Në një skenë drithëruese të filmit “Inside Man” të regjisorit Spike Lee, një gruaje i kërkohet nga agjentët e FBI-së, të cilët hetojnë grabitjen e një banke, deshifrimin e një pjese audio. Ajo, pasi e dëgjoi, konfirmoi se është një fjalim i vjetër në radio i Enver Hoxhës, ish-diktator shqiptar. Skena duket se përshtatet me stereotipin perëndimor të një qyteti të vogël të errët, të fshehur diku në Ballkan, i etiketuar padrejtësisht si një vend mafioz.
Këto klishe ndezin kureshtjen time për të udhëtuar dhe për të qartësuar mendimet e mia. Një komb është një entitet kompleks. Identiteti i tij i vërtetë përcaktohet së pari nga njerëzit e tij dhe vetëm atëherë, mbase, nga gjeografia e tij.
Vizituam Shqipërinë pasi u nisëm nga Abu Dabi, në maj të këtij viti. Portali E-Visa ishte i lehtë për t’u shfletuar. E vendosur në Evropën kontinentale, vendi është malor, me një bregdet të gjatë dhe piktoresk në detin Adriatik. Mund të vizitohet gjerësisht për rreth një javë. Akomodimi apo udhëtimet me mjete transporti janë të lira dhe Shqipëria ka reputacionin e ofrimit të ushqimit dhe verës së shkëlqyer.
Pas Luftës së Dytë Botërore, vendi eci në kursin e tij. Reformat sociale, shtrirjet farefisnore dhe rishpërndarja e terrenit çuan në zhvillimin e një ekonomie të fortë, të bazuar në bujqësi.
Shqipëria tani po fiton kohën e humbur duke hapur kufijtë e saj për turistët nga të gjitha anët. Ajo ka ruajtur tradicionalisht marrëdhënie të forta me Italinë.
Kufijtë tani janë të sigurt përkundër një pranie të madhe vendase shqiptare të Kosovës aty pranë, Maqedonisë së Veriut, Malit të Zi dhe Serbisë.
Infrastruktura e Shqipërisë është më e zhvilluar në pjesën jugore. Ekziston një aktivitet më i madh turistik në qytetet në jug të Tiranës, si Vlora ose Gjirokastra.
Instinktivisht, unë zgjodha të shkoja drejt veriut. Ne rezervuam një dhomë në Razëm, një fshat i vogël i fshehur në Alpe.
Zbritëm në Tiranë pasdite dhe ishim në një hotel në periferi, ku agjencia me qira na dha një makinë. Filluam herët në mëngjes dhe morëm pothuajse tërë ditën për të mbuluar 100 milje për në Razem në kufirin me Malin e Zi.
Kemi kaluar ca kohë në kështjellën mesjetare Rozafa, me një pamje të plotë përreth. Liqeni i Shkodrës dhe malet përtej ishin të dukshme nga kështjella. Një lumë shumë i fryrë si Drini bashkohet me Bunën, i cili rrjedh nga liqeni i Shkodrës.
Razma është një fshat i vogël malor që dikur ishte një vend verimi për zyrtarët e epokës së Hoxhës. Hoteli ynë kishte parë ditë më të mira. Kodrat e zhveshura që kthehen në dritaren tonë ende kishin dëborë në maj.
Duke qëndruar katër-pesë ditë në fshat, kishim një plan të paqartë për të eksploruar malet e larta të Thethit në këmbë ose me makinë. Planet tona morën formën përfundimtare pas takimit me Benedict Aaronson, shkurt Ben, nga Londra, i cili e kishte bërë këtë fshat shtëpinë e tij për dy vjetët e fundit.
Ai mbeti i bllokuar në Razëm kur kufijtë u mbyllën papritur prej COVID-19. Ai zgjodhi të qëndronte, duke fituar jetesën duke bërë punë të çuditshme. Tani punon në hotel dhe gjithashtu ofron një strehë të sigurt për qentë, macet dhe kuajt endacakë.
Ben doli vullnetarisht të vinte me ne dhe gjatë tri ditëve të ardhshme dhe ne eksploruam malet në kufirin verior midis Malit të Zi dhe Kosovës. Ecëm, ecëm dhe u ngjitëm kodrave të thyera dhe të thepisura.
Vendasit, edhe pse të intriguar nga pamja jonë, ishin krejtësisht mikpritës. Shpatet e kodrave kishin korije me pemë frutore të egra, duke përfshirë mollë të pjekura ose të thata dhe shegë.
Shqipëria është një nga prodhueset më të mëdha të rigonit, sherbelës dhe rozmarinës. Luginat kultivoheshin me lakër, marule, spinaq dhe domate.
Fshatrat e vetmuara të shpërndara nëpër malin verior ishin të lidhura vetëm me rrugë në shekullin XXI. Deri atëherë, këta njerëz kishin rregullat e tyre të zhytura në traditë.
Rajoni ishte i njohur më së shumti për gjakmarrjen, që kishte zgjatur me breza mes familjeve rivale. Herë pas here kalonim një shtëpi kullë të vetmuar e të fortifikuar të përdorur nga ata që ishin përfshirë në grindje ose një memorial për një hero lokal lufte. Na kujtoi të kaluarën jo aq paqësore.
Ushqimi shqiptar është i njohur. Ai është mesdhetar, me mish të pjekur në skarë ose të zier, fruta dhe perime të prodhuara në vend, vaj ulliri, lloje të ndryshme djathi, mjaltë, qiqra, lloje buke misri ose gruri, reçel me manaferra dhe reçel.
Zakonisht hamë një mëngjes të lehtë në hotel dhe për drekë një byrek me spinaq ose me mish. Një darkë me tri pjata në hotel kushtoi jo më shumë se 15 dollarë.
Ndërsa një gotë verë vendase ishte e shkëlqyer për të filluar vaktin, gjeta edhe rakinë, paksa shumë të ashpër për shijet e mia. E njëjta gjë vlen edhe për birrën vendase dhe ne i qëndruam birrës së njohur gjermane dhe belge.
Shqipëria bregdetare, në jug të Tiranës, dukej një botë e veçuar nga vendi malor rural i veriut.
Vlora, një qytet port, të kujton Batumin në Detin e Zi dhe kishte pjesën e saj të hoteleve moderne të plazhit. Një devijim zbuloi plazhe të shkëlqyera të pabanuara me shkëmbinj të lartë të rivierës shqiptare. Nga bregu shiheshin disa ishuj. Më në jug janë qytetet e Sarandës, Ksamilit dhe Gjirokastrës.
“Mercedes” dhe “Audi” me targa të Evropës Perëndimore lëviznin ndoshta drejt këtyre qyteteve ose përtej Greqisë.
“The Tribune” është gazeta më e madhe në anglisht në Indi, e themeluar më 1881
© KOHA. Të gjitha të drejtat janë të rezervuara.
