Shërbimi rus i sigurisë arrestoi një gazetar amerikan të “The Wall Street Journal” me akuza për spiunazh, hera e parë që një korrespondent amerikan arrestohet për akuza për spiunazh që nga Lufta e Ftohtë. Gazeta i mohoi akuzat. Analistët kanë vlerësuar se rasti i gazetarit është krijuar me qëllim që Rusia ta përdorë për shkëmbimin e të burgosurve me Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Evan Gershkovichi u arrestua në qytetin e maleve Ural të Yekaterinburgut, ndërsa dyshohet se po përpiqej të merrte informacion të klasifikuar, tha të enjten Shërbimi Federal i Sigurisë, i njohur me shkurtesën FSB.
Shërbimi, i cili është agjencia më e lartë e sigurisë në Rusi dhe pasardhëse e KGB-së së epokës sovjetike, pretendoi se Gershkovichi “po vepronte sipas urdhrave të SHBA-së për të mbledhur informacion në lidhje me aktivitetet e një prej ndërmarrjeve të kompleksit ushtarak-industrial rus që përbën sekret shtetëror”.
Zëdhënësi i Kremlinit, Dmitry Peskov, u tha gazetarëve të mërkurën: "Nuk bëhet fjalë për një dyshim, është për faktin se ai u kap në flagrancë".
“’The Wall Street Journal’ mohon me forcë akuzat nga FSB-ja dhe kërkon lirimin e menjëhershëm të reporterit tonë të besuar dhe të përkushtuar, Evan Gershkovich”, tha gazeta. "Ne solidarizohemi me Evanin dhe familjen e tij".
Arrestimi vjen në një moment tensionesh të ashpra midis Perëndimit dhe Moskës për luftën e saj në Ukrainë, ndërsa Kremlini po intensifikon goditjet ndaj aktivistëve të opozitës, gazetarëve të pavarur dhe grupeve të shoqërisë civile. Fushata gjithëpërfshirëse e represionit është e pashembullt që nga epoka sovjetike.
Në fillim të kësaj jave, një gjykatë ruse dënoi një baba për postime në mediat sociale që kritikonin luftën, me dy vjet burgim, ndërsa vajza e tij 13-vjeçare u dërgua në një jetimore.
Akuzat për spiunazh
Gershkovichi është gazetari i parë amerikan që arrestohet me akuza për spiunazh në Rusi që nga shtatori i vitit 1986, kur Nicholas Daniloff, korrespondent i Moskës për “US News and World Report”, u arrestua nga KGB-ja. Daniloffi u lirua pa akuza 20 ditë më vonë në një shkëmbim me një punonjës të misionit të Kombeve të Bashkuara të Bashkimit Sovjetik, i cili u arrestua nga FBI-ja gjithashtu me akuza për spiunazh.
Në një seancë dëgjimore të enjten, një gjykatë në Moskë vendosi shpejt për të mbajtur Gershkovichin pas grilave në pritje të hetimit, sipas kanalit zyrtar Telegram të gjykatave të kryeqytetit.
Derisa të burgosurit e mëparshëm amerikanë janë liruar në shkëmbim të të burgosurve, një zyrtar i lartë rus tha se ishte shumë herët për të folur për ndonjë marrëveshje të tillë.
Nuk pati asnjë koment publik të menjëhershëm nga Uashingtoni, megjithëse një zyrtar amerikan tregoi se Qeveria e SHBA-së ishte në dijeni të situatës dhe priste më shumë informacione nga Rusia.
Gershkovichi, i cili mbulon Rusinë, Ukrainën dhe vendet e tjera ish-sovjetike si korrespondent në zyrën e “The Wall Street Journal” në Moskë, mund të përballet me deri në 20 vjet burgim nëse dënohet për spiunazh. Juristët e shquar vunë në dukje se hetimet për rastet e spiunazhit në të kaluarën zgjasnin nga një vit deri në 18 muaj, kohë gjatë së cilës ai mund të mbahet me pak kontakte me botën e jashtme.
FSB-ja vuri në dukje se Gershkovichi kishte akreditim nga Ministria e Jashtme ruse për të punuar si gazetar, por zëdhënësja e Ministrisë, Maria Zakharova, tha se Gershkovichi po përdorte kredencialet e tij gazetareske si mbulesë për "aktivitete që nuk kanë të bëjnë fare me gazetarinë".
Gershkovichi flet rrjedhshëm rusisht dhe më parë kishte punuar për agjencinë franceze, “Agence France-Presse” dhe “The New York Times”. Raporti i tij i fundit nga Moska, i publikuar në fillim të kësaj jave, u fokusua në ngadalësimin e ekonomisë ruse mes sanksioneve perëndimore të vendosura kur trupat ruse pushtuan Ukrainën vitin e kaluar.
Ivan Pavlov, avokat i shquar mbrojtës rus i cili ka punuar në shumë raste spiunazhi dhe tradhtie, tha se Gershkovichi është çështja e parë penale mbi akuzat për spiunazh kundër një gazetari të huaj në Rusinë post-sovjetike.
"Ky rregull i pashkruar për të mos i prekur gazetarët e huaj të akredituar, ka pushuar së funksionuari", tha Pavlov, një anëtar i grupit të ndihmës juridike të Departamentit të Parë.
Pavlovi tha se çështja kundër Gershkovichit u ndërtua në mënyrë që Rusia të kishte një mundësi për një shkëmbim të ardhshëm të të burgosurve dhe ka të ngjarë të zgjidhet "jo me mjetet e ligjit, por me mjete politike, diplomatike".
Zëvendësministri i Jashtëm rus, Sergei Ryabkov, përjashtoi çdo shkëmbim të shpejtë.
"Unë as nuk do ta konsideroja këtë çështje tani, sepse njerëzit që ishin shkëmbyer më parë kishin vuajtur tashmë dënimin e tyre", tha Ryabkov, sipas agjencive ruse të lajmeve.
Ryabkovi shtoi se qytetarët amerikanë të shkëmbyer në të kaluarën ishin pas hekurave me "akuza mjaft të rënda", ndërsa rusët në paraburgimin amerikan e kishin gjetur veten në "gurët e mullirit të sistemit amerikan të persekutimit".
Arrestimi i Gershkovichit pason një shkëmbim në dhjetor, në të cilin ylli i WNBA-së, Brittney Griner, u lirua pas 10 muajsh pas hekurave në këmbim të tregtarit rus të armëve, Viktor Bout.
Një tjetër amerikan, Paul Whelan, një ekzekutiv i sigurisë së korporatës në Michigan, është burgosur në Rusi që nga dhjetori i vitit 2018 me akuza për spiunazh që familja e tij dhe Qeveria e SHBA-së kanë thënë se janë të pabaza.
Hakmarrje ndaj SHBA-së
Jeanne Cavelier, nga grupi i lirisë së shtypit, Reporterët Pa Kufij, tha se arrestimi i Gershkovichit "duket si një masë hakmarrjeje e Rusisë kundër Shteteve të Bashkuara".
“Ne jemi shumë të alarmuar, sepse ndoshta është një mënyrë për të frikësuar të gjithë gazetarët perëndimorë që po përpiqen të hetojnë aspekte të luftës në terren në Rusi”, tha Cavelieri, kreu i Zyrës së Evropës Lindore dhe Azisë Qendrore në grupin me bazë në Paris. “Fuqitë perëndimore duhet të kërkojnë menjëherë sqarime mbi akuzat, sepse me sa dimë ai thjesht po bënte punën e tij si gazetar”.
Gazetari rus, Dmitry Kolezev, tha në aplikacionin e mesazheve në Telegram se ai foli me Gershkovichin përpara udhëtimit të tij në Yekaterinburg.
"Ai po përgatitej për punën e zakonshme, megjithëse mjaft të rrezikshme në kushtet aktuale, të gazetarisë", shkroi Kolezevi. Ai tha se Gershkovichi ia kërkoi atij kontaktet e gazetarëve dhe të zyrtarëve vendës në zonë ndërsa përgatitej të organizonte intervista.
Një tjetër avokat i shquar i grupit të Departamentit të Parë, Yevgeny Smirnov, tha se të arrestuarit me akuza për spiunazh dhe tradhti mbahen zakonisht në burgun Lefortovo të FSB-së në Moskë, i njohur për kushtet e tij të rrepta. Ishte Gjykata e Qarkut Lefortovo e Moskës që vendosi me dyer të mbyllura për të mbajtur Gershkovichin në paraburgim.
Smirnovi tha se të dyshuarit për spiunazh zakonisht mbahen në një izolim total, pa telefonata, pa vizitorë apo edhe qasje në gazeta. Më së shumti ata mund të marrin letra, shpesh të vonuara me javë. Smirnovi i quajti këto kushte "mjete të shtypjes".
Smirnovi dhe Pavlovi të dy thanë se hetimi mund të zgjasë nga 12 deri në 18 muaj dhe gjyqi do të mbahet me dyer të mbyllura.
Sipas Pavlovit, që nga viti 1999 në Rusi nuk ka shfajësi për rastet e tradhtisë dhe spiunazhit.
Së fundmi, Smirnovi dhe Pavlovi mbrojtën Ivan Safronovin, një ish-gazetar rus i kthyer në një zyrtar të korporatës federale të hapësirës, “Roscosmos”, i cili u dënua për tradhti.
Përktheu: Forca Jashari
© KOHA. Të gjitha të drejtat janë të rezervuara.
