Kryetemat që përplasin SHBA-në dhe Rusinë

Zyrtarë e diplomatë nga Rusia dhe Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj të NATO-s do të negociojnë gjatë javës pas kërkesës së Moskës për garancitë perëndimore të sigurisë dhe lidhur me shqetësimet e Perëndimit për grumbullim e trupave ruse pranë Ukrainës.

Negociatorët rusë dhe amerikanë nisën një raund bisedimesh të planifikuara në Gjenevë, që do të pasohet nga bisedimet Rusi-NATO në Bruksel dhe një takim në Vjenë të shteteve të Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë(OSBE).

Ja një vështrim në agjendën e bisedimeve të sigurisë dhe çështjet kryesore të debatit: frika nga pushtimi rus.

Grumbullimi i trupave dhe pajisjeve ruse pranë kufirit të Ukrainës ka shkaktuar shqetësime në Kiev dhe në Perëndim se Moska mund të planifikojë të nisë pushtimin e Ukrainës.

Moska e ka mohuar dhe nga ana tjetër ka akuzuar autoritetet ukrainase për planifikimin e një ofensive për të rimarrë kontrollin mbi territoret në Ukrainën Lindore, të kontrolluara nga separatistët e mbështetur nga Rusia – akuza që Ukraina i ka hedhur poshtë.

Presidenti i SHBA-së, Joe Biden, diskutoi dy herë ngritjen e numrit të trupave ruse me presidentin rus, Vladimir Putin, muajin e kaluar, duke paralajmëruar se Moska do të përballet me "pasoja të rënda", përfshirë sanksione të pashembullta ekonomike dhe financiare, nëse sulmon fqinjin e saj.

Kërkesa ruse e sigurisë

Putini e ka përshkruar mundësinë e anëtarësimit të Ukrainës në NATO dhe armatosjes së Ukrainës si "vijë të kuqe" për Moskën. Kremlini kërkoi që Washingtoni dhe aleatët e tij të japin zotim të detyrueshëm duke përjashtuar zgjerimin e NATO-s në Ukrainë, Gjeorgji ose në ndonjë vend tjetër ish-sovjetik.

Moska ka kërkuar gjithashtu që SHBA-ja dhe aleatët e saj të angazhohen për të mos vendosur armë ose kryerjen e ndonjë aktiviteti ushtarak në Ukrainë dhe në vendet e tjera ish-sovjetike.

Kremlini ka paraqitur një draft-traktat të sigurisë ruso-amerikane dhe një plan për marrëveshje Rusi-NATO si pikënisje për negociatat e kësaj jave. Ato do ta detyronin aleancën të mos staciononte asnjë trupë në zonat ku ata nuk ishin të pranishëm në vitin 1997 – përpara se NATO-ja të lëvizte për të përfshirë vendet e ish-bllokut sovjetik dhe ish-republikat sovjetike.

Reagimi i Perëndimit

SHBA-ja dhe aleatët e kanë hedhur poshtë kërkesën që NATO-ja të mos anëtarësojë Ukrainën ose ndonjë anëtar tjetër të ri, duke theksuar se parimi kyç i aleancës është se anëtarësimi është i hapur për çdo vend kualifikues dhe askush nuk ka të drejtën e vetos.

Ndërsa Ukraina dhe Gjeorgjia nuk janë ende gati për anëtarësim në NATO dhe kanë pak gjasa për t'u ftuar për t'u anëtarësuar së shpejti, aleatët perëndimorë këmbëngulin që dyert e NATO-s duhet të mbeten të hapura për ta. Në vitin 2008, NATO premtoi se do t'i përqafonte përfundimisht të dyja vendet, megjithëse nuk u ka ofruar atyre udhërrëfyes specifikë drejt anëtarësimit.

Edhe pse aleatët kundërshtuan me vendosmëri ndalimin e zgjerimit të NATO-s si një vend fillestar, Washingtoni dhe NATO-ja thonë se janë të gatshëm të diskutojnë kontrollin e armëve, masat e ndërtimit të besimit, transparencën më të madhe dhe reduktimin e rrezikut nëse Rusia merr një qëndrim konstruktiv.

Zyrtarët amerikanë thanë se janë të hapur për diskutime për kufizimin e vendosjeve të mundshme të raketave sulmuese në Ukrainë dhe vendosjen e kufijve për stërvitjet ushtarake amerikane dhe të NATO-s në Evropën Lindore, nëse Rusia është e gatshme të tërhiqet nga Ukraina.

Afatet kohore

Putini i ka quajtur negociatat me SHBA-në lëvizje "pozitive", por dëshiron rezultate të shpejta, duke paralajmëruar Perëndimin kundër përpjekjeve për të hedhur poshtë kërkesat e Rusisë si "bisedime boshe".

I pyetur gjatë një konference për shtyp muajin e kaluar nëse mund të garantonte se Rusia nuk do të pushtonte Ukrainën, Putini u përgjigj me zemërim dhe tha se Perëndimi "duhet të na japë garanci dhe t'i japë ato menjëherë, tani".

Zëvendësministri i Jashtëm, Sergei Ryabkov, i cili kryeson delegacionin rus në bisedimet e sigurisë, e përshkroi kërkesën për garanci që NATO-ja nuk do të zgjerohet në Ukrainë dhe në vendet e tjera ish-sovjetike si "absolutisht thelbësore" dhe paralajmëroi se refuzimi i SHBA-së për ta diskutuar atë do t’i bëjnë të pakuptimta bisedimet e mëtejshme.

"Ne po shkojmë atje jo me dorën e shtrirë, por me një detyrë të formuluar saktësisht që duhet ta zgjidhim në kushtet që kemi formuluar", tha Ryabkov. Ai paralajmëroi se Rusia nuk do të bënte asnjë lëshim nën kërcënime dhe presion dhe vuri në dukje se bisedimet mund të përfundojnë pas raundit të parë nëse SHBA-ja dhe aleatët e saj nuk bashkëpunojnë.

Opsionet ushtarake

Ndërsa Moska e ka mohuar planifikimin për të sulmuar Ukrainën, Putini ka paralajmëruar se ai do të detyrohet të marrë "masa ushtarako-teknike" të paspecifikuara nëse Perëndimi do të pengonte kërkesat e tij të sigurisë.

Ai nuk shtjelloi se përgjigjja ruse në atë skenar “mund të jetë e larmishme” dhe “do të varet nga propozimet që më paraqesin ekspertët tanë ushtarakë”.

Këshilltari për politikën e jashtme të Kremlinit, Yuri Ushakov, tha se Putini i kishte thënë Bidenit se Rusia do të vepronte njësoj sikur SHBA-ja do të kishte vepruar nëse do të shihte armë sulmuese të vendosura pranë kufijve të saj.

“Do të duheshin gjithashtu vetëm pesë minuta për të arritur tek ata që lëshojnë urdhra”, tha Putini.