Ekonomia e luftës: Evropa po e vuan tani, Rusia më vonë

Presion në ngritje

Këto pika presioni janë shenja se si konflikti - dhe Kremlini duke e ndalur gradualisht gazin natyror që e mban industrinë gjallë - provokoi një krizë energjie në Evropë dhe rriti gjasat e një zhytjeje përsëri në recesion, derisa ekonomia po ripërtëritej nga pandemia COVID-19.

Ndërkohë, nga kostot e larta të energjisë të nxitura nga lufta po përfiton Rusia, eksportuese e madhe e naftës dhe gazit natyror, banka qendrore e së cilës dhe përvoja e viteve të jetesës me sanksione kanë stabilizuar rublën dhe inflacionin pavarësisht izolimit ekonomik.

Megjithatë, në planin afatgjatë, ekonomistët thonë se Rusia, duke shmangur kolapsin e plotë, do të paguajë një çmim të rëndë për luftën: thellimin e stagnimit ekonomik përmes investimeve të humbura dhe të ardhurave më të ulëta për popullin e saj.

Sfida më urgjente e Evropës është afatshkurtër: luftoni inflacionin rekord prej 8.6% dhe kaloni dimrin pa mungesa të dëmtuara të energjisë. Kontinenti mbështetet në gazin natyror rus dhe çmimet më të larta të energjisë po prekin fabrikat, kostot e ushqimit dhe rezervuarët e karburantit.

Pasiguria rëndon mbi industritë me energji intensive si çeliku dhe bujqësia, të cilat mund të përballen me racionimin e gazit natyror për t’i mbrojtur shtëpitë nëse kriza përkeqësohet.

Molkerei Berchtesgadener Land, kooperativë e madhe qumështi në qytetin gjerman Piding afër Mynihut, ka grumbulluar 200.000 litra naftë në mënyrë që të mund të vazhdojë të prodhojë energji dhe avull për pasterizimin e qumështit dhe ta mbajë të ftohtë nëse ndërpritet rryma ose gazi natyror.

Krizë gjithandej

Është një mbrojtje kritike për 1.800 fermerë anëtarë, 50.000 lopë të cilat prodhojnë një milion litra qumësht në ditë. Lopët qumështore duhet të milen çdo ditë, dhe një mbyllje do ta linte atë oqean qumështi pa destinacion të shitjes.

“Nëse industria e bulmetit nuk funksionon, atëherë as fermerët nuk mund të funksionojnë”, tha drejtori menaxhues, Bernhard Pointner. "Atëherë fermerët do të duhet të hedhin qumështin e tyre”.

Në një orë, bulmeti përdor ekuivalentin e energjisë elektrike të një viti për një shtëpi për të mbajtur deri në 20.000 paleta qumësht të ftohtë.

Qumështorja gjithashtu ka rezervuar paketime dhe furnizime të tjera për t'u mbrojtur nga furnitorët që goditen nga mungesa e energjisë: "Ne kemi shumë rezerva, por do të zgjasë vetëm disa javë".

Problemet ekonomike shfaqen edhe në tryezën e darkës. Grupet e konsumatorëve vlerësojnë se një familje tipike italiane po shpenzon 681 euro më shumë këtë vit për të ushqyer veten.

"Ne jemi vërtet të shqetësuar për situatën dhe rritjen e vazhdueshme të numrit të familjeve që po mbështesim", tha Dario Boggio Marzet, president i Bankës së Ushqimit të Lombardisë, e cila grupon dhjetëra organizata bamirësie që drejtojnë kuzhina supe dhe sigurojnë ushqime kryesore për nevojtarët. Kostot e tyre mujore janë rritur me 5.000 euro këtë vit.

Jessica Lobli, nënë beqare e dy fëmijëve nga periferia e Parisit, Gennevilliers, i kushton vëmendje rritjes së çmimeve të ushqimeve. Ajo ka reduktuar konsumin e qumështit dhe jogurtit dhe ka hequr dorë nga Nutella ose biskotat e markave.

"Situata do të përkeqësohet, por ne duhet të hamë për të mbijetuar", tha Lobli, e cila fiton nga 1.300 deri në 2.000 euro në muaj duke punuar në një kuzhinë shkolle.

Buxheti i saj mujor i ushqimit prej 150 deri në 200 euro ra në 100 euro në qershor. Ajo tha se familja e saj nuk ha aq shumë gjatë verës, por është e shqetësuar për shtatorin, kur do t'i duhet të blejë mjetet shkollore për vajzën e saj 15-vjeçare dhe djalin 8-vjeçar, duke pakësuar më tej buxhetin e saj.

Dimër “i nxehtë”

Presidenti francez, Emmanuel Macron, thotë se qeveria synon të ruajë energjinë duke fikur dritat publike gjatë natës dhe duke ndërmarrë hapa të tjerë. Në mënyrë të ngjashme, zyrtarët gjermanë po i lusin njerëzit dhe bizneset që të kursejnë energji dhe urdhërojnë kushte më të ulëta të ngrohjes dhe ajrit të kondicionuar në ndërtesat publike.

Kjo pason ndërprerjen ose reduktimin e gazit natyror nga Rusia në një duzinë vendesh evropiane. Një tubacion i madh gazi u mbyll gjithashtu për mirëmbajtjen e planifikuar javën e kaluar dhe ka frikë se rrjedhat përmes “Nord Stream 1” midis Rusisë dhe Gjermanisë nuk do të rifillojnë.

Importuesi më i madh gjerman i gazit rus, Uniper, ka kërkuar ndihmë nga qeveria, pasi ai u shtrëngua midis çmimeve të larta të gazit dhe asaj që lejohej të ngarkonte klientët.

Carsten Brzeski, kryeekonomist i eurozonës në bankën ING, parashikon recesion në fund të vitit pasi çmimet e larta ulin fuqinë blerëse. Rritja ekonomike afatgjate e Evropës do të varet nëse qeveritë do të trajtojnë investimet masive të nevojshme për kalimin në një ekonomi të bazuar në energjinë e rinovueshme.

“Pa investime, pa ndryshime strukturore, e vetmja gjë që mbetet është të shpresojmë se gjithçka do të funksionojë si më parë – por nuk do të ndodhë”, tha Brzeski.

Flluska e ekonomisë ruse

Ndërkohë që Evropa po vuan, Rusia ka stabilizuar kursin e këmbimit të rublës, tregun e aksioneve dhe inflacionin përmes ndërhyrjes së gjerë të qeverisë. Nafta ruse po gjen më shumë blerës në Azi, megjithëse me çmime të zbritura, ndërsa klientët perëndimorë po tërhiqen.

Pasi u godit me sanksione lidhur me aneksimin e rajonit të Krimesë të Ukrainës në vitin 2014, Kremlini ndërtoi një ekonomi fortesë duke mbajtur borxhin të ulët dhe duke i shtyrë kompanitë të furnizonin me ushqim brenda Rusisë.

Megjithëse bizneset me pronësi të huaj si IKEA janë mbyllur dhe Rusia ka dështuar në borxhin e saj të jashtëm për herë të parë në më shumë se një shekull, nuk ka asnjë ndjenjë të krizës së afërt në qendër të Moskës. Të rinjtë me këpucë të shtrenjta të mira ende shkojnë në restorante, edhe nëse dyqanet Uniqlo, Victoria's Secret dhe Zara janë të mbyllura në qendrën tregtare shtatëkatëshe, Evropeisky.

Pasardhësi i McDonald's, Vkusno-i Tochka, po shërben pak a shumë ushqim identik, ndërsa ish-Krispy Kreme në qendër tregtare është riemërtuar, por shet në thelb të njëjtat oferta.

Në provincat më pak të pasura, Sofya Suvorova, e cila jeton në Nizhny Novgorod, 440 kilometra nga Moska, ka ndjerë shtrëngimin në buxhetin e familjes.

“Ne praktikisht nuk porosisim më ushqim për të marrë me vete”, tha ajo ndërsa bënte blerje në një supermarket. “Dikur ishte shumë komode kur ke fëmijë të vegjël. Ne shkojmë në kafene më rrallë. Na u desh të reduktonim disa argëtime, si koncertet dhe teatrot; ne përpiqemi ta mbajmë këtë traditë për fëmijët, por të rriturit duhet ta shkurtojnë atë”.

Ekonomistët thonë se kursi i këmbimit të rublës – më i fortë kundrejt dollarit se para luftës – dhe rënia e inflacionit paraqesin një pamje mashtruese.

Mashtrimi i madh

Rregullat që parandalojnë largimin e parave nga vendi dhe që detyrojnë eksportuesit të shkëmbejnë pjesën më të madhe të fitimeve të tyre të huaja nga nafta dhe gazi në rubla, kanë manipuluar kursin e këmbimit.

Dhe norma e inflacionit "ka humbur pjesërisht kuptimin e saj", shkroi në një analizë të fundit, Janis Kluge, ekspert për ekonominë ruse në Institutin Gjerman për Çështjet Ndërkombëtare dhe të Sigurisë. Kjo për shkak se nuk llogaritet heqja e mallrave perëndimore, dhe inflacioni më i ulët ndoshta reflekton rënien e kërkesës.

Sipas shkencëtarit politik, Ilya Matveev, rreth 2.8 milionë rusë u punësuan nga firmat e huaja ose të pronësisë së përzier në vitin 2020. Nëse merren parasysh furnizuesit, deri në 5 milionë vende pune, ose 12% e fuqisë punëtore, varen nga investimet e huaja.

Kompanitë e huaja mund të gjejnë pronarë rusë dhe proteksionizmi dhe një tepricë e vendeve të punës në qeveri do të parandalojnë papunësinë masive.

Por ekonomia do të jetë shumë më pak produktive, tha Kluge, “duke çuar në një rënie të konsiderueshme të të ardhurave mesatare reale”.

© KOHA. Të gjitha të drejtat janë të rezervuara.