Studimet që kanë të bëjnë me shqipen dhe historinë e saj, sidomos çështjet që lidhen me prejardhjen e saj dhe raportet me gjuhët e tjera ballkanike, nyjëtojnë hipoteza që prejardhja e shqipes lidhet me trakishten (dakishten), përfshirë hipotezën që mëton ta shpjegojë dallimin midis dy kryedialekteve të shqi pes, duke marrë në konsideratë transmigrimin, bartjen e toskërishtes nga hapësira të tjera.
Dhe këtë e ndërlidhin me ngjashmëri me gjuhë të tjera, sidomos me rumanishten, shkruan sot Koha Ditore.
Derisa ndarja dialektore e gegnishtes qendrore paraqet njëfarë shtrirjeje horizontale në drejtimin pe rëndim / lindje, nuk është vërejtur një izoglosë që shtrihet në drejtimin jug/ veri, e që përfshin hapë sirat e ge g nishtes verilindore e veriperëndimore: në shqipen në përgjithësi në gegnishten veriperën dimore dhe në toskërishten zanorja e pjesores të foljes jam është e, ê: qenë, qê:n, kjê:n > klenë (qysh te Buzuku), ndërsa në gegnishten verilindore kâ:n > kjânë > *klanë, në gegnishte qendrore lindore qâ:n. Në sh. XVII kjo përfshinte dhe fjalë si qêndër/ qândër. Kështu, më duket se linjat e ndarjes dialektore duhet të jenë pak më të ndërthurura.
Në çdo rast, është shënuar po ashtu se kur është fjala për zanoren ë, për hundorësinë e zanoreve, mungesën e gjatësive funksionale të zanoreve dhe zëvendësimin e paskajores me lidhore, toskërishtja duket të jetë më ballkanike se gegnishtja.
(Artikullin e plotë mund ta lexoni në numrin e sotëm të Kohës Ditore)
