Drejtuesit e Institutit Albanologjik, që më 1953, kanë shfaqur gatishmëri për themelimin e revistave shkencore, që do të dilnin në kuadër të këtij institucioni. Mirëpo, fatkeqësisht ky institucion mbyllet me urdhër të organeve të atëhershme të Kosovës më 1955. Me krijimin e rrethanave më të favorshme politike në ish-Jugosllavi, pas Plenumit të njohur të Brioneve të vitit 1966, Instituti Albanologjik rihapet më 1967. Rrjedhimisht, pas rihapjes së këtij institucioni, drejtuesit fillojnë me organizimin e veprimtarive shkencore dhe me botimin e revistave.
Revista “Gjurmime albanologjike”, e cila dilte nga viti 1962 në kuadër të Fakultetit Filozofik të Prishtinës, nga vitit 1968 del si organ i Institutit Albanologjik, kurse pas vitit 1971, revista profilizohet në tri seri, seria e shkencave historike, folklor-etnologji dhe filologji. Instituti Albanologjik, si institucion i cili merret me kulturën materiale e shpirtërore të shqiptarëve, posaçërisht punonjësit profesionalë u angazhuan për konkretizimin e njësimit të gjuhës shqipe. Por, këto debate formën e morën më 1968 me Konsultën e Gjuhës Shqipe në Prishtinë, të organizuar nga Instituti Albanologjik dhe kulmuan më 1972 me Kongresin e Drejtshkrimit në Tiranë. Drejtuesit dhe punonjësit e Instituti Albanologjik, disa prej të cilëve ishin pjesëmarrës në Kongresin e Drejtshkrimit të Gjuhë Shqipe më 1972, e panë të arsyeshme që vështirësitë të cilat po i hasnin shqiptarët në zotërimin e gjuhës letrare, sidomos ata që jetonin dhe vepronin në ish-Jugosllavi, t’u ndihmonin me nxjerrjen e një reviste kredibile, ku do të shkruanin emra të njohur të albanologjisë, mësues me përvojë të gjuhës shqipe etj. për probleme të gjuhës letrare. Rrjedhimisht, kur Kongresi i Drejtshkrimit po e mbushte dekadën e parë, më 1982, drejtuesit e Instituti Albanologjik themeluan revistën “Gjuha shqipe”, e cila feston 40-vjetorin e themelimit.
40 vjet të revistës “Gjuha shqipe”
Në traditën e Institutit Albanologjik është edhe shënimi i jubileve të ndryshëm që lidhen me albanologjinë. Ky fakt në epokën e tanishme është lehtë i verifikueshëm, qoftë edhe përmes një klikimi në internet. Por, këtë vit Instituti Albanologjik shënon 40-vjetorin e lindjes të revistës së njohur “Gjuha shqipe”. Drejtuesit e tanishëm të Instituti Albanologjik, si formë e shënimit të këtij jubileu, ia besuan finalizimin e bibliografisë së revistës “Gjuha shqipe” studiuesit të gjuhësisë shqiptare, kryeredaktorit aktual të revistës, prof. asoc. dr. Abdurrahim Maxhuni. Se cila është rëndësia e kësaj reviste për kulturën e “Gjuhës shqipe”, nuk dëshiroj të flas në këtë aspekt, sepse për këtë e kanë dhënë mendimin profesionistët e fushës, në organizime të ndryshme shkencore, shkrime të karakterit shkencor e publicistik, debate etj. Por ajo çfarë unë dëshiroj të vë në dukje, si njëri nga recensentët dhe si një dashamirës i përpilimit të bibliografive, është se studiuesi Abdurrahim Maxhuni, me sukses ka arritur ta realizojë projektin “Bibliografia e revistës ‘Gjuha shqipe’ 1982-2022”.
Studiuesi Maxhuni, duke konsultuar modele të ndryshme të përpilimit të bibliografive për revista shkencore, si në Tiranë, Prishtinë, Shkup, Vjenë, Ankara e të tjera dhe duke u konsultuar me njerëz të cilët kanë njohuri nga kjo fushë, këtë bibliografi e ka konceptuar në këtë formë: “Renditja kronologjike”, “Renditja sipas fushave”, “Fjalë përshëndetëse”, “Studime”, “Artikuj e kumtesa”, “Diskutime”, “Gjuha në praktikë”, “Kritika dhe recensione”, “Materiale”, “Thesari leksikor”, “Fjala e rrallë shqipe”, “Kronika shkencore”, “Bibliografi”, “Përvjetorë”, “Biseda”, “Intervista”, “In Memoriam”.
Kur është fjala të renditja e njësive bibliografike, studiuesi Maxhuni fillimisht e ka vendosur emrin dhe më pastaj mbiemrin e autorëve, duke vazhduar me të dhëna të tjera për akëcilin artikull. Gjithsej janë përfshirë 86 vëllime dhe 1314 njësi bibliografike.
Lexuesi, në pjesën e fundit të këtij botimi, do të gjejë të publikuara në formë faksimilesh të gjitha kopertinat e botimeve të revistave, duke filluar nga numri i parë e deri tek i fundit. Kjo formë e prezantimit të faksimileve, nuk është traditë e botimeve në bibliografi, por prezantimet e kopertinave edhe në këtë formë dëshmojnë për ecurinë edhe në aspektin e dizajnit të kësaj reviste ndër vite.
Botimeve të bibliografive të botuara nga Instituti Albanologjik, të autorëve dhe punonjësve shumëvjeçarë të Instituti Albanologjik, sikurse janë Emine Fetahu-Abdixhiku dhe Daut Bislimi, po i shtohet edhe një bibliografi me interes e studiuesit Abdurrahim Maxhuni “Bibliografia e revistës “‘Gjuha shqipe’ 1982 - 2022”.
Në qoftë se do t’i referohemi konstatimit të njërit nga kontribuuesit e njohur në fushën e bibliografisë në vendin tonë, punonjësit shumëvjeçarë të sektorit të bibliografisë në Bibliotekën Kombëtare dhe Universitare të Kosovës, z. Tahir Foniqi, se “bibliografia është veprimtari intelektuale e bazë e hulumtimeve shkencore. Ajo pasqyron e ruan trashëgimin kombëtare për gjenerata të tera. Pa bibliografi nuk ka punë shkencore”, atëherë natyrshëm mund të thuhet se studiuesi Maxhuni dhe Instituti Albanologjik, përmes këtij botimi, kanë kontribuuar në veprimtarinë intelektuale, shkencore, në pasqyrimin e ruajtjen e trashëgimisë nga kjo fushë, si pjesë e trashëgimisë kombëtare në vendin tonë.
Përfundim
Duke e shfletuar këtë botim, mund të thuhet se studiuesi prof. asoc. dr. Abdurrahim Maxhuni, përveç si një studiues i zellshëm i gjuhës shqipe, tani po dëshmohet edhe si bibliograf i përkushtuar. Brenda 556 faqeve të këtij botimi, studiuesit, studentët, mësimdhënësit e gjuhës shqipe dhe të interesuarit e tjerë, do të gjejnë informacione të sakta për punimet dhe kontributet e tjera shkrimore të publikuara në këtë revistë.
Në këtë jubile, studiuesi Maxhuni dhe botuesi Instituti Albanologjik po ua bëjnë edhe një shërbim të gjithë atyre që janë të interesuar për fushën e kulturës së gjuhës shqipe.
Ky botim vjen edhe si një mirënjohje për të gjithë ata që kontribuuan për mbajtjen gjallë të kësaj reviste gjatë këtyre 40 vjetëve në përgjithësi, e atyre që kontribuuan për këtë ndërmarrje, e sot nuk janë në mesin tonë në veçanti.
Në qoftë se Instituti dhe punonjësit e këtij institucioni, dikur ishin nismëtarë duke konkretizuar nisma si ajo e unifikimit të gjuhës shqipe, gjeneratat e reja të punonjësve në këtë institucion, me këtë botim, por edhe botime të tjera, po e dëshmojnë se ende janë të përkushtuar në rrugën e dijes albanologjike.
Me rastin e daljes së numrit të parë të kësaj reviste, studiuesi dhe kryeredaktori shumëvjeçar i kësaj reviste, prof. dr. Qemal Murati, në një shkrim, në revistën e njohur “Fjala”, numër 2, më 15 janar të vitit 1983, shkruante, mes tjerash, se këtë revistë “duhet ta bëjmë të zemrës..., duhet të bashkëpunojmë me të. Hapi i parë është bërë, kërkohet të ecet më tej”. Në lidhje me këtë, them se vazhdimi i daljes së kësaj reviste, pavarësisht baticave dhe zbaticave, dhe publikimi i vëllimit “Bibliografia e revistës ‘Gjuha shqipe’ 1982-2022”, i studiuesit Maxhuni, janë dëshmia më e mirë se kjo revistë ka mbetur revistë e zemrës për shumë dashamirë të kësaj fushe, ndërsa bashkëpunimet për çdo numër po zgjerohen dhe revista po vijon hapërimin e saj të suksesshëm.
© KOHA. Të gjitha të drejtat janë të rezervuara.
