Shpërthimi i lisë së majmunëve vazhdon të zgjerohet edhe në vendet ku virusi nuk gjendet normalisht, duke i vënë zyrtarët globalë të shëndetit në gatishmëri të lartë.
Tani me më shumë se 643 raste të lisë së majmunëve në dhjetëra vende ku virusi nuk është endemik, "shfaqja e papritur e lisë së majmunëve në shumë vende në të njëjtën kohë sugjeron se mund të ketë pasur transmetim të pazbuluar për disa kohë”, ka thënë Drejtori i Përgjithshëm i Organizatës Botërore të Shëndetësisë, Tedros Adhanom Ghebreyesus.
Virusi ka qarkulluar për dekada në disa vende, duke përfshirë pjesë të Afrikës Perëndimore dhe Qendrore. Në një hulumtim të postuar këtë javë, shkencëtarët në Institutin e Biologjisë Evolucionare në Universitetin e Edinburgut përshkruan se si modeli gjenetik që ata po shohin sugjeron se "ka pasur një transmetim të qëndrueshëm nga njeriu te njeriu, të paktën që nga viti 2017", shkruan CNN.
Në atë hulumtim, sekuencat gjenetike treguan se rastet e para të lisë së majmunëve në vitin 2022 duket se kanë ardhur nga një shpërthim që rezultoi në raste në Singapor, Izrael, Nigeri dhe Mbretërinë e Bashkuar nga viti 2017 deri në vitin 2019.
Michael Worobey, një biolog evolucionar dhe profesor në Universitetin e Arizonës, i cili nuk ishte i përfshirë në hulumtim, tha se kjo sugjeron se "ky shpërthim ka vazhduar për një kohë të gjatë, në nivel lokal", si në vendet ku virusi është endemik.
“Dhe kjo do të thotë se bota ka dështuar t’i mbrojë ato në zonat me burime të kufizuara ku ka qenë endemike dhe ta kontrollojë atë në burimin e saj përpara se të përhapet globalisht. Është me të vërtetë një histori e dy shpërthimeve. Ne duhet të kthejmë vëmendjen tonë në faktin se ku është përhapur dhe të fillojmë të kujdesemi për atë popullsi po aq sa ne kujdesemi për atë që po ndodh në të gjitha këto vende të tjera anembanë botës”, është shprehur Worobey.
Nëse kërkimet vazhdojnë të tregojnë se virusi është përhapur më shumë mes njerëzve sesa mendohej më parë - më larg nga një burim shtazor, Worobey tha se një "pyetje vërtet e mirë" është, pse bota nuk do të mendonte se lija e majmunëve mund të jetë endemike në vende përtej Afrikës Perëndimore dhe Qendrore?
Epidemiologia Anne Rimoin ka studiuar linë e majmunëve për rreth dy dekada dhe ka paralajmëruar prej kohësh se përhapja e saj në vende si Republika Demokratike e Kongos mund të ketë implikime më të gjera globale për shëndetin.
"Nëse lija e majmunëve do të vendosej në një vend grumbullimi të kafshëve të egra jashtë Afrikës, pengesa e shëndetit publik do të ishte e vështirë të rikthehej”, paralajmëroi Rimoin, tani profesoreshë e epidemiologjisë në Shkollën Fielding të Shëndetit Publik të UCLA, në një artikull të vitit 2010 të botuar në Proceedings.
“Shpërthimi i fundit i lisë së majmunëve po rezulton i vështirë për t'u parashikuar pjesërisht sepse ne nuk kemi qenë në gjendje të gjurmojmë plotësisht origjinën e tij. Ne as nuk e dimë se sa kohë është përhapur kjo. Kjo mund të ishte përhapur në heshtje për një kohë. Duket sikur ne tani kemi vendosur të shikojmë një serial të ri, por nuk e dimë saktësisht se në cilin episod kemi arritur. Dua të them, jemi në episodin dy, apo jemi në episodin e katërt, apo jemi në episodin 10? Dhe sa episode ka ky serial? Nuk e dimë”, ka shtuar ajo.
Rastet e mëparshme njerëzore të lisë së majmunit nuk mendohej se ishin shumë larg nga një ekspozim fillestar ndaj një kafshe të infektuar - zakonisht brejtësve. Pasi virusi të qarkullojë midis këtyre kafshëve, ai mund të vazhdojë të kërcejë përsëri te njerëzit që mund të vijnë në kontakt me ketrat e infektuar ose derrat, për shembull.
“Nëse vazhdojmë të shohim transmetim të qëndrueshëm nga personi në person në këtë shpërthim, madje edhe në nivele të ulëta, kjo sjell mundësinë e një përhapjeje përsëri te kafshët në vendet joendemike. Një përhapje e tillë më pas mund të lejojë që virusi të mbetet në një mjedis, duke kërcyer midis kafshëve dhe njerëzve me kalimin e kohës”, tha Rimoin për CNN.
Zyrtarët e Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH) së thonë se rreziku global për shëndetin publik është i moderuar.
"Rreziku i shëndetit publik mund të bëhet i lartë nëse ky virus shfrytëzon mundësinë për t'u vendosur si patogjen njerëzor dhe përhapet në grupe me rrezik më të lartë të sëmundjeve të rënda si, fëmijët e vegjël”, sipas një vlerësimi të rrezikut të OBSH-së të lëshuar të dielën.
OBSH-ja shtoi se "veprim i menjëhershëm nga vendet kërkohet për të kontrolluar përhapjen e mëtejshme midis grupeve në rrezik, për të parandaluar përhapjen në popullatën e përgjithshme dhe për të shmangur vendosjen e lisë së majmunëve si një gjendje klinike dhe problem i shëndetit publik në vendet aktualisht jo-endemike".
© KOHA. Të gjitha të drejtat janë të rezervuara.
