Arkeologët në Salvador, Bahia, zbuluan mbetje njerëzore në një vend që mund të jetë varreza më e madhe e skllevërve në Amerikën Latine. Mbetjet, përfshirë eshtra të mëdhenj dhe dhëmbë, u zbuluan në parkingun e kompleksit “Pupileira”, në pronësi të “Santa Casa de Misericórdia da Bahia”, e cila aktualisht strehon një muze, një kolegj dhe një hapësirë për ngjarje.
Gërmimet filluan më 14 maj. Më 19 maj, në ditën e pestë të punës në terren, u gjetën gjurmët e para të eshtrave njerëzore në një thellësi prej 2.7 metrash, duke treguar se zona e varrezës së vjetër ishte mbuluar pas mbylljes së saj në vitin 1844.
Studiuesit vlerësojnë se varreza mund të përmbajë më shumë se 100 mijë trupa skllevërish. Varreza “Campo da Pólvora”, siç njihej, funksionoi për 150 vjet që nga fundi i shekullit të 17-të deri në mbylljen e saj për arsye shëndetësore në vitin 1844. Ajo ishte vendvarrim për grupe të margjinalizuara, përfshirë rebelë dhe kryengritës.
“Kjo varrezë u bë e padukshme nga shtresat e dheut që fshehën të vërtetën historike të qytetit. Por ajo ishte aty, duke pritur të zbulohej. Po përballemi me një riparim historik”, ka thënë arkeologu Luiz Antônio Pacheco.
Vendndodhja e varrezës u identifikua nga arkitektja dhe planifikuesja urbane Silvana Olivieri gjatë kërkimeve të saj doktorale në Universitetin Federal të Bahias. Olivieri përdori harta dhe plane të Salvadorit nga shekulli i 18-të, si dhe dokumente të Santa Casa dhe studime arkeologjike, për të lokalizuar varrezën.
“Përtej rëndësisë së madhe arkeologjike dhe historike, ky është një vend i shenjtë për popullsinë me ngjyrë të Bahias, Brazilit, dhe për të gjithë ata që identifikohen me njerëzit që janë varrosur aty”, ka thënë ajo.
Olivieri beson se martirët e Revoltës së Malêve janë varrosur në këtë varrezë. Kryengritja, e cila ndodhi në janar 1835, përfshiu rreth 600 afrikanë, shumica prej të cilëve ishin me prejardhje myslimane. Disa prej tyre u vranë ose u ekzekutuan dhe mund të jenë në mesin e atyre të varrosur në këtë vend.
“Në ditën e Revoltës së Malêve, një pjesë e skllevërve u vranë”, ka thënë Olivieri.
Për shkak të ndjeshmërisë së vendit, studiuesit vendosën të mos publikojnë imazhe të mbetjeve dhe të mos i zhvendosin ato. Vendi arkeologjik u mbrojt me materiale të veçanta për të ruajtur gjetjet e brishta, sipas Correio Braziliense. Kushtet e tokës dhe të lagësht e bënin materialin jashtëzakonisht të brishtë, ndaj kërkoheshin përpjekje të kujdesshme për ruajtje.
Ministria e Punëve Publike e Bahias zyrtarisht i kërkoi Institutit Kombëtar të Trashëgimisë Historike dhe Artistike të njohë vendin arkeologjik. Prokurorja Cristina Seixas shpalli planet për një dëgjim publik për të diskutuar ruajtjen e vendit si pasuri kulturore, pasi të regjistrohet si i tillë.
“Nga kjo konfirmim i dyshimeve rreth ekzistencës së kësaj varreze, Ministria e Punëve Publike do të ndërmarrë tani masa për ta ruajtur këtë vend, i cili tashmë duhet të konsiderohet një vend arkeologjik”, ka thënë prokurorja Lívia Vaz.
Studiuesit argumentojnë se zona nuk duhet të përdoret më si parking apo hapësirë për ngjarje.
“Ne besojmë se komunitetet e prekura, veçanërisht komuniteti me ngjyrë, duhet të dëgjohen si për dimensionin simbolik, ashtu edhe për përdorimin e papërshtatshëm që vazhdon, pasi është një hapësirë që përdoret për festa”, ka thënë profesori Samuel Vida, jurist dhe profesor i drejtësisë. Një nga propozimet është të krijohet një memorial në vendin e ngjarjes.
Zbulimi çoi gjithashtu në krijimin e Komitetit për Mbrojtjen e Varrezave të Skllevërve në Brazil, që synon të koordinojë përpjekjet për të mbrojtur vende të ngjashme në mbarë vendin.
“Qëllimi i komitetit është të ndërmarrë veprime të përbashkëta dhe të forcojë kërkime të reja për të identifikuar varreza të skllevërve në të gjithë vendin”, shkruhet në raport.
Mendohet se varreza mban mbetjet e njerëzve që jetonin në margjinat e shoqërisë, përfshirë indigjenë, anëtarë të komunitetit rom, të varfër, të pastrehë, vetëvrasës, prostituta, kriminelë dhe rebelë.
