arti sesa një faturë. Ishte një simbol i asaj që pasqyron vjetërsi dhe pastërti, një gjurmë e botës së përmbajtur që ngadalë po tretet

Koha nuk ikën. Ajo thjesht ndryshon ritmin, ngadalësohet, fshihet pas dritareve të hapura zgjatet mbi karrige të parehatshme dhe endet rrugëve pa emër, si kjo rrugicë ku ne ulemi tashmë prej orësh, pa ndonjë arsye të qartë.

Flitet pak, vështrimet ndalen në pjesën e poshtme të rrugës ku ndonjë kalimtar i rastësishëm krijon lëvizje në atë pejzash të ngjitur me kohën. Aromat ngrihen nga lokalet e sipërme si një formë e padukshme nostalgjie. Mbi kokat tona kalon një re e lehtë tym qoftesh të Martinit, dhe ajri përzihet me nxehtësinë që na ka zënë në befasi. Miku im Genci është ai që e mbanë humorin gjallë. Ai ka një mënyrë të veçantë për të rrëfyer gjërat që nuk janë të vërteta, por që bëhen të besueshme. Kur i kërkon më shumë detaje buzëqesh dhe thotë: “Kështu e kam dëgjuar”. Unë nuk këmbëngul. Orhani qesh me zë dhe e shanë. Sharja mes miqsh është një ritual i zakonshëm. Orhani regjisori i boshllëqeve, por jo i imazheve, i hapësirave ndërmjet ngjarjeve, i heshtjeve mes dialogëve është i fiksuar pas asaj që mungon, jo asaj që shfaqet. Kur pi ndonjë gotë çlirohet nga vetja, nuk bëhet tjetër njeri por më shumë vetvetja. Hedh një guralec të vogël që bie si në një pellg dhe ikën. Valë të vogla shpërndahen ngadalë në mendjen e të tjerëve. Ai ndikon edhe me praninë edhe me përmbajtjen e tij. Me duart e lidhura pas shpine largohet, për të bërë xhiro në shesh. Mbetem me Gencin. Komenton karakterin e Orhanit dhe papritur ndal bisedën, “Osmani qenka këtu”. Nuk e kuptova menjëherë. Emri nuk më solli ndonjë fytyrë të qartë. Por kur u ofrua i ftuam të uleshin së bashku me Vetonin dhe Gëzimin me të cilët njihesha prej kohësh. Osmani ishte ai që mungonte në kujtesën time, por jo në bisedat që kisha dëgjuar për të. E shikoja me kureshtje. Ishte një burrë trupshkurtër, tepër i sjellshëm, i heshtur në një mënyrë shumë të ngrohtë. Tymoste puro. Në pamjen e tij kishte grimca Amerike. Mbase çdo gjë që ne se kemi e idealizojmë. E dija që ishte komshiu i presidentit Klinton. Shtëpinë e tij s’e kisha parë kurrë. Në kokën time për një moment projektohet si e vizatuar një shtëpi e bukur diku në periferi me një verandë të bardhë. E dija që nuk është realitet, por është projektim kolektiv i një ëndrre të largët që emrin e ka Amerikë. Vetoni rrinte më shumë i heshtur. Një intelektual i vërtetë që nuk flet shumë, por kur e bën, fjalët e tij çojnë peshë. Pinte verë të bardhë me qetësi, buzëqeshte rrallë dhe kur i drejtoheshim me ndonjë pyetje përgjigjej me një ton aq të ulët sa të duhej të anoheshe për ta dëgjuar. Vetë prania e tij gjithmonë flet. Mbrëmja zbriste ngadalë dhe rrugica mbushej me jetë tjetër. Filluan të shfaqeshin fytyrat e brezit të ri, lëvizje më të shpejta, zëra më të lartë, prani kjo që kërkon të shihet.

Ne aty ishim një relikt i heshtur, një kujtim i ngulitur në kafene që i përkiste një kohe tjetër. Genci ishte i vetmi që nuk dukej kurrë jashtë loje. Ai ishte i përjetshëm në kohën e vet. Në një çast, dikush përmendi picën, ishte pikërisht Genci ai që u lajmërua vullnetar për ta sjellë. Ai gjithmonë e ka një detyrë dhe një arsye për t’u ngritur. U kthye shpejt me kutitë në dorë dhe me atë fytyrë që thotë: “Ja e zgjidhëm edhe këtë”. Pas çasteve të bukura dhe verës, pica ishte një lloj freskie që na mbajti edhe pak aty. Bisedat u kthyen nga ngjarjet në vend e ndonjë herë te vizitat e Vetonit në Amerikë, të gjitha me një nostalgji të përmbajtur e të sinqertë. Koha ecte, por askush nga ne nuk e ndjente. Jo sepse nuk vërehej, por ne ato çaste nuk na dukej më e rëndësishme. Kur ora e brendshme filloi të trokasë, i tash Gencit se duhej të iknim. Ai më kuptoi menjëherë. Thirra kamerierin. Aty hesapet bëhen ende me laps. Një flet e verdhë, ku numrat dhe vijat krijonin një vizatim të çuditshëm. Ishte më shumë një vepër arti sesa një faturë. Ishte një simbol i asaj që pasqyron vjetërsi dhe pastërti, një gjurmë e botës së përmbajtur që ngadalë po tretet.

Osmani reagoi sikur të reagonte Amerika. Donte me ngulm që ai të paguante. Ishte e qartë që kishte dëshirë të na nderonte, por ne përsëri ngulëm këmbë. U ngritëm ngadalë, duke lënë pas aromën e qoftes, picës, verës dhe miqësisë që nuk kërkon justifikim. Derisa arritëm te vetura, qeshëm me të madhe. Biseda u kthye te Osmani. Genci si gjithmonë nuk e kurseu veten, bëre gabim, më tha. Ti deshe ta ofendoje puron e Osmanit, kur deshe të paguaje vetë. Qeshëm të dy pa fund. Ku i ra ndërmend kjo, si u kujtua ai ta thotë. Në realitet kishte një të vërtetë në atë shaka. Puro, ajo shenjë e ngadaltë e një epoke ishte simbol i përkatësisë, i botës së fituar me përpjekje dhe ndoshta një respekt që duhet mbajtur me masë. E qeshura jonë ishte si një lloj përshëndetje për natën. Ajo na përcolli deri në shtëpi, ndërsa rrugica mbetej pas nesh në zhurmën e saj, me drita që nuk fiken kurrë. Ndjeva se ajo nuk ishte vetëm vend, por ishte gjendje reale. Një vend që nuk fle, një kohë që ikën, një miqësi që nuk kërkon më shumë sesa të jesh aty. Në heshtje, me një gotë vere, një qofte, një puro, dhe me dikë si Genci që të kujton se ndonjëherë për të mos ofenduar një puro, duhet të lësh të tjerët të paguajnë.