Në saje të përbërjes heterogjene të popullsisë Mali i Zi është shtet i veçantë në Evropën Juglindore, andaj edhe themelimi i këshillave kombëtare (2008) si subjekte të veçanta ishte risi në skenën politike në këtë mjedis. Me një veprim të tillë pushteti ka dashur të dëshmojë kapacitetin demokratik para faktorit ndërkombëtar kur janë në pyetje popujt pakicë. Por themelimi, organizimi, përmbajtja e financimi nga formimi i tyre dëshmuan se ata më shumë janë dekor të pushtetit, sesa në favor të avancimit të çështjeve nacionale e qytetarëve të pjesëtarëve të popujve përkatës.
Një dukuri e tillë ka të bëjë në veçanti për ne shqiptarët, si i vetmi popull me përkatësi etnike josllave.
Këshillat si organizata joqeveritare
Duke qenë subjekte qeveritare, por që u ngjasojnë organizatave joqeveritare, ata janë pa ingerenca vendosëse, dhe si të tilla janë vetëm këshilldhënëse.
Dhe nga një qasje e tillë jovendimmarrëse ato nuk e kanë arsyetuar veten. Raste për të dëshmuar ka mjaft, ku më e veçantë është dhënia e mendimit për drejtorët e shkollave me mësim në gjuhën shqipe, që nuk përfillet nga ministri i Arsimit, sepse ai vendos sipas shijes personale dhe përkatësisë partiake e jo vlerave profesionale e shoqërore.
Përfaqësimi politik – i panevojshëm
Përveç elektorëve të zgjedhur me votë, pjesë e KKSH-së janë edhe përfaqësuesit politikë të subjekteve politike si kryetar partie, deputet, ministër, kryetar komune e kuvendi, nga të gjitha komunat ku shqiptarët janë popullsi autoktone. Një numër i tillë nuk është i vogël, madje janë të barabartë me elektorët e zgjedhur me votë të drejtpërdrejtë. Por, përvoja e deritashme dëshmon se një numër i përfaqësuesve të tillë politikë e kanë injoruar KKSH-në, duke mos marrë pjesë në mbledhje, madje nga themelimi i tij.
Me një qëndrim të tillë ata kanë dëshmuar se nuk iu intereson roli dhe funksioni i këtij subjekti, që sipas ligjit është përfaqësues i shqiptarëve. Si duket nga partitë politike këtë subjekt e shohin si konkurrent në çështjet të cilat duhet të trajtohen për avancimin e pozitës dhe të statusit të shqiptarëve në Mal të Zi.
Andaj, ata si të tillë janë të panevojshëm, ku ndryshimi i ligjit për zgjedhjen e elektorëve duhet të definojë qartë pjesëmarrjen e tyre në këshill. Sepse ata si numër formal madje janë pengesë edhe për kuorum për mbajtjen e mbledhjeve, të cilat edhe ashtu janë të rralla. Në këtë aspekt do të ishte më e logjikshme që përfaqësuesit e politikës të mos jenë fare anëtarë të këshillave, sepse ata si pjesë të subjekteve politike nëse duan mund të angazhohen për çështjet të cilat janë pjesë e programeve partiake.
Inicimi i domosdoshëm i ndryshimeve ligjore
Në këtë drejtim përgjegjësi mbajnë partitë politike të shqiptarëve si përfaqësues të tyre autentikë, sepse nuk kanë treguar interesim për të iniciuar ndryshimin e Ligjit të pakicave në lidhje me funksionimin e këshillave kombëtare. Pa një ndryshim të tillë përmbajtjesor subjekti i tillë do të vazhdojë të jetë dekor i qeverisë, pa ndikim në avancimin e pozitës dhe të statusit të shqiptarëve në këtë mjedis.
Shqiptarët, por edhe pjesëtarët e popujve të tjerë në Mal të Zi, kanë nevojë për Këshill, si subjekt dinjitoz në përfaqësim të tyre e jo të jetë formal, pa asnjë ingerencë, por vetëm të shprehë mendimin e vet, i cili nuk obligon askënd si në pushtetin lokal e atë qendror.
Pa ndryshime ligjore, organizative, zgjedhore, përmbajtjesore e kadrovike, si të tilla këshillat janë të dëmshme për pjesëtarët e popujve përkatës, andaj si të tilla janë të panevojshme!
Çështje që është dashur të trajtohen
Nuk ka dilemë se angazhimi i çdo këshilli për pjesëtarët e popujve qe përfaqësojnë paraqet temë e cila meriton qasje të veçantë. Në këtë aspekt sa i përket KKSH-së janë shumë çështje të cilat është dashur të trajtohen dhe të marrin drejtimin e duhur jo vetëm nga kjo përbërje e Këshillit, por edhe ma herët, mirëpo për fat të keq mungojnë rezultatet.
Këtu kryesisht mendoj për çështjet e identitetit kombëtar nga fusha e arsimit dhe e kulturës, sepse edhe në pluralizëm vazhdojmë të jemi të diskriminuar. Ndërsa, nga ana tjetër, ka qenë e nevojshme të punohet platforma politike për shqiptarët në Mal të Zi, e cila duhet të jetë obligim për partitë politike të shqiptarëve në këtë mjedis. Ndërsa mosangazhimi për një platformë të tillë është dështim i përbashkët, e sidomos për subjektet politike të shqiptarëve, të cilat e kanë pjesë të programeve partiake.
Por, për një qasje të tillë KKSH në përbërjen e tij duhet të ketë persona profesionistë të dëshmuar, me autoritet shoqëror dhe duhet të vlerësohet meritokracia, e jo si deri tash të dirigjuar e të zgjedhur nga partitë politike duke eliminuar individët nga shoqëria civile.
“Koha Javore” me pengesa subjektive
Nga viti 2001 ka filluar të botohet gazeta ”Koha Javore”, e cila del një herë në javë, fillimisht në kuadër të SHB “Pobjeda” e nga viti 2015 në kuadër të KKSH-së. Kjo gazetë javore është e vetmja në shqip në Mal të Zi dhe financohet nga buxheti qeveritar.
Ndonëse kësaj gazete mund t´i bëhen vërejtje, por në sajë të kushteve dhe rrethanave shoqërore, ajo arriti të vazhdojë të jetë tribunë mediatike për të gjithë ata që duan dhe dinë të shkruajnë shqip për çështjet e ndryshme shoqërore, politike e kulturore.
Nga ana tjetër duhet theksuar se Këshilli Programor i “Kohës Javore” ka pengesa subjektive nga ana e kryetarit të KKSH-së, sepse nuk mund të realizojë vendimet e miratuara. Pikërisht, duke marrë parasysh këto çështje, ka qenë e udhës që KKSH të organizojë takim të veçantë kushtuar “Kohës Javore”, duke u informuar nga kryeredaktori i “Kohës Javore”, si dhe nga Këshilli Programor, por deri më tash nuk ka ekzistuar një interesim nga ana e tyre për këtë medie të vetme në shqip. Madje, nëse rastësisht do të pyetej ndonjë anëtar i KKSH-së se kur për herë të fundit e keni lexuar gazetën “Koha Javore”, përgjigjja do të ishte dëshpëruese.
Duke marrë parasysh se gazeta “Koha Javore” përgatitet nga kryeredaktori dhe dy gazetarë (!?) dalja e saj si javore është meritë e bashkëpunëtorëve, sepse pa ndihmën e tyre do të ishte e pamundur. Por, një ndihmë e tillë nga bashkëpunëtorët nuk vlerësohet nga ana e kryetarit të KKSH-së, madje ka edhe pengesa për ndarjen e mjeteve qe janë miratuar në buxhetin vjetor (2022).
Por këtu kemi edhe një paradoks tjetër, sepse në lidhje me planin financiar vjetor të “Kohës Javore” për vitet 2022 e 2023 në shumën prej 150.00.00 eurosh nga buxheti i shtetit, kryetari i KKSH-së nuk është konsultuar fare si me ish-kryeredaktorin, ashtu edhe me atë aktual, por as Këshilli Programor i gazetës. Moskoordinimi dhe mungesa e transparencës financiare nga ana e KKSH-së hapin dilema të spekulimeve dhe të keqpërdorimit, jo vetëm të pozitës zyrtare.
Pavarësisht se si do të rrjedhin çështjet me Këshillin Kombëtar të Shqiptarëve në të ardhmen, gazeta “Koha Javore” duhet të vazhdojë të vijojë daljen, duke qenë e vetmja si e tillë në gjuhën shqipe në Mal të Zi.
Privatizimi i Këshillit
Dukuria e mosrespektimit të afatit ligjor, si virus që është i pranishëm te partitë politike, është e pranishme edhe te këshillat kombëtare. Rastin tipik e kemi te KKSH-të, sepse nga qershori i vitit të kaluar (2022) ka kaluar afati i përbërjes së tij, por ende nuk janë mbajtur zgjedhjet për elektorë të rinj.
Një veprim i tillë nuk mund të arsyetohet me asgjë, kur dihet se për mbajtjen e këtyre zgjedhjeve është formuar komisioni përkatës i Këshillit Kombëtar Shqiptar, i cili nuk ka kryer obligimet e marra. Kemi të bëjmë me papërgjegjësi, si akt i mosrespektimit ligjor duke e privatizuar KKSH-në për interesa personale!
Ndërsa mosinformimi me kohë i anëtarëve te Këshillit Kombëtar dhe opinionit për mosmbajtjen e zgjedhjeve për elektorë është dëshmi e mungesës se guximit të ballafaqohen me realitetin në skenën shoqërore.
Shtator 2023
© KOHA. Të gjitha të drejtat janë të rezervuara.
