Në vitin 2018, Laura Young, pronare e një dyqani të mallrave të vjetër në Austin, Teksas, vuri re një bust të gdhendur mermeri me çmim 34,99 dollarë në një dyqan ku shiten gjëra për blerës të vullnetit të mirë. Busti ishte i rëndë dhe dukej i vjetër.
Nga ekspertiza rezultoi se bëhej fjalë për një punim të antikitetit. Daton në shekullin e parë të erës sonë dhe dikur ishte në koleksionin e mbretit Ludwig I të Bavarisë.
Katër vjet më vonë busti romak i antikitetit, i cili mund të portretizojë komandantin romak, Drusus Germanicus, do t'u kthehet administratës gjermane të pallateve, kopshteve dhe liqeneve bavareze, që tash janë në pronësi të shtetit. Në shenjë mirënjohjeje të institucionit, ai do të vendoset nën një pllakë që mban emrin e “Young”.
Përpara se të kthehet përgjithmonë në Gjermani, busti do të kalojë një vit në Muzeun e Artit të San Antonios, i cili mbështeti identifikimin dhe ribashkimin e bustit me autoritetet bavareze. Gjatë asaj kohe, Jessica Powers, kryekuratorja e përkohshme e Muzeut për artin e antikitetin mesdhetar, do të ndihmojë në identifikimin e subjektit të veprës së artit. Busti tani shihet në Muzeun e Teksasit dhe do të qëndrojë atje deri më 21 maj 2023.
Se si busti udhëtoi nga Bavaria në Austin është një tjetër mister që ende nuk është zbuluar.
Studiuesit e dinë se qe grabitur afër fundit të Luftës së Dytë Botërore nga një vilë e ndërtuar nga mbreti Ludwig I në Aschaffenburg, Gjermani. Pas përfundimit të luftës, ushtria amerikane vendosi trupat në Aschaffenburg. Shumë prej tyre mbetën atje gjatë gjithë Luftës së Ftohtë.
Sipas Muzeut të Artit të San Antonios, ndonjë ushtar i rikthyer mund ta ketë kontrabanduar veprën përsëri në Amerikë. Përfundimisht, dikush e hodhi atë në derën e pasme të “Austin Goodwill”.
“Burri im dhe unë ishim në një udhëtim kur mora një e-mail nga shtëpia e ankandeve “Bonhams”, që konfirmonte se koka ishte me të vërtetë romake, por pa origjinë dhe nuk mund të ndihmonin më shumë.
Young u këshillua të mos përpiqej ta shiste veprën në ankand ose përmes kanaleve private, për shkak të pasojave ligjore në lidhje me transferimin e titullit të pronës së vjedhur.
“Kishte disa muaj emocione të forta pas kësaj, por ishte e hidhur, pasi e dija se nuk mund ta mbaja apo shisja skulpturën”, vazhdoi Young. “Sido që të jetë, jam i kënaqur që u bëra një pjesë e vogël e historisë së saj të gjatë dhe të ndërlikuar, dhe dukej e mrekullueshme në shtëpi”.
Young dhe këshilltari i saj ligjor kontaktuan autoritetet bavareze për kthimin e bustit. Qeveria bavareze ra dakord të mbulonte të gjitha kostot e grumbulluara në transportin e artefaktit në Gjermani dhe ra dakord për një marrëveshje kredie afatshkurtër me Muzeun e Artit në San Antonio.
Drejtoresha e muzeut, Emily Ballew Neff, ka thënë se “është një histori e mrekullueshme, komploti i së cilës përfshin epokën e Luftës së Dytë Botërore, diplomacinë ndërkombëtare, artin e Mesdheut, shitblerjen e dyqaneve të para, mbretërinë historike bavareze dhe kujdesin ndaj artit dhe ruajtur artet, qoftë si individë apo institucione”. “Jemi kaq të kënaqur që administrata bavareze e pallateve shtetërore ra dakord të na lejojë ta shohim skulpturën në ‘SAMA’ përpara se të kthehet në shtëpinë e saj të ligjshme. Një shembull i mrekullueshëm i bashkëpunimit ndërkombëtar, kjo është një mënyrë tjetër kritike në të cilën muzetë tanë të artit marrin pjesë në diplomaci në mbarë globin”.
© KOHA. Të gjitha të drejtat janë të rezervuara.
