Putini i gjurmon, censuron dhe kontrollon rusët kudo

Në periudhën 2017-2018, autoritetet e Moskës nxorën një sistem të kamerave të rrugëve me teknologji të njohjes së fytyrës. Në vitin 2022,

Yekaterina Maksimova, gazetare dhe aktiviste shmang të marrë metronë e Moskës, edhe pse është ndoshta rruga më efikase.

Kjo, për shkak se ajo është arrestuar pesë herë gjatë vitit të kaluar, falë kamerave të përhapura të sigurisë të sistemit me njohjen e fytyrës. Ajo thotë se policia i thoshte se kamerat "reaguan" ndaj saj - megjithëse shpesh dukej se nuk e kuptonin pse, dhe e linin të ikte pas disa orësh.

“Duket sikur jam në një lloj databaze”, thotë Maksimova, e cila më parë u arrestua dy herë: në vitin 2019, pasi mori pjesë në një demonstratë në Moskë dhe në vitin 2020 për aktivizmin e saj për mjedisin.

Për shumë rusë si ajo, është bërë gjithnjë e më e vështirë t'i shmangen kontrollit të autoriteteve, me qeverinë që monitoron në mënyrë aktive llogaritë e mediave sociale dhe përdor kamera vëzhgimi kundër aktivistëve.

Edhe një platformë online e lavdëruar dikur nga përdoruesit për navigimin e detyrave burokratike, po përdoret si një mjet kontrolli: Autoritetet planifikojnë ta përdorin atë për t'u shërbyer thirrjeve ushtarake, duke penguar kështu një taktikë popullore për shmangien e dorëzimit personal të dokumenteve të rekrutimit ushtarak.

Mbrojtësit e të drejtave thonë se Rusia nën presidentin Vladimir Putin ka shfrytëzuar teknologjinë digjitale për të gjurmuar, censuruar dhe kontrolluar popullatën, duke ndërtuar atë që disa e quajnë një "gulag kibernetik" - një referencë e errët për kampet e punës që mbanin të burgosur politikë në kohët sovjetike.

Është një territor i ri, madje edhe për një komb me një histori të gjatë spiunimi ndaj qytetarëve të tij.

“Kremlini është bërë me të vërtetë përfituesi i digjitalizimit dhe po përdor të gjitha mundësitë për propagandën shtetërore, për vëzhgimin e njerëzve, për deanonimizimin e përdoruesve të internetit”, tha Sarkis Darbinyan, kreu i praktikës ligjore në Roskomsvoboda, një grup rus për lirinë e internetit që Kremlini e cilëson si një "agjent të huaj".

Rritja e cenzurës dhe ndjekjes penale

Indiferenca në dukje e Kremlinit për monitorimin digjital duket se ka ndryshuar pasi protestat masive të viteve 2011-2012 u koordinuan në internet, duke i shtyrë autoritetet të shtrëngonin kontrollet e internetit.

Disa rregullore i lejuan ata të bllokonin faqet e internetit; të tjerë urdhëruan që operatorët e telefonisë celulare dhe ofruesit e internetit të ruajnë regjistrimet dhe mesazhet e thirrjeve, duke ndarë informacionin me shërbimet e sigurisë nëse është e nevojshme. Autoritetet ushtruan presion ndaj kompanive si Google, Apple dhe Facebook për të ruajtur të dhënat e përdoruesve në serverët rusë, pa shpjegim, dhe paraqitën planet për të ndërtuar një "internet sovran" që, nëse është e nevojshme, mund të shkëputet nga pjesa tjetër e botës.

Në atë kohë, shumë ekspertë i hodhën poshtë këto përpjekje si të kota, dhe disa ende duken të paefektshme. Masat e Rusisë mund të përbëjnë një gardh në krahasim me Firewallin e Madh të Kinës, por goditja në internet e Kremlinit ka marrë vrull.

Pasi Rusia pushtoi Ukrainën në shkurt të vitit 2022, censura në internet dhe ndjekjet penale për postimet dhe komentet në mediat sociale u rritën aq shumë sa thyen të gjitha rekordet ekzistuese.

Sipas Net Freedoms, një grup i shquar i të drejtave të internetit, më shumë se 610 mijë uebfaqe u bllokuan ose u mbyllën nga autoritetet në vitin 2022 - totali më i lartë vjetor në 15 vjet - dhe 779 persona u përballën me akuza penale për komente dhe postime në internet, gjithashtu një rekord.

Një faktor kryesor ishte një ligj, i miratuar një javë pas pushtimit, që kriminalizon efektivisht ndjenjën kundër luftës, tha kreu i Net Freedoms, Damir Gainutdinov. Ai ndalon "përhapjen e informacionit të rremë" ose "diskreditimin" e ushtrisë, duke e përdorur atë kundër atyre që kundërshtojnë publikisht luftën.

Human Rights Watch citoi një ligj tjetër të vitit 2022 që u lejon autoriteteve “të mbyllin në mënyrë jashtëgjyqësore organet e masmedias dhe të bllokojnë përmbajtjet në internet për shpërndarjen e “informacionit të rremë” në lidhje me sjelljen e Forcave të Armatosura Ruse ose organeve të tjera shtetërore jashtë vendit ose për shpërndarjen e thirrjeve për sanksione ndaj Rusisë.

Pasiguria e përdoruesve të mediave sociale

Ligjet më të ashpra kundër ekstremizmit të miratuara në vitin 2014 synonin përdoruesit e mediave sociale dhe fjalimet në internet, duke çuar në qindra raste penale për postime, pëlqime dhe shpërndarje.

Ndërsa masat u zgjeruan, autoritetet synuan gjithashtu Facebookun, Twitterin, Instagramin dhe Telegramin. Rreth një javë pas pushtimit, Facebooku, Instagrami dhe Twitteri u bllokuan në Rusi, por përdoruesit e platformave u ndoqën ende penalisht.

Marina Novikova, 65 vjeç, u dënua këtë muaj në qytetin siberian të Severskut për "përhapje të informacionit të rremë" në lidhje me ushtrinë, për postime në Telegram kundër luftës, duke e gjobitur atë me mbi 12.400 dollarë. Një gjykatë në Moskë javën e kaluar dënoi aktivistin e opozitës, Mikhail Kriger, me shtatë vjet burgim për komentet në Facebook në të cilat ai shprehte dëshirën "për të varur" Putinin. Blogerja e famshme, Nika Belotserkovskaya, e cila jeton në Francë, u dënua me nëntë vjet burg në mungesë për postimet në Instagram në lidhje me luftën që autoritetet pretenduan se përhapnin "dezinformata" për ushtrinë.

"Përdoruesit e çdo platforme të mediave sociale nuk duhet të ndjehen të sigurt", tha Gainutdinov.

Mbrojtësit e të drejtave shqetësohen se censura në internet do të zgjerohet në mënyrë drastike përmes sistemeve të inteligjencës artificiale për të monitoruar mediat sociale dhe faqet e internetit për përmbajtje që konsiderohen të paligjshme.

Në shkurt, rregullatori qeveritar i medias Roskomnadzor tha se po lansonte Oculus - një sistem i Inteligjencës Artificiale që mund të analizojë më shumë se 200 mijë imazhe në ditë, krahasuar me rreth 200 në ditë nga njerëzit.

Autoritetet gjithashtu mund të punojnë në një sistem robotësh që mbledhin informacion nga faqet e mediave sociale, aplikacionet e mesazheve dhe komunitetet e mbyllura në internet, sipas grupit kibernetik bjellorus, Cyberpartisans.

Llupa në dhe nën rrugë

Në periudhën 2017-2018, autoritetet e Moskës nxorën një sistem të kamerave të rrugëve me teknologji të njohjes së fytyrës.

Gjatë pandemisë COVID-19 në vitin 2020, autoritetet ishin në gjendje të gjurmonin dhe gjobitnin ata që largoheshin nga shtëpitë e tyre në kundërshtim me bllokimet.

Po atë vit, media ruse raportoi se shkollat do të pajiseshin gjithashtu me kamera.

Kur shpërthyen protestat për burgosjen e liderit të opozitës, Alexei Navalny, në vitin 2021, sistemi u përdor për të gjurmuar dhe arrestuar ata që merrnin pjesë në demonstrata, ndonjëherë javë më pas. Pasi Putini njoftoi një mobilizim të pjesshëm për burrat për të luftuar në Ukrainë në shtator të vitit 2022, sistemi me sa duket i ndihmoi zyrtarët të gjenin shmangësit e paraqitjes për ushtarë.

Në vitin 2022, "autoritetet ruse zgjeruan kontrollin e tyre mbi të dhënat biometrike të njerëzve, duke përfshirë mbledhjen e të dhënave të tilla nga bankat dhe përdorimin e teknologjisë së njohjes së fytyrës për të vëzhguar dhe persekutuar aktivistët", raportoi Human Rights Watch këtë vit.

Maksimova, aktivistja që ndalohet vazhdimisht në metro, ngriti një padi duke kundërshtuar ndalimet, por humbi. Autoritetet argumentuan se për shkak se ajo kishte arrestime paraprake, policia kishte të drejtë ta ndalonte për një "bisedë paralajmëruese" - në të cilën oficerët shpjegojnë "përgjegjësitë morale dhe ligjore" të një qytetari.

Maksimova thotë se zyrtarët refuzuan të shpjegojnë pse ajo ishte në bazat e tyre të të dhënave të vëzhgimit, duke e quajtur atë një sekret shtetëror. Ajo dhe avokati i saj po bëjnë ankesë ndaj vendimit të gjykatës.

Ka 250 mijë kamera vëzhgimi në Moskë të mundësuara nga softueri - në hyrje të ndërtesave të banimit, në transportin publik dhe në rrugë. Sisteme të ngjashme janë në Shën Petersburg dhe qytete të tjera të mëdha, si Novosibirsk dhe Kazan.

“Mbikëqyrja totale digjitale”

Në nëntor, Putini urdhëroi qeverinë të krijojë një regjistër në internet të atyre që kualifikohen për shërbimin ushtarak, pasi përpjekjet për të mobilizuar 300 mijë burra për të luftuar në Ukrainë zbuluan se të dhënat e regjistrimit ishin një rrëmujë serioze.

Regjistri, i premtuar se do të jetë gati deri në vjeshtë, do të mbledhë të gjitha llojet e të dhënave, "nga klinikat ambulatore te gjykatat tek zyrat e taksave dhe komisionet zgjedhore", tha analistja politike Tatyana Stanovaya në një koment të fundit për Carnegie Endowment for International Peace.

Kjo do t'i lejojë autoritetet t'i dërgojnë draft-thirrjet në mënyrë elektronike nëpërmjet një faqe interneti të qeverisë që përdoret për të aplikuar për dokumente zyrtare. Pasi një njoftim shfaqet në internet, marrësit nuk mund të largohen nga Rusia. Kufizime të tjera - si pezullimi i patentës së shoferit ose ndalimi i blerjes dhe shitjes së pronës - vendosen nëse ata nuk respektojnë thirrjen brenda 20 ditëve, pavarësisht nëse e kanë parë apo jo.

Përktheu: Forca Jashari