Moldavia kërkon të anëtarësohet në Bashkimin Evropian, por Rusia po bën gjithçka që mundet për të destabilizuar republikën e vogël. Kremlini ka frenuar në mënyrë radikale dërgesat e gazit dhe po orkestron protesta në vend, shkruan gjermania “Der Spiegel”
Ata janë mbledhur para Pallatit Presidencial në kryeqytetin e Moldavisë, Kishinau, ashtu siç janë mbledhur prej javësh. Burra të moshuar me pantallona sportive dhe gratë fshatare me shami. Duket se janë disa mijëra prej tyre, që protestojnë kundër çmimeve të energjisë, të cilat janë shumëfishuar në Moldavi që nga viti i kaluar. Flamuri moldav valon kudo dhe demonstruesit brohorasin në rusisht: "Maia Sandu duhet të ikë!"
Kur lideri i demonstratës, politikani i opozitës proruse, Ilan Şor, lidhet me video, një murmuritje kalon nëpër turmë. Një gjykatë e dënoi Şorin me shtatë vjet e gjysmë burg për mashtrim. Por për t'i shpëtuar burgut, ai iku në Izrael. Qeveria e Shteteve të Bashkuara ka vendosur sanksione ndaj tij për nxitjen e trazirave në Moldavi me ndihmën e Moskës. Presidentja Sandu ka shkatërruar ekonominë, thotë Şor, dhe vetëm partia e tij mund ta shpëtojë vendin, analizon “Der Spiegel”.
Një konflikt ndërmjetës midis Rusisë dhe Perëndimit
Moldavia, e shtrirë mes Rumanisë dhe Ukrainës, ka një popullsi prej vetëm 2.5 milionë banorësh. Me të ardhura për frymë prej rreth 5.100 euro, është një nga vendet më të varfra në Evropë. Megjithatë, pavarësisht nga madhësia e vogël, është në qendër të konfliktit midis Rusisë dhe Perëndimit.
Që nga shpallja e pavarësisë në vitin 1991, Moldavia është qeverisur pothuajse vazhdimisht nga forcat politike proruse. Më pas, në nëntor 2020, votuesit zgjodhën Maia Sandun, e diplomuar në Harvard dhe ish-ekonomiste e Bankës Botërore. Ajo largoi zyrtarët prorusë nga aparati shtetëror dhe, pas sulmit të Rusisë në Ukrainë, u rreshtua në anën e Kievit. Kjo ka të ngjarë të jetë një nga arsyet pse Bashkimi Evropian lëvizi në qershor për të shpallur Moldavinë si një vend kandidat.
Moska, nga ana tjetër, po bën gjithçka që mundet për të destabilizuar vendin. Gazpromi përgjysmoi furnizimet me gaz natyror në Moldavi në nëntor, sipas Sandus. Ndërkohë, raportet e inteligjencës ukrainase të siguruara nga “Washington Post” ofrojnë dëshmi se Kremlini ka mbështetur kundërshtarin e Sandus, Şor.
Pa ndihmën e Evropës, qeveria Sandu mund të bjerë këtë dimër dhe të zëvendësohet nga një regjim pro-rus, me pasoja për të gjithë rajonin, paralajmëron “Der Spiegel”.
Sandu, 50 vjeçe, është ulur me pallton e saj dimërore në Pallatin Presidencial në një mëngjes nëntori. Ajo ka fikur ngrohjen për të kursyer energji.
Deri kohët e fundit, Moldavia siguroi 100 për qind të nevojave për gaz natyror nga Gazpromi, monopoli shtetëror i Rusisë. Rreth dy të tretat e fluksit erdhën përmes Transnistrisë, rajon i panjohur i shkëputur në Moldavinë lindore që mbështetet nga Moska, ndërsa pjesa e tretë e mbetur vjen përmes Ukrainës.
"Ne po shantazhohemi nga Moska"
Tani, megjithatë, Rusia ka ndërprerë pjesërisht furnizimin me gaz për Moldavinë dhe Transnistria po refuzon gjithashtu të vazhdojë furnizimin me energji elektrike për Kishinaun. Problemi shtohet nga fakti se Ukraina nuk ka eksportuar energji për disa javë për shkak të sulmeve të Rusisë në infrastrukturën e saj civile.
"Ne po shantazhohemi nga Moska", thotë Sandu. Qeveria po përpiqet të zgjidhë problemin duke blerë gaz dhe energji elektrike në tregun evropian, me një pjesë të madhe të energjisë që vjen nga Rumania. Por çmimet janë aq të larta sa Sandu e ka të vështirë të gjejë para për të paguar. "Ne jemi në rrezik të një ndërprerjeje këtë dimër", thotë ajo.
Sandu mori detyrën dy vjet më parë si reformatore, duke synuar të luftojë korrupsionin dhe të thyejë pushtetin e oligarkëve. Shumë të rinj që kishin jetuar më parë jashtë vendit erdhën për të punuar për qeverinë e saj pasi ajo fitoi zgjedhjet. Shefi i stafit të saj ka punuar për ish-kreun e Këshillit Evropian, Donald Tusk, në Bruksel dhe ministri i saj të jashtëm për një institut kërkimor në Paris.
Sandu tani është bërë një menaxhere krizash më shumë se çdo gjë tjetër. Ajo ka ulur ndjeshëm konsumin e energjisë në vend. Në Kishinau, rrugët mezi janë të ndriçuara dhe ndërtesat publike ngrohen vetëm pjesërisht. Ajo gjithashtu ka zvogëluar shpenzimet e qeverisë dhe ka shtyrë projektet e infrastrukturës. Inflacioni në Moldavi është afër 35 për qind dhe ekonomia pritet të ngecë këtë vit. "Ne kemi arritur pragun e dhimbjes shumë kohë më parë", thotë Sandu.
Sandu ka vendosur një fletë plot me shënime në tryezën përballë saj - ajo ka menduar me kujdes se çfarë dëshiron të thotë në intervistën tonë. Ajo konsiderohet gjerësisht si një perfeksioniste dhe ka vuajtur qartë nga fakti se nuk ka shumë ndikim në krizën energjetike. "Gjithçka për të cilën kemi punuar ndër vite është tani në rrezik", ankohet ajo.
